Íslendingaþættir Tímans - 26.04.1983, Blaðsíða 6

ó**é*é*.
Rósberg G. Snædal
Rósherg G. Snædal er látinn. Á miðjum degi
eins og hann átti að sér, að kvöldi allur, hjartað
brostið.
Það var haustið 1976 að leiðir okkar lágu
saman. í>á réðst Rósberg kennari að barnaskólan-
um að Hólum í Hjaltadal, en ég var þá kennari
við bændaskólann á staðnum. Við höfðum þá ckki
sést en ég hafði heyrt og séð vísur hans og Ijóð og
kunni jafnvel örfáar vtsur hans. Þótt margar
þeirra væru ortar með snilldarfökum þá rcyndist
sem endurskin eitt að hafa heyrt þær miðað við að
kynnast manninum sjálfum.
Saga Rósbergs var orðin löng áður en hann
fluttist í Hóla. Hann fæddist í Kárahlíð í Laxárda!
í Austur-Húnavatnssýslu hinn 8. ágúst 1919.
Foreldrar hans voru Klemensína Klemensdóttir
og Guðni Sveinsson bóndi þar og á fleiri jörðum
í sömu sveit, en Laxárdalur er nú að mestu í eyði.
Á uppvaxtarárum Rósbergs var hér kreppa í landi
og mótaði hún án efa lífsskoðanir hans. Utan
barnaskólanáms í nokkra mánuði átti hann ekki
kost á annarri skólagöngu en skammri skólavist í
Reykholtsskóla. þá kominn fast að tvítugu.
eiginleikar að njóta gjafa heimsins sér til þroska
og betra Iífs. Þá kosti hafði Gunnar til að bera.
Líf og starf hans einkenndist af fegurð í athöfn, í
leik og á borði hersdagsleikans. Næmni lista-
mannsins var dulinn fjársjóður bak við meðfædda
hógværð hins ötula daglaunamanns.
Lífsstarfi hans tengdist að miklu leyti málmsmíði
í öllum hennar fjölbreytileik. Það starf, sem og
önnur, leysti hann snyrtilega og ósérhlífið af hendi
og getur víða að sjá vandaða smíðisgripi.
Gunnar var góður teiknari og rithönd hans
vönduð en tími gafst of sjaldan til að festa
fjölbreyttar, fastmótaðar hugrenningar á blað.
Hann unni tónlist og ógleymanlegar eru þær
stundir, þegar ljúft var strokið á fiðlustrengi eða
danstaktur sleginn á gítarinn. Orðheldni, ná-
kvæmni og samviskusemi voru hans aðalsmerki.
Það sem fuglinn fer, er leið til gæfu.
Sem siglingamaður, flugmaður, sundmaður og
áhugasamur njótandi íslenzkrar náttúru í lofti, á
láði og legi naut hann sinnar jarðnesku tilveru í
samfylgd konu og barna. Það eitt að vera engum
háður og hafa vald yfir líðandi stund í umhverfi
sínu, var honum einkar kært.
Það er miskunn máttarvaldanna að gefa okkur
trú, trú á það sem við erum og hvað við getum.
Það, að trúa, veitir okkur vissu fyrir því að
tilveran ætlar okkur ákveðið dagsverk og tilvera
nýs lífs sannar að það dagsverk er til góðs.
Megi styrkur og einhugur í trú að hið ókomna
veitast þeim er nú minnast með þakklæti dásam-
legrar tilveru Gunnars meðal okkar og sjá á bak
horfnum vini.
Samúðarkveðjur
Þorsteinn Vcturliðason
Sjálfsnámið var honum drýgst. Með áhuga og
ástundun náði hann afburða góðum tökum á
íslensku máli. Málið varð honum lifandi vopn og
fátt var það, sem hann velti meira fyrir sér en
þanþol þess. nýyrði og orðaleikir.
Rósberg var t.d. eitt sinn í framboði til Alþingis
í N-Þingeyjarsýslu fyrir Sameiningarflokk alþýðu-
sósíalistaflokkinn og ferðuðust frambjóðendur
saman í bíl milli fundarstaða. Áðu þcir í Ásbyrgi
í blíðskaparveðri og þar orti hann eftirfarandi vísu
til Hermanns Jónssonar. frambjóðanda Þjóðvarn-
arflokksins:
Hér er ró og liér erfridnr,
hér er rómanlikin nóg.
Hnlla ég mér helsl að yður
„Hennanns livíld í dimnmm skóg".
Eftir að hafa leitað fvrir sér að lífsbraut settist
Rósberg að á Akurevri. kvæntist þar Hólmfríði
Magnúsdóttur. bónda og fræðimanns á Svðra-
Hóli. hinni ágætustu konu. Börn þeirra eru:
Húnn, flugumferðarstjóri á Akureyri. Gígja.
húsfrú á Dagverðareyri í Evjafirði. Þórgunnur.
fil.cand. og rúnafræðingur. búsett í Svíþjóð.
Magnús. cand.mag. í íslenskum fræðum í Reykja-
vík og Guðni Bragi. pípulagningamaður á Akur-
eyri. Þau Hólmfríður slitu samvistum árið 1971.
Framanaf vann Rósberg hverskvns verka-
mannavinnu á Akurevri. síðar varð hann m.a.
starfsmaður Verðlagsskrifstofu og eftir það barna-
kennari á Akureyri. Þar sem hann hafði ekki
réttindi hélt hann ekki þeirri stöðu til lengdar og
réðist þá kennari á Vopnafirði einn vetur og
Stórutjarnaskóla annan. Eftir það var hann far-
kennari í báóum hreppunum á Skaga í fjóra vetur
og að lokum við barnaskólann á Hólum í
Hjaltadal til dauðadags eða á sjöunda vetur.
Þetta er sá ytri rammi. sem líf Rósbergs fellur í
og fletta má upp í opinberum gögnum, að því við
bættu, að hann átti sæti í stjórnum margra félaga
og oftast ritari, þ.á.m. í Verkamannafélaginu
Einingu í um aldarfjórðung.
En hvernig var svo maðuurinn sjálfur, sem að
baki bjó? Eðli hans var ekki að brjótast áfram til
auðs og frama, heldur að skipa sér í sveit með
þeim minni máttar, níðast ekki á neinum en gefa
af sjálfum sér. Sérréttindi höfðuðu ekki til hans.
Eftir að hann fluttist til Hóla urðu margir til að
falast eftir honum til smíða. Þá vinnu seldi hann
ódýrt og kunni ekki að innheimta.
Fljótlega á Akureyrarárum Rósbergs var farið
að leita til hans um aðyrkja ogflytja skemmtiþætti
í samkomum. Það var hlutverk, sem lét honum
afar vel. Þar naut sín hagmælska hans, orðsnilld
og leikarahæfileikar. Slíkur kvcðskapur er oftast
bundinn stund og stað og fyrnist fljótt. Rósberg
safnaði þessum kveðskap santan, bæði fyrir sig og
aðra Akureyringa oggaf út ásantt öðrugamanmáli
í bókinni „Nú er égkátúr", scm er rcyndar safnrit
fjögurra bóka, þar sem hver lína í hinni kunnu
vísu „Nú cr hlátur nývakinn" er bókarheiti. Á
Akureyri var á þeim árum einstakt mannval
skálda. hagyrðinga og húmorista, oft í einni og
sömu persónunni og er reyndar enn, þótt nokkrir
séu farnir yfir móðuna miklu og aðrir fluttir burt.
Þessi hópur var Rósberg afar kær en efst bar þar
þá Heiðrek Guðmundsson, Kristjdn frá Djúpalæk
og Einar frá Hcrmundarfelli.
Einstök dæmi segja oft meira en langt mál. Mig
langar því að nefna dæmi um þennan þátt í lífi
Rósbergs. Eitt sinn gerðist það. að ólæti urðu á
dansleik á Akureyri og var lögreglan kölluð til að
skakka leikinn. Hún réð þó ekki við ofureflið og
gat lítið aðhafst. en um málið var að sjálfsögðu
skrifuð skýrsla eins og önnur lögreglumál. Um
þetta atvik orti Rósberg gamanbrag í orðastað
lögreglunnar. fékk lánaðan lögregluþjónsbúning
og söng á samkomum. Niðurlagserindið í bragn-
um er þannig:
llln held ég ýmsir hérhd fœni
ef nmlóðar i lögreglunni vœru,
margir liopn myndu i okknr sporttm,
en menn geia mi séð af þessit lilln dœmi
hvað við geinm. ef við þoritm.
Ég hefi hugsað með virðingu til Akureyrarlög-
reglunnar frá því að ég heyrði af þessu. fyrir að
hafa lánað Rósberg búninginn.
Ef til vill er þarna sá þáttur í ævi Rósbergs. sem
saintímamenn hans muna hann lengst fyrir. sá
þáttur, að lífga upp á tilveruna og gleðjast
með glöðum. En Rósberg gerði sér grein fyrir að
mundangshófið getur verið mjótt. Um sjálfan sig
segir hann í einu Ijóða sinna:
Eg hef gengið í græmtm lnnditm
og gómsœlti tivexli þegið
af lífsins Irjóm, og í lélliið
lifað á góðnm sHindum,
leikið við Ijiiflingamóður
og létt af selningi slegið.
6