NT - 23.08.1984, Page 10

Gleymið ekki gamla
fólkinu, alþingismenn
■ Skattseðillinn hefur nú
nýlega verið borinn til gjald-
enda eins og kunnugt er. í
raun og veru ætti hann alls
ekki að valda vinnandi fólki á
venjulegum starfsaldri neinum
vonbrigðum. Allt heilbrigt fólk
í fullu starfi hlýtur að líta á það
sem eðlilega og sjálfsagða
skyldu að greiða árlega af
launum sínum sanngjarna
skatta til ríkis og bæja, og
leggja þannig nokkurn skerf til
þessara aðila sem halda uppi
mikilvægri þjónustustarfsemi
á mörgum sviðum fyrir okkur
öll.
Ég sagði sanngjarna skatta
og á þá að sjálfsögðu við það
að löggjafi okkar, Alþingi,
tryggi það á hverjum tíma að
skattalögin séu sanngjörn, mis-
muni ekki þegnunum, beiti
aldrei ranglátri gjaldtöku.
Ég veit vel að um skattalög
og skattheimtu munu menn
löngum hafa skiptar skoðanir,
en endurtek að allt heilbrigt,
vinnandi fólk hlýtur að líta á
það sem eðlilega og sanngjarna
kvöð að greiða árlega sann-
gjarna skatta til samfélagsins.
I þessu sambandi er mér bæði
Ijúft og skylt að geta þess, að
á langri starfsævi hef ég aldrei
séð ástæðu til að kæra skatta
mína þótt mér hafi stundum
fundist þeir nokkuð háir. Þeir
hafa verið skerfur minn til
opinberrar þjónustu samfé-
lagsins..
Hitt er svo hins vegar harla
alvarlegt mál og mjög örlaga-
ríkt ef löggjafinn, af vangá eða
fljótfærni, misbeitir valdi
skattalaganna gagnvart vissum
hópum þjóðfélagsins.
Éftir að ég komst á eftir-
launaaldurinn, - á áttunda ára-
tuginn, - hef ég því miður
sannfærst um að löggjafinn
beitir einmitt valdi skattalag-
anna á mjög ranglátan og raun-
ar alveg óþolandi hátt gagnvart
vissum þegnum þjóðfélagsins
og það þeim sem síst skyldi.
Þar á ég að sjálfsögðu við
lífeyrisþegana, gamla fólkið,
sem lokið hafa löngu og
merku ævistarfi og greitt skatta
sína trúlega í 50-60 ár, - fólkið,
sem öll sanngirni mælir með að
væri skattfrjálst eftir sjötugt.
Mörg hin síðari ár, og ekki
síst núna, hafa lífeyrisþegar
tekið á móti skattseðli sínum
hryggir og beiskir og geta
margir alls ekki gert sér fulla
grein fyrir hvort þeim tekst að
leysa af hendi þau háu gjöld
sem á þá eru lögð.
Ég hef rætt við nokkra líf-
eyrisþega á áttræðisaldri sem
er refsað harkalega fyrir það
að hafa leyft sér að þiggja
vinnu sem þeim bauðst um
tíma og þágu greiðslu fyrir. Af
þeim var tekinn meira en helm-
ingur lífeyristekna þeirra í
skatta svo að engin leið er að
lifa af þeim fáu þúsundum sem
þeir eiga eftir. Og einn hitti ég
sem átti aðeins eftir tvö þúsund
krónur af lífeyri sínum.
Líka sögu má áreiðanlega
segja um allan fjöldann.
Hér er um svo mikið alvöru-
og réttlætismál að ræða, að
löggjafinn getur ekki lengur
gengið fram hjá því eins og
hann viti ekkert um það.
Það er því eindregin og skor-
inyrt krafa allra lífeyrisþega og
allra þeirra sem vinna að mál-
um aldraðra, að Alþingi breyti
þegar á næsta þingi þeim frá-
leitu og ósanngjörnu ákvæðum
skattaiaganna sem varða líf-
cyrisþega og annað aldrað
fólk.
Steindór Steindórsson frá
Hlöðum, náttúrufræðingur og
fyrrv. skólameistari, hefur
öllum öðrum mönnum fremur,
mér vitanlega, rætt af meiri
festu og rökvísi um það rang-
læti sem ríkisvaldið beitirgegn
öldruðum í skattamálum. Hafa
greinar um þau mál birst bæði
í riti hans, Heima er best, og
dagblöðunum, - nú síðast í
Morgunblaðinu 14 þ.m.,
„Aldraðir - orð og gerðir.“
Þar sem ádeiluatriði hans falla
alveg saman við mín, leyfi ég
mér að vitna til þeirra og
undirstrika, þar sem hann hef-
ur hvað eftir annað hamrað á
þeim í greinum sínum.
Steindór viðurkennir eins og
allir sanngjarnir menn að
margt ágætt hefur verið gert
fyrir gamla fólkið á síðari árum
og ber að sjálfsögðu að meta
það vel og þakka. En þrátt
fyrir það telur hann réttilega
að meira hafi þar oftast orðið
um orð en efndir, því að enn
hafi gleymst það mikilvægasta,
en það er fjárhagsaðstaða elli-
launafólksins, og hvað ríkis-
valdið getur gert í því efni með
einu pennastriki.
Ég leyfi mér að vitna orðrétt
í hluta af þessari síðustu grein
Steindórs. Hann talar þar fyrir
hönd allra lífeyrisþega, ákveð-
inn og rökfastur eins og ætíð
fyrr:
„Það líður engum vel sem
býr við skort og þarf daglega
að hafa áhyggj ur af næsta degi.
Samanlögð elli- og eftirlaun
Fimmtudagur 23. ágúst 1984 10
■ Sigurður Gunnarsson
Eftir
Sigurð
Gunnarsson
fyrrverandi
skólastjóra
eru vitanlega misjöfn. Allt frá
því að vera sultarlaun upp í
sæmilega ríflegar upphæðir.
En það er sama hver þau eru.
Yfir þessum launum vofa
skattaklær ríkis- og sveitarfé-
laga og hrifsa til sín allt sem lög
frekast leyfa. Og ekki er nóg
með það. Þær ráðstafanir sem
núverandi ríkisstjórn hefur
gert hafa beinlínis skert kjör
elli- og eftirlaunaþega svo um
munar, bæði beint og óbeint.
Ýmislegt hefur verið gert af
hálfu ríkisvaldsins til að vega á
móti kaupskerðingu en ekkert
af því nær til gamla fólksins.
Það hlýtur að bera allar verð-
hækkanir með fullum þunga,
má þar t.d. nefna hækkun á
hitunarkostnaði, rafmagni og
símaþjónustu og nú síðast auk-
inn greiðsluhlut í lyfjum og
læknisþjónustu. Allt þetta eru
hlutir sem erfitt eða ókleift er
að spara, jafnvel enn torveld-
ara en að draga við sig mat,
þegar sýnt er að tekjurnar
hrökkva illa fyrir útgjöldum.
En ofan á allt þetta bætist svo
að elli- og eftirlaunaþegar eru
skattlagðir eins og aðrir borg-
arar þjóðfélagsins. Einfaldasta
aðgerðin til þess að létta byrði
ellinnar er öllum kæmi að haldi
er afnám tckjuskatts og útsvars
af elli- og eftirlaunum, og þó
fremur öllu öðru hins illræmda
fasteignaskatts sveitarfélag-
anna. Eðlilegt væri einnig að
lækka verulega símaþjónustu
til allra sem hafa tekjur undir
einhverjulágmarki.t.d. 12.000
krónur á mánuði.
Þessar ráðstafanir í heild
kosta ríki og sveitarsjóði ótrú-
Námsmenn á hverju
eigum við
■ Lánasjóður íslenskra námsmanna hefur
mikið verið til umræðu síðustu mánuði, enda
ekki að ástæðulausu, þar sem þúsundir náms-
manna bæði heima og erlendis eiga allt sitt
undir sjóðnum komið. Með lögum nr. 43 frá
30. maí 1984 var ráðstöfunarfé sjóðsins skert
verulega eða um 100 milljónir króna. Því er í
dag ekki til ráðstöfunar hjá lánasjóðnum fyrir
haustmisseri nema um 170 milljónir.
í framhaldi af því fyrirskip-
ar menntamálaráðherra að
lán sem miðast við heimildar-
ákvæði þ.e. víxillán til 1 árs
nema og önnur víxillán sjóðs-
ins skuli ekki verða veitt í
haust. Lagagreinar þessar
hefur hins vegar sjóðurinn og
stjórn hans túlkað þannig að
námsmenn á 1. ári eigi fullan
rétt á námslánum. Enda var
það hugmynd með setningu
laga um námslán og náms-
styrki að allir hefðu sama
möguleika á að stunda nám
óháð efnahag og búsetu.
Jafnframt er ekki um sparnað
að ræða fyrir lánasjóðinn því
námsmaður á rétt á láni fyrir
haustmisseri þegar tilskilin
vottorð um námsárangur
hafa verið lögð fram.
Með þessum aðgerðum
Ragnhildar Helgadóttur
menntamálaráðherra er að-
eins verið að ýta vandanum á
undan sér og gera hann stærri
og stærri, til óhagræðis fyrir
alla. Vonar Ragnhildur
kannski að önnur ríkisstjórn
verði komin til valda á næsta
ári? Nálægt 1.700 fyrsta árs
nemar munu þurfa á náms-
lánum að halda nú í haust;
því er heildarfjórþörf til
þessa hóps um 85 milljónir
króna. í frétt frá menntamál-
aráðuneytinu dags. 13. ágúst
s.l. segir m.a.: „Þeir náms-
menn sem nú hefja nám á
fyrsta ári og þurfa á lánsfé að
halda þar til lán fæst úr lána-
sjóðnum, ættu að snúa sér til
þess banka eða sparisjóðs
sem þeir eða aðstendendur
þeirra hafa átt viðskipti við.
von?
Lánbeiðni þeirra mun þá
verða athuguð og afgreidd í
samræmi við það, sem áður
segir.“
Sem sagt þeir sem hafa
haft mikil viðskipti við
bankakerfið munu geta geng-
ið óhræddir á fund banka-
stjóra og fengið umbeðna
lánafyrirgreiðslu. Hinir sem
minna mega sín og hafa ekki
efnamikla aðstendendur
skulu hugsa sig vel um áður
■ Vonar Ragnhildur kannski
að önnur ríkisstjórn verði kom
in til valda á næsta ári.
en í langskólanám er farið. Ja
mikið er vald ráðherra
menntamála ef hann getur
komið því í kring að banka-
stofnanir í landinu geti lánað
þetta fjármagn. Þegar á sama
tíma er sagt að ekki sé hægt
að veita meira fjármagni til
atvinnuveganna. í viðtali við
fréttastofu útvarpsins 14.
ágúst s.l. er haft eftir form.
stjórnar viðskiptabankanna
Jónasi H. Haralzeftirfarandi:
■ Eigum við kannski að láta
bankastjórana og auðvaldið
ráða hverjir skulu fara í nám?
■ Hrólfur Ölvisson fulltrúi
stúdentaráðs Háskóla íslands
í stjórn LIN
Að stjórn Lánasjóðsins
spennti fjárþörfina upp úr
öllú valdi. Hann sagði það
vert fyrir námsmenn sem og
aðra að íhuga það vandlega
hvort þeir ættu að taka svona
víxillán með þeim raunvöxt-
um sem nú eru.
Staðreyndin er hins vegar
sú að stjórn lánasjóðsins hef-
ur þurft að halda framfærslu-
grunninum niðri vegna
fjárskorts. Því eru orð Jónas-
ar H. Haralz í áðurnefndu
viðtali marklaus. Það er auð-
séð að þau eru sögð án þess
að hafa kynnt sér málið vand-
lega. Eða eigum við kannski
að láta bankastjórana og auð-
valdið ráða hverjir skulu fara
í nám? Af framansögðu sést
að vandi Lánasjóðs íslenskra
eftir Hrólf
Ölvisson,
fulltrúa
stúdentaráðs
Háskóla
íslands
í stjón LÍN
námsmanna er mjög alvar-
legur.
Ráðuneytið hefur ekkert
samráð haft við stjórn sjóðs-
ins né námsmenn um lausn
þessa máls, a.m.k. ekki full-
trúa námsmanna í stjórn
LÍN. Slíkt er mjög alvarlegur
hlutur þegar um jafnstórt
mái og þetta er að ræða.
Óhætt er að segja að tengsl
ráðherra við stjórn LÍN og
námsmenn séu í algjöru lág-
marki. Virðast fjölmiðlar oft
á tíðum vera taldir betri sam-
skiptavettvangur við stjórn
sjóðsins og námsmenn en
beint samráð þar á milli.
Stjórn sjóðsins hefur enga
tryggingu fyrir því að fyrsta
árs nemar geti farið með sinn
seðil um útreikning námslána
frá Lánasjóðnum til banka