NT - 05.07.1985, Blaðsíða 6

Föstudagur 5. júlí 1985 6
Vettvangu r'
Bændur þurfa að efla
samtök sín fyrir haustid
Að mínu mati eiga bændur við
þessu ekki nema eitt svar.
Það er að efla samtök sín,
styrkja þau, sem fyrir eru, og
bæta nýjum við, eins og nú
gerist með stofnun samtaka
kúabænda og sauðfjárbænda.
Aðeins öflug og fjölbreytt
samtök bænda geta haft þau
áhrif, að ríkisstjórnir í fram-
tíðinni notfæri sér ekki
ákvæði nýju laganna til að
misbeita valdi sínu.
Nýju lögin um
framieiðslu búvara
Sennilega verða lögin um
framleiðslu, verðlagningu og
sölu á búvörum afdrifaríkasta
málið, sem var afgreitt á síð-
asta Alþingi. Með þeim er
gerð róttæk kerfisbreyting á
stjórnun þessara mála, sem
haldist hefur að mestu óbreytt
um nær fjörutíu ára skeið, eða
síðan lögin um framleiðsluráð
voru sett 1947.
Lögin um framleiðsluráð
landbúnaðarins 1947 lögðu
grundvöll að traustu skipulagi,
sem lengi vel gafst bæði þjóð-
inni og bændum vel. Á þessum
tíma hefur orðið stórkostleg
framsókn á sviði landbúnað-
arframleiðslunnar. Margfalt
færra fólk þarf nú við sjálf
landbúnaðarstörfin en áður og
vinnsla afurðanna nálgast á
vissum sviðum það besta, sem
þekkt er í heiminum. Hin
mikla landbúnaðarsýning, sem
haldin var á síðastliðnu
hausti, bar óhrekjanlegt vitni
þess, að t.d. í fjölbreyttri og
fullkominni ostagerð hafi fáar
þjóðir náð eins langt og Islend-
ingar. Margar aðrar mjólkur-
vörur, sem hér eru á boðstól-
um, bera sama vitni. Játa ber,
■ Sverrir Gíslason
að minni árangur hefur náðst á
sviði kjötvinnslunnar.
Það gildir svo um flest lög að
þau þurfa að breytast og
endurnýjast með breyttum að-
stæðum. Þetta hefur átt við um
framleiðsluráðslögin frá 1947
um nokkurt skeið. M.a hafa
lögin um útflutningsbætur frá
1960 gert strik í reikninginn,
þótt þau ættu fullan rétt á sér
undir þáverandi kringumstæð-
um, enda eitt af fáum landbún-
aðarmálum sem samþykkt
hafa verið af öllum flokkum á
Alþingi.
Síðustu árin hefur verið
meira og minna fjallað um
breytingar á umræddri löggjöf.
Nokkur bragarbót var gerð í
landbúnaðarráðherratíð
Steingríms Hermannssonar,
en hvergi nærri fullnægjandi.
Núverandi ríkisstjórn hefur
fyrst stigið sporið til fulls með
áðurnefndum lögum, sem ný-
lega voru afgreidd frá Alþingi.
Margt í þessum lögum er
tvímælalaust til bóta, en annað
orkar tvímælis. Bersýnilega
hefur verið reynt að samræma
ólík sjónarmið og öfl, sem eru
lítið vinveitt bændum, eins og
verslunarráðið, haft fingur
með í spilinu.
Það á við um þessi lög, eins
og svo mörg önnur, að það er
ekki fyrst og fremst orðanna
hljóðan, sem ræður, heldur
sjálf framkvæmdin. Laga-
ákvæði má oft túlka á mismun-
andi vegu og að niínu mati
gildir það um umrædd lög í
ríkum mæli.
Meginbreytingin, sem felst í
þessum nýju lögum, er hið
mikla vald, sem ríkisstjórninni
eða landbúnaðaráðherra er
fengið í hendur varðandi
stjórnun landbúnaðarfram-
leiðslu. Landbúnaðarráðherra
fær í hendurnar stórkostlegt
reglugerðarvald. Áhrif bænda-
samtakanna eru oftast bundin
við það eitt að mega láta álit
sitt í Ijós áður en reglugerðirn-
ar verða settar.
Það má vera að þessi breyt-
ing sé nauðsynleg. Sjálfur hefi
ég verið þeirrar skoöunar, að
vald landbúnaðarráðherra
þyrfti að aukast. En ég hefi
orðið með aldrinum tortryggn-
ari á hið mikla reglugerðar-
flóð, sem raunverulega færir
löggjafarvaldið í hendur mis-
viturra embættismanna.
Það er orðin staðreynd, að
ríkisstjórnin eða landbúnaðar-
ráðherra er orðinn hinn mikli
herra landbúnaðarins. Vald
bændasamtakanna hefur verið
gert rýrara. Því skal síður en
svo haldið fram að þetta vald
ríkisstjórnarinnar verði mis-
notað, þótt slíkt sé hvergi nærri
útilokað.
Að mínu mati eiga bændur
við þessu ekki nema eitt svar.
Það er að efla samtök sín,
styrkja þau, sem fyrir eru, og
bæta nýjum við, eins og nú
gerist með stofnun samtaka
kúabænda og sauðfjárbænda.
Aðeins öflug og fjölbreytt sam-
tök bænda geta haft þau áhrif,
að ríkisstjórnir í framtíðinni
notfæri sér ekki ákvæði nýju
laganna til að misbeita valdi
sínu.
Það er ekki síst ástæða til að
minna á þetta vegna þess, að á
komandi hausti, verða liðin 40
ár síðan Stéttarsamband
bænda var stofnað, en með
stofnun þess steig bændastéttin
mikið heillaspor.
■ Guðmundur Þorbjamar-
son
Stofnun
Stéttarsambands bænda
Margt sögulegt gerðist á ís-
landi haustið 1944 á sviði
stjórnmálanna. Þá var t.d.
Tök ríkisvaldsins hafa
styrkst og enginn veit hvernig
þeim verður beitt síðar meir.
I milliliðastéttinni er að finna
ýmsa hrægamma, sem vilja
ryðja sölusamtökum bænda
úr vegi sínum. Þetta og margt
fleira veldur því, að bændur
eiga ekki nema eitt svar.
■ í DV í gær mátti líta frétt
af laxveiði, en það sport á sér
fjölmarga áhangendur hér á
landi. Það fer þó talsvert eftir
efnahag og aðstæðum manna
hvar þeir fiska; sumir fiska í
rándýrum laxveiðiám og eyða
til þess nokkrum mánaðar-
launum venjulegs launafólks
en hinn venjulegi meðaljón fer
gjarna í ódýr silungsvötn og
fornar til þess færri krónum.
En hópur ntanna hér á landi
hefur fundið leið til að sameina
þetta tvennt - að fórna færri
krónum og veiða í rándýrum
laxveiðiám. Hér er að sjálf-
sögðu átt við blessaða banka-
mennina, sem mátti sjá á síð-
um DV í gær, glotta framan í
venjulegt launafólk á meðan
þeir sveifluðu flugustöngunum
í kringum sig og að sjálfsgöðu
á kostnaö almennings.
Það er furðu merkilegt hvað
þessum mönnum, sem allir
teljast hátekjumenn, tekst að
láta borga fyrir sig. Það er ekki
nóg með að þeim séu greidd há
laun, heldur verður að kaupa
bíla undir boruna á þeim,
kosta þá í sumarsportið og
leigja undir þá bílaleigubíla
svo þeir komist í laxinn.
Og það er ekki nema von að
lítið sem ekkert heyrist um
sukkið í þessu liði því þarna
ríkir flokkasamtryggingin og
allir eru samsekir í bruðlinu.
Fyrrverandi forystumaður
„sósíalista“ á íslandi, Lúðvík
Jósefsson, fyrrverandi
bankaráðsmaður með meiru,
þáði frá almenningi veiðitúrinn
og bílaleigubílinn. Það hefur
líklega verið lítið um slagorð
og stéttarbaráttu í þessari ferð
formannsins fyrrverandi.
Kunna ekki
að skammast sín
í frétt NT í gær var greint frá
nýjum upplýsingum um efna-
hag þjóðarinnar. í stuttu máli
er allt í rúst. Erlendar skuldir
hlaðast upp, vextir og afborg-
anir verða æ stærri hluti þjóð-
arframleiðslunnar og virkjun-
arkostnaður er ekki í neinu
samræmi við orkuþörf lands-
rnanna.
Á sama tíma og allt er á
beinni leið til helvítis virðast
þeir sem stjórna fjármálum
okkar ekki geta fundið sér
annað til dundurs en að sporta
um á bílurn sem launþegar
hafa keypt handa þeim og fara
í sport sem sömu launþegar
hafa einnig borgað fyrir.
Á aðeins fimrn sl. dögum
hefur verið skvett framan í
fólk sóun á 3 h milljón króna.
Fyrst var sjónvarpsáhorfend-
um gert að horfa á 3 milljóna
króna kjaftæðisvellu og lof-
gerðarrullu um starfsemi
Landsvirkjunar, sem nú virkj-
ar og virkjar þrátt fyrir að lítil
þörf sé fyrir meiri orku en nú
er framleidd.
Síðan gefst mönnum tæki-
færi til að njóta hálfrar mill-
jóna króna veiðiferðar „stór-
laxanna".
Siðferðiskennd þessara
manna virðist hafa horfið, eða
alla vega vera orðin allútþynnt
í sukklífinu.
Nýja menn í staðinn
Umræða um laxveiði banka-
stjöra er ekki ný af nálinni.
Einnig hefur mönnum orðið
tíðrætt um bílaniál þeirra og
önnur forréttindi. Þeir og
stuðningsmenn þeirra útskýra
jafnan há laun og önnur for-
réttindi með því að hér sé um
ábyrgðarmikil störf að ræða og
að bankarnir verði að standast
samkeppni um menn, þegar
einkafyrirtæki eru farin að
greiða toppmönnum „topp-
laun“.
Það má vera gott og blessað
en hefur nokkur tekið eftir því
að blessaðir mennirnir virðast
enga ábyrgð bera. Það er sama
hvaða klúður kernur upp -
alltaf sitja mennirnir sem
fastast. Hver er ábyrgðþeirra
sem hafa staðið í því að taka
öll dollaralánin á undanförn-
um árum? Hefur þeim verið
ságt upp?
Þórarinn
Þórarinsson
komið á samkomulag milli
Framsóknarflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins um stjórnar-
myndun og var ekkert eftir,
nema að semja um forsætisráð-
herra. Svo langt var komið, að
höfundur þessarar greinar var
búinn að semja drög að for-
ystugrein í Tímann, þar sem
þessi samvinna höfuðand-
stæðinga í íslenskum stjórn-
málum var réttlætt. Sú for-
ystugrein var þó aldrei full-
skrifuð.
Það var einn þáttur þess
samkomulags, sem búið var að
gera, að stöðva skyldi dýrtíð-
ina. í þeim tilgangi var Búnað-
arþing kallað saman, en áður-
nefndir tveir flokkar réðu þá
lögum og lofum í bændasam-
tökunum. Á búnaðarþingi var
samþykkt að bændur skyldu
gefa eftir 9.4% verðhækkun,
sem þeir áttu að fá samkvæmt
útreikningi þáverandi sex-
mannanefndar. Þetta var gert
í trausti þess, að aðrar stéttir
gæfu eftir á svipaðan hátt.
Af því varð hins vegar ekki.
Framsóknarflokkurinn og
Sjálfstæðisflokkurinn náðu
ekki samkomulagi um forsætis-
ráðherra. Framsóknarflokkur-
inn neitaði að fallast á Ólaf
Thors vegna eiðrofsmálsins.
Ólafur Thors gerði sér þá lítið
fyrir og samdi um stjórnar-
myndun við kommúnista. Það
'gekk auðveldlega, því að Al-
þjóðasamband kommúnista sem
stjórnað var af Rússum, var
búið að gefa fylgiflokkum
sínum í Vestur-Evrópu fyrir-
mæli um að komast þar í
ríkisstjórnir.
Og hver er kominn til með
að segja að bankastjórarnir
séu einhverjir „toppmenn"
sem ástæða sé til að ætla að
einkafyrirtæki ásælist? Banka-
stjórastöður eru flokksstöður.
Þar eru störfin merkt flokkum
og flokksgæðingar fá þær stöð-
ur sem losna. Þar ræðurflokks-
skírteini, ekki hæfileikar.
Nei, það er lítil ástæða til að
greiða þeim mönnum sem
staðið hafa við stjórnvölinn í
efnahagsmálum þjóðarinnar
síðustu ár, nokkur „topplaun“
né að launa þeim klúðrið með
einhverjum aukabitlingum.
Nær væri að sparka þeim öllum
og fá nýja menn í staðinn.
Einhverja sem setja metnað
sinn í ábyrga stjórn fjármála,
ekki í fjölda laxa sem þeir geta
látið almenning borga fyrir sig.
Er lækurinn
„bakkafullur"?
Það má vera að mönnum
þyki það vera að bera í
bakkafullan lækinn að ráðast
enn á ný á bankastjóra ríkis-
bankanna. En ætli almenningi
finnist ekki skrýtið að heyra
sífellt talað um erfiðleika,
skuldasöfnun og viðskipta-