NT - 07.08.1985, Blaðsíða 7

Tónleikar í Skálholti
■ Skálholtstónleikar halda
áfram um hverja heigi, til dýrö-
ar Bach, Handel og Scarlatti.
Um síðustu helgi, 27. og 28.
júlí, voru flutt Goldberg-til-
brigði Bachs fyrir sembaf, og
þrjár sónötur hans fyrir
gömbu, eða víólu da gamba.
Norðmaðurinn Ketil Jaugsand
lék á sembalinn, en Banda-
ríkjamaðurinn Laurence
Dreyfus á gömbu. Báðir eru
mikilsvirtir listamenn, hvor á
sínu sviði.
Goldberg-tilbrigðin þykja
meðal meiri háttar verka
Bachs, og ein hin mestu og
flóknustu tilbrigði sem tónlist-
arsagan getur um. Ekki eru
þau samt tilbrigði um stef í
venjulegri merkingu, heldur
öllu fremur 30 smáverk, sem
öll byggjast á sömu hljómaröð
- bassinn tengir þau saman. Sú
saga fylgir þessu mikla verki,
að Keyserlingk greifi, sem var
sendiherra Rússa í Dresden,
hafi átt við svefnleysi að stríða
og goldið Bach gullbikar fyllt-
an 100 gullpeningum fyrir að
semja handa sér næturljóð. En
það áttu að vera blíðleg og
skemmtileg lög sem sembalisti
hans, Johann Gottlieb
Goldberg, gæti spilað fyrir
hann á nóttunni. Nýjustu rann-
sóknir fræðimanna á þessum
punkti benda þó til að saga
þessi sé næsta grunsamleg, og
að Bach kunni að hafa samið
Goldberg-tilbrigðin handa ei-
lífðinni en ekki handa Keyserl-
ingk greifa. Meðal annars er
það talið, að á útgáfunni er
engin tiieinkun, og að Gold-
berg var aðeins 14 eða 15 ára
þegar tilbrigðin voru prentuð
1741 eða 42.
í Goldberg-tilbrigðunum
eru faldar ýmsar rímþrautir,
sem sumar má heyra en aðrar
iiggja fremur í byggingu
verksins. Verkið hefst með
aríu, grunnstefi, en síðan
koma tilbrigðin 30, og loks
„bítur það í sporð sér“ eins og
segir í tónleikaskrá, og lokast
með upphafsaríunni endurtek-
inni. Óriðja hvert tilbrigði er
kanón, keðjusöngur, og er í
hinum fyrsta tekið undir í ein-
und, öðrum í tvíund, o.s.frv.
upp í niund. En kunnugirsegja
að við hverja heyrn uppgötvi
heyrandinn nýja dýpt.
Goldberg-tilbrigðin eru
samin fyrir sembal með tveim-
ur hljómborðum, en eru oft
leikin á píanó. Þannig lék Úr-
súla Ingólfsson þau í Austur-
bæjarbíói fyrir nokkrum árum.
Þótt Ketil Haugsand flytti þau
að ýmsu leyti vel, einkum
seinni hlutann, virtist afstaða
hans til verksins fremur kæru-
leysisleg og ekki þaulhugsuð.
T.d. virtust endurtekningar
ráðast helst af því hvort illa
hafði tekist í fyrra sinnið.
Á síðari hluta tónleikanna
fluttu þeir Dreyfus og Haugs-
and heildarverk Bachs fyrir
gömbu og sembal, þrjár sónöt-
ur. Viola da gamba þýðir eigin-
lega leggfiðla, en gamba er
ítalska fyrir fótlegg. Hún er
heldur minni en knéfiðla, hefur
7 strengi, og bönd á leggnum
eins og gítar. Eina nútíma-
hljóðfærið sem eftir lifir af
hinni stóru gömbufjölskyldu
er kontrabassinn. Vegna þess
hve stutt tónbil er milli strengj-
anna er fremur auðvelt að
spila hljóma á viola da gamba
- miklu auðveldara en á kné-
fiðlu - en þetta notfærir Bach
sér tæplega í sónötum sínum
fyrir hljóðfærið, þar spilar vi-
ola da gamba alltaf einradda.
Laurence Dreyfus er mjög fínn
spilari, með mjúkan og falleg-
an tón og fima fingur, og
samspil þeirra var með ágæt-
um. Enda eru þeir víst að
undirbúa plötu-upptöku, en
kunnugir segja að þessar són-
ötur séu ekki til nema með
lágfiðlu eða knéfiðlu.
Um næstu helgi'spilar Elina
Mustonen sembalvcrk eftir
Bach, Hándel og Scarlatti.
Sigurður Steinþórsson.
með besta móti vega þess að
gosdrykkir voru eingöngu seld-
ir þar í plastumbúðum og því
færri handbærar flöskur til að
brjóta en endranær. Svona fer
öllu fram.
„Stóráfallalaus umferð“ seg-
ir í frétt um allan bílaakstur-
inn. Að vísu urðu árekstrar og
útafkeyrslur hér og hvar og
fólk skrámaðist og brotnaði og
var flutt á slysavarðstofur og
sjúkrahús, en ekki svo að orð
sé á gerandi.
Ökumenn voru prúðir og
tillitssamir að vanda og í einu
lögsagnarumdæmi voru ekki
teknir nema eitthvað á þriðja
tug bílstjóra sem grunaðir eru
um að hafa ekið fullir.
Árstlðaskipti
og útsölur
Um verslunarmannahelgina
verða eins konar þáttaskil eða
árstíðaskipti. Sumri er tekið
að halla og framundan eru
göngur, réttir og nýtt skólaár.
Vikuna fyrir hátíðina miklu
voru útsölur á tískufatnaði
sumarsins, því það sem ekki
gengur út fyrir ferðalögin á
skemmtistaðina er orðið úrelt
og önnur tíska komin í hennar
stað að vori. Vonandi hafa
margir því átt þess kost að
galla sig upp fyrir hápunkt
sumarsins, þótt fötin verði ekki
notuð nema til að sýna sig í
fjölmenninu á útisamkomun-
Önnur þáttaskil verða einnig
á markaðinum fyrir og eftir
fyrstu helgina í ágúst. Verð-
breytingar verða á bílum. Þeim
sem ekki hefur tekist að selja
bíla fyrir umferðarhátíðina
verða nú að lækka á þeim
prísana og rýmka kjörin því
eftirspurnin minnkar að mun.
Á þennan hátt hefur helgin
sem kennd er við verslunar-
menn enn nokkur áhrif á við-
skiptin, þó ekki þau sem í
upphafi var stefnt að.
Þjóðhátíð að vanda
í Eyjum halda þeir sína
þjóðhátíð fyrstu helgina í ágúst
eins og ekkert hafi í skorist og
hlusta ekki á neitt rugl um
verslunarmenn, enda er þjóð-
hátíðin í Vestmannaeyjum enn
eldri en frídagur verslunar-
manna, en þar er haldið upp á
að íslendingar fengu stjórnar-
skrá fyrir 111 árum.
Þjóðhátíðin er með nokkr-
um öðrum brag en unglinga-
skemmtanirnar uppi á landinu.
Ungir sem aldnir Vestmanna-
eyingar taka þátt í hátíðahöld-
unum og fjölskyldurnar halda
hópinn, er allir flytja sig í
Hersjólfsdal og tjalda þar og
elda. Svo hafa allir nokkra
dægrastyttingu, hver við sitt
hæfi.
Krakkagaman
Allar aðrar samkomur um
þessa helgi eru sniðnar fyrir
unglinga enda vart sóttar af
þeim sem komnir eru af æsku-
aldri. Hér er greinilegt kyn-
slóðabil. Unglingarnir steðja
um landið þvers og kruss til að
samsafnast með jafnöldrum
sínum í sól eða regni á ofboðs-
lega auglýstum mótsstöðum,
en þeir sem vaxnir eru úr grasi
verða að láta sér nægja að
skreppa út í guðsgræna náttúr-
una eða sitja heima og hlusta á
endaiausa umferðaþætti í út-
varpinu, fréttir af stórfylliríum
og heyra og sjá hvað Jón
Sigurðsson sagði um verslun-
ina.
Verslunarmannahelgin er
því sannarlega orðin unglinga-
hátíð og kemur verslunar-
mönnum ekkert við lengur,
enda hafa þeir ekkert gert til
að halda í frídag sinn sem eigin
hátíðisdag, mega kannski ekki
vera að því?
Hvers vegna er þá verið að
öilu umstanginu?
Einhverjir hljóta að græða á
því.
Oddur Ólafsson
Miðvikudagur 7. ágúst 1985 7
Malsvari frjálslyndls,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson
Framkvstj.: Guömundur Karlsson
Auglýsingastj.: Steingrimur Gislason
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík.
Sími: 686300. Auglýsingasími: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, íþróttir 686495, tæknideild
686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent h.t.
Kvöldsimar: 686387 og 686306
Verð i lausasölu 35 kr. og 40 kr. um helgar. Askrift 360 kr.
rn

Einhliða
„heimildarmyndir“
■ Landsmenn fengu að kynnast nýjungunum í
fjölmiðlastefnu íhaidsins í sjónvarpinu á mánudags-
kvöldið.
Sjálfstæðismenn hafa löngum klifað á því, að
vinstri öflin í landinu reyndu með ýmsu móti að
innræta almenningi stjórnmálaskoðanir og fullyrt, að
engir nema vinstri menn myndu notfæra sér aðstöðu
sína til slíks í lýðræðisþjóðfélagi. Pess vegna reyndu
vinstri inenn að koma sér fyrir í kennarastöðum og í
útvarpi og sjónvarpi og stunduðu þaðan iðju sína.
Sjálfstæðismenn ráða nú lögum og lofum í yfir-
stjórn menntamála og útvarpi og sjónvarpi.
Á mánudagskvöldið mátti sjá enn eitt dæmi þess,
sem koma skal. Þá var sýnd þar kvikmynd um
verslun hér á landi í tilefni af frídegi verslunarmanna.
Myndin bar heitið „Þegar verslunin er frjáls“.
Hér er tekið undir það sjónarmið sem fram kom í
myndinni, að sjálfstæði landsmanna grundvallast
meðal annars á verslun í þeirra hendi, ekki í höndum
útlendinga. Hvers konar verslunarhöft eru til trafala
og hafa aldrei leitt af sér annað en spillingu.
Myndin „Þegar verslunin er frjáls“ er hins vegar
ekki „heimildarmynd“ eins og hún var kynnt í
sjónvarpi og á sem slík ekki erindi inn í skólakerfi
landsins eins og vísast er fyrirhugað. Myndin er
tæknilega prýðilega gerð kvikmynd um innflutning
og heildverslun og tollafgreiðslu og haiia hefði átt að
kynna sem slíka.
Samvinnufyrirtækin í landinu mynda saman
stærsta fyrirtæki landsins og vinna að framleiðslu,
inn- og útflutningi, útgerð, iðnaði, verslun og
vöruflutningum. Aðalsmerki samvinnufyrirtækja
hefur verið að efla innlendan iðnað og þannig styrkja
sjálfstæði þjóðarinnar.
í áðurnefndri „heimildarmynd“ var þess vandlega
gætt að minnast hvergi á samvinnufyrirtæki eða
vörur og vörumerki frá þeim. Flutningar voru með
Eimskip og allur fiskur frá Sölumiðstöð hraðfrysti-
húsanna. Ahersla var lögð á að sýna erlendar vörur.
Fyrir nokkru sýndi sjónvarpið kostulega mynd um
Landsvirkjun. Þó sú stefna að sýna aðkeypt efni sé
allra góðra gjalda verð, mega þetta ekki vera
gagnrýnislausar, einhliða kynningarmyndir, allra síst
ef þær eru kynntar sem „heimildarmyndir“.
EftirVerslunar-
mannahelgi
Hér er ökumönnum, löggæslumönnum og Umferð-
arráði óskað til hamingju með frammistöðuna um
Verslunarmannahelgina. Pá er starfsmönnum út-
varpsins hrósað hér fyrir líflega umfjöllun um
umferðina og frísklega nýtingu á tækni. Löggæslu-
menn við Atlavík hafa vakið athygli þjóðarinnar
fyrir föst tök á ölvunarakstri og gefið fordæmi við
gæslu á mótsstöðum í framtíðinni.
Alltof margir ökumenn virðast þó hafa lagt af stað
undir áhrifum áfengis og virðist seint verða hægt að
kveða þann ósóma niður.