Íslendingaþættir Tímans - 20.04.1983, Blaðsíða 7

bundið og stóð óbreytt þar til ég hefði lokið
kandidatsprófi. Er ég sagði Sigursteini, að ég
þyrfti að hitta yfirmann landbúnaðardeildar Edin-
borgarháskóla við fyrsta tækifæri til að ræða við
hann tilhögun náms míns, bauð hann mér að
koma með mér til þeirra viðræðna og útvegaði
mér stefnumót til þess næsta dag. Ferð okkar
Sigursteins á fund prófessors E. Shearers yfir-
manns landbúnaðardeildar háskólans næsta dag
bar góðan árangur. Er ég hafði með aðstoð
Sigursteins skýrt að ég óskaði eftir að stunda
óreglulegt nám í tvo vetur til að læra sem mest ég
gæti í búfjárrækt sérstaklega sauðfjárrækt, sagði
prófessorinn að slíkt væri óráð. Ég væri ágætlega
undirbúinn og ætti að stefna beint að kandidats-
prófi í búvísindum. Ég andæfði í byrjun og bar við
féleysi ekki Síst eftir að ég heyrði hve skólagjöld
voru mikil. Erindinu lauk svo, að er við
kvöddum prófessorinn brosti hann alúðlega og
sagðist treysta því að ég gengi undir próf í ensku,
sem halda ætti innan fárra daga fyrir þá nýstú-
denta, sem ekki áttu ensku að móðurmáli. Ég
fylgdi ráðum prófessorsins ekki síst fyrir einlæga
örvun og föðurlega umhyggju Sigursteins. Við
urðum þegar mestu mátar og entist sú vinátta
meðan báðir lifðu. Hann fylgdist með mér og
hvernig mér sóttist námið og ég kom vikulega á
skrifstofu SÍS mér til sáluhjálpar og til að sækja
peningaskammt minn. Væri Sigursteinn ekki sér-
staklega vant við látinn bauð hann mér inn til sín
og ræddi við mig um hin ólíkustu efni. Oft barst
talið að dilkakjötsmarkaðinum í London. Gleymi
ég aldrei hvílíkan áhuga Sigursteinn hafði á að ná
sem hæstu verði fyrir kjötið. Var þá oft deilt um
brot úr pennyi. Á þessum árum unnu þeir
Sigursteinn og Jón Árnason ptrauðir að því að
bæta meðferð á kjötinu á allan hátt. Sagði
Sigursteinn að fyrir mér lægi mikið starf að
leiðbeina bændum til að rækta holdameira fé.
Eftir að ég hóf framhaldsnám í kjötrannsóknum
og' s'amanburði fjárkynja með tilliti til kjötgæða
bauð Sigursteinn mér jafnan að vera mcð sér við
móttöku íslensk'a kjötsins í London til þess að ég
gæti séð með eigin augum hvað kaupendur fyndu
að kjötinu. Það var ekki aðeins í kjötsölunni, sem
ég hreifst af samviskusemi og dugnaði Sigursteins
í starfi. Mér fannst festa, fyrirhyggja og gætni
samfara yfirveguðu áræði einkenna allt hans starf.
Hann ræddi stundum við mig urh ýmis áhugamál
sín og hverju hann vildi beita sér fyrir til framfara
í verslun og atvinnulífi Islendinga yfirleitt. Sumt
af þeim áhugamálum náðu skjótt fram, önnur
síðar og ótalmörg sem engan óraði fyrir urðu að
veruleika, en sum aldrei eins og gengur.
Fyrstu árin eftir að Ingibjörg og Sigursteinn
komu til Edinborgar bjuggu þau í hverfinu Joppa,
keyptu síðan ágætt hús að 5 Lygon Road í einu
besta hverfi Edinborgar, en er aldur færðist yfir
seldu þau þetta hús og keyptu þægilega íbúð í
sambyggingu við Orchard Brae á fögrum, kyrr-
látum stað í norðvestur hluta borgarinnar.
Ég kynntist fyrst heimili þeirra hjóna á aðfanga-
dagskvöld 1933. Þá var é{> boðinn þangað ásamt
öðrum íslenskum kunningjum þeirra búsettum í
Edinborg til jólakvöldverðar. Það var ógleyman-
legt kvöld. Glæsibragur og háttvísi húsráðenda,
glöð og efnileg börn, íslenskir jólaréttiri jóla-
söngvar og rammíslensk jólagleði einkenndu þessa
hátíðarstund. Næstu þrjú aðfangadagskvöld naut
ág slíkra jólaboða á heimili þeirra Ingibjargar og
Sigursteins ávallt með Valgarði Ólafssyni, Norð-
lendingi, sem starfaði síðari hluta ævi sinnar í
Edinborg, og með þeim íslendingi, sem vann á
skrifstofu SÍS hverju sinni. Þessi boð voru alltaf
jafn hátíðleg og skemmtileg og færðu einmana-
fslending á erlendri grund nær ættlandi sínu. Þau
hjón voru frábærir gestgjafar, svo einlæg í
gestrisni sinni, glöð og söngvin. Um leið og gestir
voru innan veggja heimilis þeirra var allt svo
íslenskt jafnt viðmót sem veitingar, og gert að’
gamni sínu með gleði og söng. Húsráðendur
höfðu þó frá komu sinni til Skotlands tamið sér
hætti og siðu breskrar yfirstéttar og ólu börn sín
upp af frábærri kostgæfni, svo að þau bæru ekki
með sér einkenni útlendinga í skólum eða fram-
göngu yfirleitt. Þau hjón skildu gildi menntunar,
komu börnum sínum í bestu skóla sem völ var í
borginni og spöruðu á engan hátt í því efni, en
gættu sjálf fremur hófs í eyðslu fjár að skoskukm
sið sérstáklega þegar fjárhagur fólks þar í landi
var erfiður á styrjaldarárum og lengi vel eftir það.
Er ég kvaddi þau Ingibjörgu og Sigurstein að
loknu námi í Bretlandi sumarið 1938 reiknaði ég
með að hitta þau innan fárra ára, en svo fór að ég
kom ekki til Skotlands aftur fyrr en 10 árum síðar,
þá ásamt konu minni. Það vildi svo til að við
hjónin vorum stödd í Edinborg 17. júní 1948.
Sigursteinn bauð okkur heim til sín. Þar var hópur
glaðværra íslendinga-meðal annarra þrír stúdent-
ar, sem höfðu nýlokið prófi við Edinborgarhá-
skóla, meðal þeirra Guðni Guðmundsson, nú
rektor Menntaskólans í Reykjavík, sem ég er
sannfærður um að hefur breytt þeim gamla og
góða skóla til bóta með skoskum menningar-
áhrifum. Það var glatt á hjalla á 5 Lygon Road þetta
kvöld, mikið sungið og margt spjallað. Sigursteinn
sagði að lengi hefði ég verið eini íslehski stúdent-
inn vjð Edinborgarskóla en nú væri öldin önnur,
Næstur mér hefði Hjörtur Eldjárn komið líka til
landbúnaðarnáms, síðan Ólafur E. Stefánsson og
um svipað leyti nokkrir fleiri og síðan hafði
stúdentastraumurinn frá íslandi aukist og gerði
það vonandi lengi enn. Það kom á daginn að
Sigursteinn reyndist fleiri íslenskum stúdentum
haukur í horni en mér og fleiri nutu fyrirgreiðslu
hans meðal annars með því að vera í reikningi hjá
skrifstofu SÍS í Leith. Sigursteinn var fram til
hárrar elli stúdent í anda og naut sín óvíða eða
hvergi betur en í hópi glaðra íslenskra stúdenta
eins og fram hefur komið í ágætum minningar-
greinum um hann. I þessu sem öðru var Ingibjörg
honum samhent, aldrei var of mikið á sig lagt,
hvernig sem á stóð, fyrir íslensku stúdentana,
enda gerði íslenska stúdentafélagið í Edinborg
Sigúrstein að heiðursstúdent 1946. í kvöldverði
Edinborgarfélagsins á íslandi nú í vetur minntist
aðalræðumaður kvöldsins Jón Baldvin Hannibals-
son sérstaklega atvika úr kynnum sínum við
Sigurstein Magnússon. Hann var, eins og ég nær
aldarfjórðungi áður, sendurá vegu Sigursteins, til
fyrirgreiðslu, en hann ætlaði að læra við Edinborg-
arháskóla, „hvernig ætti að verða forsætisráð-
herra“. Hann kom af togaraveiðum á Grænlands-
miðum með fullar hendur fjár. Sigursteinn tók
sjálfur fagnandi a móti Jóni, kynnti sér hagi hans
og ók síðan rakleitt með hann í Seðlabanka
Skotlands, The Royal Bank of Scotland, kynnti
þennan íslcnding ráðamanni í bankanum og bað
um að opnaður.yrði bankareikningur þar á nafni
hans, þar sem Jón lagði hýru sína inn. Að því
búnu sneri hann sér að Jóni og sagði að hann
myndi þurfa £3 á viku til að lifa af. Datt mér þá í
hug að lengi hefði Sigursteinn verið hollráður
stúdentum, en Jóni fannst þreytandi að láta sér
nægja 3 pund á viku og hækkaði vikuúttekt sína í
5 pund.
Góð kynni tókust með konu minni og Ingi-
björgu hinn 17. júní 1948 sem innan skammst
leiddu til ævilangrarvináttu. Við höfum oft komið
til Edinborgar síðustu 35 árin og nær aldrei farið
þar um án þess að hitta þau Ingibjörgu og
Sigurstein okkur til hinnar mestu ánægju. Heimili
þeirra stóð jafnan íslenskum gestum opið ekki síst
þeim, sem þau höfðu lengi þekkt. Sem aðalræðis- ■
jmaður íslands reyndist Sigursteinn með eindæm-
um vel, en ávallt hinn trausti fyrirgreiðslumaður
meðan kraftar entust. Nú gegnir Snjólaug dóttir
hans þessu starfi.
Ingibjörg og Sigursteinn eru öllum, sem kynnt--<
ust þeim ógleymanleg, hún fríð sýnum, fjölhæf^
og listræn, hafði fágaða framkomu, óvenjufjölfróð
og skemmtileg í samræðum, mikil og aðlaðandi
húsmóðir og frábær gestgjafi. Ingibjörg var í æsku
kvennaval og alla ævi að vaxa að manngildi og
mannkostum og stærst var hún við hlið manns síns
í sjúkdómserfiðleikum hans síðustu árin, þótt
þrek hennar sjálfrar færi þá minnkandi. Sigur-
steinn var karlmenni í sjón og raun, andlitið stórt,
frítt og svipmikið, augnaráðið leiftrandi, herðar
breiðar og handtakið trauæstvekjandi. Hann var
snar í hreyfingum og svo fyrirmannlegur í
framgöngu að hann vakti hvarvetna eftirtekt.
Hann var fluggáfaður, skapmikill en skapstilltur,
einbeittur, ráðríkur, en ráðsnjall, hjálpsamur og
raungóður. Persónuleiki hans var slíkur að hann
átti auðvelt með alla stjórnun. Sumum, sem ekki
þekktu Sigurstein vel, fannst hann um of einbeitt-
ur og eiga til að halda fólki frá sér. Ég hygg að
þetta hafi orsakast af því að hann tamdi sér f
daglegum störfum meira hætti Breta en íslend-
inga, sem flestir telja sig standa jafnfætis húsbónda
sínum. Sigursteinn var ágætur málamaður, unni
bókmenntum, las mikið og var fjölfróður um hin
ólíkustu efni, hrókur alls fagnaðar í samkvæmum
og veitull gestgjafi.
Þau Ingibjörg voru sannir íslendingar til hinstu
stundar, báru djúpa virðingu fyrir íslenskri menn-
ingu og tungu og þrátt fyrir búsetu í Edinborg í
meira en hálfa öld gat enginn heyrt á tungutaki
þeirra, að þau hefðu nokkru sinni búið erlendis.
Þó kunnu þau til hins ýtrasta alla siði breskra
góðborgara.
Börn þeirra Ingibjargar og Sigursteins eru
mikilhæft ágætisfólk, sem nutu ástríkis og ágætrar
menntunar í uppvextinum og hefur árangur farið
eftir því. Þeirra hefur verið getið af öðrum og
verður því ekki fjölyrt um þau hér.
Eitt aðalsmerki þeirra hjóna, Ingibjargar og
Sigursteins, var að þau voru ávallt eins og nýgift,
hvar sem þau fóru saman. Þau höfðu lifað langa
og glæsilega ævi. Þökk sé þeim, sem öllu ræður,
að þau fengu að verða því nær samferða úr
jarðlífinu.
Ég votta aðstandendum og vinum þeirra ein-
lægrar samúðar.
Blessuð sé minning þeirra.
Halldór Pálsson.
7