Íslendingaþættir Tímans - 07.04.1983, Side 1

ISLENDINGAÞÆTTIR
Fimmtudagur 7. apríl 1983 - 12. tbl. TIMANS
(
Sigríður Jónsdóttir
frá Vesturhópshólum
Fædd 30. apríl 1900
Dáin 19. maí 1982
Þann 19. maí síðastliðinn lést á Borgarspítalan-
um í Reykjavík Sigríður Jónsdóttir, fyrrum hús-
freyja að Þorfinnsstöðum í Vesturhópi og Lauga-
bóli í Miðfirði. Mig langar til að varðveita hér í
íslendingaþáttum nokkur minningarorð um þessa
merku konu ásamt mynd af henni.
Sigríður Jónsdóttir var fædd að Grund í
Vesturhópi, Vcstur-Húnavatnssýslu, þann 30.
apríl árið 1900. Foreldrar hennar voru hjónin Jón
Jónsson bóndi á Breiðabólsstað og Vesturhóps-
hólum (f. 8. sept. 1854, d. 31. des. 1925) og
Þorbjörg Pétursdóttir (f. 19. sept. 1858, d. 27.
júní 1934) frá Lækjarkoti í Víðidal. Faðir Þor-
bjargar, Pétur Sveinsson, missti allt sitt í harðind-
unum árið 1859, varð að hætta búskap og var
vinnumaður alla tíð síðan. Föðurafi Sigríðar var
Jón Jónsson, lengst bóndi í Laxárdal í Hrútafirði.
Seinast byggði hann heiðarbýlið Gilsbakka á
Miðfjarðarheiðum en fór þaðan til Vesturheims
1887. Alkunn saga frá harðri öld, er landið missti
mörg bestu börn sín ofan úr íslenskum heiðarkot-
um yfir í fjarlæga álfu.
Sigríður ólst upp í hópi fjögurra bræðra sinna
en þeir voru: Pétur bóndi á Sigríðarstöðum í
Vesturhópi, kvæntur Lárettu Stefánsdóttur. Hann
dó um aldur fram árið 1924. Guðmundur bóndi í
Vesturhópshólum, kvæntur Láru Guðmannsdótt-
ur. Arinbjörn er fyrst bjó í Vesturhópshólum en
síðan lengi á Hvammstanga, kvæntur Mörtu
Agústsdóttur. Gunnlaugur var þeirra yngstur,
lengj kaupmaður á Freyjugötunni í Reykjavík.
Sigríður fluttist að Breiðabólsstað með foreldr-
um sínum árið 1904 og þaðan að Vesturhópshól-
um árið 1910. Hún vann í búð á Blönduósi árin
1922-1923, en árið 1924 gekk hún að eiga
Guðmund bónda Guðmundsson á Þorfinns-
stöðum. Guðmundurvarfæddurö. ágúst 1876, en
foreldrar hans voru Guðmundur smiður og bóndi
á Syðri-Völlum Jónssonar. Var Guðmundur af
hinni alkunnu Bergmannsætt í Húnavatnssýslu en
þeirri ætt fylgir dökkt yfirbragð, mikill augnsvip-
ur, létt skap og dugnaður. Guðmundur lést að
Laugabóli í Miðfirði 11. maí 1959. Hann bjó lengi
góðu búi á Þorfinnsstöðum og kom mjög við
samvinnusögu Vestur-Húnvetninga, „snyrtimenni
mikið í búskap“, segir Páll V.G. Kolka í
Dætur þeirra Sigríðar og Guðmundar voru
þrjár: Anna f. 1926, kona Ingólfs Guðnasonar
sparisjóðsstjóra og alþingismanns á Hvamms-
tanga, eiga tvö börn, Þorbjörgf. 1928, kennari við
Breiðagerðisskóla í Reykjavík, og Elínborg f.
1937, gift Páli Lýðssyni, bónda í Litlu-Sandvík í
Árnessýslu, eiga fjögur börn.
Að auki ólu þau Sigríður og Guðmundur upp
tvö börn: Bróðurdóttur hennar, Jóninnu Péturs-
dóttur (Ninnu Björk). Hún er nú búsett í Skövde
á Vestur-Gautlandi í Svíþjóð. Tvígift. Missti fyrri
mann sinn, Duner verkfræðing, snemma en síðari
maður hennar er Gösta Björk verkfræðingur við
Cementa í Skövde. Ninna á tvær dætur og hefur
fjölskylda hennar haldið uppi miklu sambandi við
Sigríði og ættarstöðvarnar. Fóstursonur hennar
var einnig Sigvaldi Guðmundsson frá Refsteins-
stöðum í Viðidal. Dvaldi hann hjá þeim hjónum í
fimm ár og er nú búsettur í Kópavogi, kvæntur
Guðbjörgu Björgvinsdóttur frá Garði í Mývatns-
sveit.
Sigríði Jónsdóttur kynntist ég ekki fyrr en
kominn um tvítugt, þá sem væntanlegur tengda-
sonur á fyrstu ferð minni að Laugabóli á Lauga-
bakka í Miðfirði. Þá var hún enn á góðum aldri,
hávaxin kona, mjög hæg í framkomu, talaði
yfirvegað og vandað mál. Hún var fríðleikskona,
einnig á 'síðustu árum sínum varðveitti hún
þennan fríðleik sinn undir silfurhærum. Mér þótti
í fyrstu að Sigríður væri of hlédræg og hógvær en
komst fljótt að raun um að annað bjó undir. Hún
var að eðlisfari mjög djúp hugsandi kona og næm.
Slíku fólki er ekki eins brýn þörf á að tjá sig og
öðrum. Hún sagði mér að sér veittist létt að
komast í hugsanatengsl við fólk, það dygði sérvel.
Á yngri árum mun hún hafa haft það sem menn
kalla oftast „dulræna hæfileika", en hún einsetti sér
að rækta það ekki, slíkt yrði henni um megn. Alls
konar mannrækt varð henni þó vel að skapi, og
fyrst og fremst ber að nefna áhuga hennar fyrir
starfsemi Guðspekifélags íslands. Hún stofnaði
guðspekistúkuna Lind í Miðfirði þegar hún var til
heimilis á Laugabóli, og óþreytandi var hún að
útskýra fyrir mér, seinþroska manninum leyndar-
dóma guðspekinnar. Það kom ekki að sök að
hennar áliti þótt ég skildi hægt. Góð breytni var
að áliti hennar nóg. Svo næm var hún fyrir
hugsunum annarra að illt umtal setti hana úr
sambandi þótt það snerti hana alls ekki neitt. Mér
er þar minnisstæð frásögn hennar af því þegar hún
ætlaði inn á framboðsfundinn í Ásbyrgi í Miðfirði.
Sá fundur hefur víst verið harður, því Sigríður
komst ekkert áfram; henni fannst þéttur og
órjúfandi veggur milli sín og fundarmanna og fór
hið snarasjta burtu. Því furðulegra fannst mér
síðar á ævinni, er leið að kosningum, hversu
alvarlega hún tók allan þann darraðardans og
sagði mér álit sitt. Hún hafði lengi verið samvinnu-
kona og taldi sig verða að fylgja Framsóknar-
flokknum vel að málum. Mér varð ljóst að
málefnið var henni fyrir öllu - aldrei hallmælti hún
einum einasta stjórnmálamanni svo ég heyrði.
Málefnið - gott eða vont var allt - stjórnmála-
mennirnir aðeins boðberar eða handhafar málsins
og skiptu hana engu. Mættu fleiri taka Sigríði
Jónsdóttur til fyrirmyndar en nú er gert, og ef
þetta er ekki pólitískt siðgæði þá veit ég ekki hvar
það finnst. >
Önnur áhugamál en guðspekina hafði Sigríður
Föðurtúnum.