NT - 13.08.1984, Blaðsíða 7

Greinaflokkur í Læknabladinu:
„Frjáls“ gleraugnasala
hættuleg glákumyndun
-Salan í Hagkaupum áratuga skref aftur í tímann, segir
Guðmundur Björnsson prófessor í augnlækningum
■ I Hagkaupum mátar þú gleraugun sjalfur og augnlæknirinn kemur hvergi
nærri. Með því er rofin sú trygging sem áður var fyrir því að hægt væri að
komast fyrir gláku og sykursýki á byrjunarstigi hjá þeim sem komnir eru á
miðjan aldur.
NT-mynd: Árni Bjama
■ „Það gildir um hægfara gláku að
þeim mun seinna sem hún uppgötvast
þeim mun erfiðara er að halda henni
í skefjum. Þeir sem kaupa sér gler-
augu án þess að fara til augnlæknis
geta gengið með sjúkdóminn þangað
til skaðinn er skeður“ sagði Guð-
mundur Björnsson prófessor í augn-
lækningum en um þessar mundir
birtir Læknablaðið athyglisverða rit-
röð eftir hann og tvo aðra sérfræðinga
um gláku könnun. Það kemur meðal
annars fram að forvarnarstarf gegn
gláku er háð því að allir, sem komnir
eru á miðjan aldur, komi einhvern
tíma til augnlæknis þannig að hægt sé
að framkvæma glákuskoðun á við-
komandi. Fram til þessa hefur svo
verið á íslandi og rannsóknir Guð-
mundar sýna að þess vegna hefur
verið mun minna um leynda gláku
hérlendis en í þeim löndum þar sem
menn kaupa gleraugu í verslunum án
augnskoðunar áður. Optikerar hér
heima selja ekki gleraugu án tilvísun-
ar frá augnlækni.
Eins og kunnugt er af fréttum hafa
síðustu misseri verið seld gleraugu í
Hagkaupum án tilvísunar. Kaupend-
urnir eru að sögn verslunarstjóra
fyrst og fremst eldra fólk en því er
hættast við gláku sem getur á nokkr-
um árum leitt til mjög alvarlegrar
sjóndepru og jafnvel blindu án þess
að sjúklingurinn verði þess nokkuð
var fyrr en um seinan. Kannanir leiða
í Ijós að 3 til 4% þeirra sem komnir
eru yfir fimmtugt fái sjúkdóminn.
Bannað - ekki stöðvað
Sama gildir um sykursýki að hún
getur leynst mjög vel en hefur oft
uppgötvast við augnskoðun og hef-
ur sjóndepra af völdum sykursýki
aukist mjög á undanförnum árum.
Þessir sjúkdómar eiga það sameigin-
legt að geta dulist lengi þar til í óefni
er komið.
I vor samþykkti Alþingi lög sem
banna sölu gíeraugna án tilvísunar
læknis en enn sem komið er hefur
heilbrigðisráðherra ekkert aðhafst
til þess að stöðva umrædda sölu. Að
sögn ráðuneytisstjóra er málið enn í
athugun. „Þetta er spor aftur á bak,
marga, marga áratugi aftur í tímann“,
sagði Guðmundur Björnsson augn-
læknir þegar NT bar undir hann
gleraugnasöluna í Hagkaupum.
„Fyrst á öldinni var þetta hægt, að
ganga bara inn í apótek og kaupa sér
gleraugu, en þá var blinda vegna
gláku líka miklu algengari, jafnvel
þó glákan sjálf væri ekkert algeng-
ari“.
Leynist sársaukalaust
Þrátt fyrir að glákan leynist afskap-
lega vel vinnur sjúkdómurinn jafnt og
þétt að því að þrengja sjónsvið við-
komandi. Þessu fylgir enginn sársauki
og lestrarsjón (sjónin beint fram)
helst ósködduð. „Halda sjúklingar
því oft skörpu sjóninni, þar til sjúk-
dómurinn er langt genginn og hliðar-
sjónin að mestu horfin. Að lokum
hverfur einnig skarpa sjónin þannig
• að augað verður alblint. Oft er annað
augað nánast blint og hitt með byrj-
andi giákuskemmdir, þegar til læknis
er leitað.“ Þannig segir í inngangs-
kafla Guðmundar að greinarflokki
sem hann og tveir aðrir sérfræðingar
standa að (Leturbr. NTf
Þá segir í niðurlagi greinarinnar
um samanburð á gláku hérlendis og í
nágrannalöndum okkar: „Af framan-
sögðu má ætla að algengi hægfara
gláku hér á landi sé svipuð og í
grannlöndum okkar en að færri gangi
með leynda gláku hérlendis en þar í
landi sem gleraugnafræðingar annast
gleraugnamátun“. Nokkrum línum
fyrr segir meðal annars: „Langalgeng-
ast er að hægfara gláka uppgötvist við
gleraugnamælingu, þarsem húngefur
engin einkenni á byrjunarstigi."
I lokin er rétt að taka það frám að
sú gláka sem hér um ræðir er svo-
kölluð hægfara gláka en hún er lang-
algengust glákusjúkdóma og eru aðr-
ar tegundir gláku í fólki fimmtugu og
eldra hverfandi.
Nánar verður fjallað um sjúkdóm-
inn gláku á fræðilegum grunni í
blaðinu síðar í þessum mánuði. Verð-
ur þá stuðst við greinaskrif Guð-
mundar Björnssonar.
Nóg f ramboð af
réttindafólki
■ - Það er nóg framboð af réttinda-
fólki og þeir kennarar sem settir hafa
verið í stöður við grunnskóla Reykja-
víkur á undanförnum árum hafa allir
haft réttindi, eða verið að fá þau.
Fulltrúum kennara í fræðsluráði hefur
hins vegar oft hin síðustu ár þótt
ástæða til að bóka eitthvað þessu líkt,
sagði Ragnar Georgsson, skólafulltrúi
í samtali við NT í gær.
Tilefnið var bókun sem Jóhannes
Pétursson, Karl Kristjánsson, Elín
Ólafsdóttir og Gerður Steinþórsdóttir
létu gera á fundi fræðsluráðs Reykja-
víkur fyrr í sumar. Þar segir: „Með
tilvísun til 32. gr. laga nr. 63/ 1974 um
skipun og setningu kennara og rétt-
indi til stöðu við grunnskóla teljum við
að ekki séu forsendur til að fræðsluráð
mæli með skipun eða setningu þeirra
sem ekki uppfylla skilyrði ofangreindra
laga.“
Ragnar Georgsson sagði að bókunin
endurspeglaði vilja allra í fræðsluráði,
en sagðist ekki halda að neinn rétt-
indalaus kennari hefði verið settur eða
skipaður við grunnskóla Reykjavíkur
í sumar. Hinu væri ekki að leyna að á
sumum sérsviðum skorti mjög
kennara, t.d. væru of fáir tónmennta-
kennarar með réttindi við skóla í
borginni.
Jóhannes Pétursson, kennarafull-
trúi í fræðsluráði, sagði að alltaf væri
eitthvað um að réttindalaust fólk fengi
kennarastöður íhöfuðborginni. „Það
hefur þó minnkað mikið hin síðustu
ár,“ sagði Jóhannes.
Mánudagur 13. ágúst 1984 7
• •
abriel ()n,Sgir
höggdeyfar
A GOÐU
VERÐI
Póstsendum
samdægurs.
Úrvalið er
hjá okkur
Sími 36510-83744
G.S. varahlutir
Hamarshöfða 1.
Úrval af skrifborðum,
bókahillum og skrifborðs-
stólum fyrir skólafólk.
Joker skrifborðið kostar aðeins kr.
3.850.- með yfirhillu.
Vandaðir skrifborðsstólar á hjólum.
Verð frá kr. 1.590.-
Húsgögn °PSudur,andsbraut 18
mnrettmgar simi 86 900