Íslendingaþættir Tímans - 10.08.1983, Blaðsíða 2

EIEEE
Klemens Vilhjálmsson
Brekku, Svarfaðardal
Fæddur 3. nóvember 1910
Dáinn 19. júlí 1983
Klemcns Vilhjálmsson v;ir fæddur 3. nóv. 1910
að Bakka í Svarfaðardal. Hann var sonur hjón-
anna Kristínar Jónsdóttur og Vilhjálms Einars-
sonar. Árið 1904 fluttu þau hjón að Bakka í
Svarfaðardal og bjuggu þar til æviloka.
Klcmens var yngstur átta barna þcirra hjóna,
cn cftirlifandi systkini hans cru Helga kennari
búsctt á Sauðárkróki og Gestur búsettur á Dalbæ
á Dalvík, áður bóndi að Bakkagerði í Svarfaðar-
'dal.
Bakkahjónin voru greinilega ákveðin í að koma
upp dreng sem héti Klemens, vegna þess að sá
Klemens er við kvcðjum í dag er þriðji drengur-
inn, sem þau skírðu þessu nafni, en hinir dóu í
frumbernsku. En það var í höfuðið á Klemensi
Jónssyni, sýslumanni, sem drengirnir voru skírðir.
En í bókinni „Svarfdælingar" er m.a. svo sagt
frá afa og kann það að skýra nafngiftina:
„í fyrstu vildu efnabændur sveitarinnar koma í
veg fyrir að Vilhjálmur fengi staðfestu í dalnum
og seinna átti að hindra hann í því að fá
ábúðarréttinn á Bakka. Þetta mistókst þóog naut
Vilhjálmur þar stuðnings Klemensar Jónssonar
sýslumanns. Þessi óvild gegn Vilhjálmi mun hafa
sprottið af því að hann þótti heldur óvæginn og
stórorður, ef svo bar undir. Með aldrinum náði
hann valdi á heitum skapsmunum sínum og varð
brátt vel metinn og vinsæll. Hann var vel gefinn
maður og átti ýntiss konar hugðarefni. sém hann
ræddi gjarnan á mannSfundum. stundum af mikilli
ákefð. Hann var raungóður og hjálpsamur við
smælingja, en þoldi stórbokkum engan yfirgang".
Klemens ólst upp á mannmörgu sveitaheimili.
þar sem mikið var um að vera og börn voru
snemma látin taka þátt í störfunum.
Skólaganga Klemensar var ekki löng frekar en
almennt var á þessum árum. Hann stundaði sitt
barnaskólanám og fór síðan einn vetur að Laugum
í Þingeyjarsýslu. En víst er um það að félagslíf
stóð með miklum blóma í Svarfaðardal á uppvaxt-
arárum hans og á heimili afa og ömmu var mjög
gestkvæmt og margir sem dvöldu þar langdvölum.
t.d. Jóhann beri. Einnig veit ég til þess að
stundum var ungu fólki safnað saman úr dalnum
og slegið upp balli á bakka. Þannigvaræskuheim-
ili hans ein allsherjar félags- og þjónustumiðstöð
á nútímamælikvarða. Vissulega cru slík heimili
besta veganesti sem hægt er að fá fvrir lífið.
Klemens var alla tíð afburða gestrisinn og
greiðvikinn maður. einnig var hann mikill félags-
hyggjumaður og starfaði meðal annars ntikið
innan ungmennafélagsins, tók þátt í leiksýningum
með félaginu og stjórnaði dansi t.d. marsi af
miklum skörungsskap.
21. apríl 1933 kvæntist hann Sigurlaugu Hall-
dórsdóttur frá Brekku, mikilli sómakonu, sem
hefur staðið við hlið mannsins síns í blíðu og
stríðu í rúma hálfa öld en þau hjón áttu gullbrúð-
2
kaup s.l. vor. Þau hófu búskap sinn í Brekku í
tvíbýli við foreldra Sigurlaugar, heiðurshjónin
Þorlaugu Oddsdóttur og Halldór Jónsson. dýra-
lækni.
Klemens og Sigurlaug eignuðust tvær dætur:
Guðrúnu Elínu. kennara á Dalvík og Kristínu
Sigríði. húsmóður í Brekku. sem gift er Gunnari
Jónssyní, bónda þar. Dreng misstu þau nýfæddan.
Fyrir hjónaband átti Klcmens dóttur. Ingunni.
hjúkrunarkonu í Revkjavík. gift Ólafi Sigfússvni.
vélsmið. Þá ólu þau einnig upp frá tæplega fimm
ára aldri Sigurð Guðjón Marinósson. trésmið.
Klemens var bóndi í Brekku til 1966 er dóttir
hans og tengdasonur tóku við. en skömmu áður
en hann brá búi. eða 26. apríl 1966. brann
Brekkubærinn og mestallt innbúið. allt |ítt
vátryggt. Varð það rnikill skaði og revndust
sveitungar Klemensar honum vel í þcim vanda. og
komu þá greinilega í ljós vinsældir hans.
En þó að Klemens væri ekki iengur skrifaður
fvrir búinu að Brckku var hugur hans allur í
búskapnum
Hann átti alltaf sauðfé og fór daglega í fjárhús
þar til síðustu tvo veturna. Þá var hann alltaf á
vélunum úti á sumrin. hann átti hægara með að
sitja á þeim en að ganga.
Þau Sigurlaug voru sannarlega ekki bara áhorf-
endur heldur þátttakendur áfram í störfunum á
Brekku.
Helgina 21. og 22. ágúst í fyrra var haldið
niðjamót Kristínar og Vilhjálms frá Bakka. Tóku
ættingjarnir í dalnum á móti okkur hinunt af
miklum rausnarskap og verður okkur þessi helgi
ógleymanleg. Klemens hafði orð fyrir heima-
mönnum og bauð fólkið velkomið. síðan á
kvöldskemmtuninni fram á Þinghúsi safnaði hann
að sér öllum börnunum og sagði þeim sögur frá
sínum uppvaxtarárum á Bakka. En það var eitt
aðaleinkenni hans hversu barngóður hann var og
var þá gjarnan með smáglettur við þau.
Undirrituð mun seint gleyma glettunum við
frænda. Stundum held ég að frænda hafi þótt ég
ósköp mikið borgarbarn eins og t.d. að vilja ekki
volga kúamjólk. Átti hann þá til með að sprauta
á mig þegar hann var að mjólka eða þá að kalla
stelpuna apakött, apaspil... en það styrkti bara
kærleikann.
Já þau kunnu að meta það börnin, sem urðu
þeirrar gæfu aðnjótandi að dvelja í Brekku og
voru mörg þeirra þar sumar eftir sumar. enda
sérstök samstaða á heimilinu en það er ekki alls
staðar þegar þrír ættliðir búa saman. En þarna var
samvinna ogsamhjálp sett ofar öðru. Ég ntun vera
þakklát alla ævi fyrir að hafa fengið að skjóta
rótum sem barn í dalnum - í Brekku - hjá frænda.
Við skiljum það oft ekki fyrr en seinna hversu
mikilvægt það er að finna sig bundin ákveðnum
stað og ættinni sinni. síst af öllu vildi ég hafa misst
af dvölinni í Brekku, enda finnst mér hvergi
fegurra á Islandi en í hlaðinu á Brekku.
Eins og fram hefur komið bjó Klemcns alla sína
ævi í Svarfaðardal. enda var honum sveitin afar
kær.
Klemens var nýkominn heim eftir tveggja vikna
sjúkrahúsvist í Reykjavík er hann lést. Eg veit að
ekkert hefur verið honum kærara en mega kveðja
heintinn frá Brekku en þar var hugur hans allur.
Okkur sem eftir stöndum finnst hann hafa verið
kallaður of fljótt frá okkur. en heilsa hans var
biluð. og þess vegna eigum við ef til vill að vera
forsjóninni þakklát að láta hann ekki líöa mcira.
Minningin um góðan dreng mun lifa.
Sigrún Magnúsdúttir
+
Mikið brá mér þegar systir mín hringdi og sagði
mér að Klemens í Brekku væri dáinn. En strax á
eftir þegar ég fór að átta mig og husta. þá lofaði
ég guð fyrir þessa gæsku hans. því við sem vissum
. hvcrnig heilsu hans var háttað. kviðum svo fyrir.
að hann ætti eftir að líða mikið veikindastríð.
Ein áhrifamesta minning mín úr æsku er þegar
Klemens fótbrotnaði. Það var haustkvöld. hann
liafð farið með snærisspotta til að hnýta upp >
Rauð sinn suður á túni. svo stökk hann á bak og
kom í einum spretti heim. því hesturinn var
eldfjörugur. og ekki gott að stoppa hann. enda
blautt á, Þeir komu í sveig rétt framan við hlaðið.
þar sem var lítil aflíðandi brekka. og þar rann
hesturinn snögglega á hliðina og fóturinn a
Klentens lenti undir honum og brotnaði mjög illa-
Blessuö skepnan gerði sér auðsjáanlega grein fvrir
hvað hafði skeð því hann stóð þarna grafkvrr yfir
honurn mcð hangandi haus.
Öllum fannst undravert hversu Sigurjóni lækni
íslendingaþaet*'r