Sunnudagsblaðið - 01.11.1959, Blaðsíða 14

606
SUNNUDAGSBLAÐIÐ
Lorca er himinborið harmleiks-
skáld.
Lorca er logandi köstur með
sindrandi neistaflugi.
Lorca er ljóðsvanur — ljúfsár
og heillandi.
Stíll skáldsins er einfaldur, —
hreinn, hljóðlátur. Spennan —
hinn ósýnilegi þráður — svo raf-
urmagnaður að orð og athafnir
titra við snertinguna.
Leikpersónum hans renna eitr-
aðar ástríður í æðum — brennur
glóandi heift í brjósti — barnsleg
þrá og blíða vaggar þeim í blund
að loknu dagsverki. Þær eru
sprottnar úr heitri, þyrstri mold
— í þeim er suðræn sól, sætur
ilmur blóma.
Það segir sig sjálft að íslenzk-
um leikurum er mikill vandi á
höndum er þéir leggja út á þann
hála ís að túlka leikpersónur Lor-
ca.
Hvérsu mikla samvizkusemi og.
vandvirkni sem leikstjóri beitir,
nægir það ekki, ef hann getur
ekki blásið eld í æðar leikenda,
þeim eldi sem bálar í iðrum leik-
ritsjns.
Hér urðu hörmuleg mistök.
Spánverjar eru snarir, við-
bragðsfljótir, örir, iðandi af lífi.
Þeir brenna af áhuga, geisla í
gleði, gráta blóðugum tárum. —
Konurnar eiga yndisþokka, ólík-
an armarra þjóða konum, þær
brosa fegurr, syngja, dansa, ganga
á sérstæðan hugþekkan hátt.
Á sviði Þjóðleikhússins var lík-
ast því sem hrafntinnan íslenzka,
hraunið okkar hrjúfa, skammdeg-
ið þunga, hefði mótað hverja per-
sónu.
Ljóðperlur Lorca, sem anda og
ilma í skáldverkinu, féllu list-
vana í framsögn leikenda, .aðal-
lega sökum þess, að stemningin,
niður elfunnar sem á að veita þeim
viðtöku, bera þau á.börmum.sér,
var yiðsfjarri.
Það' er aðeins ein leið til þess
að reyna að gera erlendum, fjar-
skildum leikritaskáldum heiðar-
lega skil, til þess að misþyrma
ekki verkum þeirra, og hún er sú,
að ráða leikstjóra sem gerþekkja .
viðfangsefnin, eru af sama toga
spunnir, eða sérfræðingar á sínu
sviði.
Þetta gera flest leikhús verald-
ar. Það er enginn heiður íslenzka
Þjóðleikhúsinu að hafa nafn Gar-
cia Lorca skráð meðal leikrita-
höfunda sinna, i'jöldaframleiðsla
cr ekki aðalatriði, heldur hvernig
tekst um listræna túlkun.
Leiktjöld og búningar var að
flestu leyti gott, enda nákvæm
fyrirsögn höfundar á því öllu, fyr-
ir hendi.
Þýðing Hannesar Sigfússonar
virtist falleg og eflaust nákvæm.
Leikstjórn Gísla Halldórssonar
er dauð, steindauð — og þar með
er .allt sagt, sem um hana er
hægt að segja.
• Stærsta hlutverk leiksins er í
höndum Andísar Björnsdóttur.
Hún lék----og lék, af öllum lífs
og sáiarkröftum — en allt kom
fyrir ekki, hún varð aldrei Móðir-
in. Einstaka augnablik átti hún
satt og heilt, enda óhjákvæmilegt
á heilli sýningu. Leikkonan beilir
augunum um of. Ytri átök voru
alltof .mikil á kostiiað listarinnar.
Brúðgumann, son Móðurinnar,
leikur Valur Gústavsson. Þeim
manni er lýst í leikritiiiu, sem
„vígahnetti“, er geisist í hatri og
heift til hefnda. Þá persónu var
ómögulegt að skynja. Leikarinn
var sauðmeinlaus á svip, hand-
leggina hreyfði hann sjaldan, skap
gerðin virtist svo daufgerð að svip
brigði urðu óþörf, enda bar lítið
á þeim. Framsögnin var sæmileg.
Brúðurin, er leikin af ungfrú
Guðrúnu Ásmundsdóttur. Radd-
blær og framkoma hennar bar ó-
trúlegan keim leikstjóra, og var
það til lýta. Hafi ástríður brunn-
ið í æðum hennar, urðu þær að
ösku áður en þær birtust leikhús-
gestum. Hún var og mjög viðvan-
ingsleg í öllum viðbrögðum.
Föður hennar, leikur Lárus
Pálsson. Útlit leikarans er aðlað-
andi, en hann er stirnaður í leik
og replik, líívana. Lárus skilur
manninn, cn skilar honum ekki
til áhorfenda.
Leonardo, örlagavaldinn, fer
Helgi Skúlason með. Mér er það
hulin ráðgáta iivernig tekist hef-
ur að eyða eldi leikarans, sterkuni
persónuleika, svo að eftir stendur
venjulegur piltur, hálfvolgur í
orði og athöfn.
Eigmkonu hans, leikur frú
Helga 'VaUýsdóttir. Er hún sönn,
að vanda, grætur sárt og eðlilega,
en ekkjnn má ómögulega bera
orðin svo ofurliði að ekki skiljist
hvað sagt er. Það skeði á versta