Sunnudagsblaðið - 08.10.1961, Síða 2

PERLURNAR FALLA
Frh. af 1. síðu.
eru virkilega sjúkir. Annars
kann ég ekkert svar við þess-
ari spurnirgu, — en það er
eins og fólk haldi, að ef menn
geta sett saman skáldsögu,
þá séu þeir líka læknar, spá-
menn og prestar.
— En hamingjan eða lukk
an, sem allir eru að leita að?
— Hamingja! Lukka! Þetta
er hugmynd frá 19. öld, frá
rómantíkirni í Þýzkalandi.
Að vera heilbrigður, að geta
not:ð sín við sitt starf, kann-
ski er það þessi hamingja.sem
átt er við. Annars las ég það
í dagblaði í dag, að prest-
ur nokkur með mikla lífs-
reynslu vissi aðeins um eitt
gott hjónaband. En þar voru
hjónin rangeygð á sitt hvoru
auganu og sáu aldrei hvort
anrað. Annars eru mörg hug
tök, eins og t. d. lukka! þessi
fomfálegu, hálfúldnu orða-
tiltæki eða gamalt uppgjafa
orðalag frá ýmsum liðnum
menningartímabilum — al-
gjörlega utan við mín áhuga-
efni. Það kemur einhvern veg
inn ekki við mig.
„Heilindi s;-tt, ef hafa náir,
og án löst að lifa,“
stendur í fornu ísler.zku
kvæðý Það er aftur ágætt.
Eg held það sé hvergi minnzt
á lukku í fornsögunum.
Getur verið. að eitthvað sé
um það í Shakespeare. ..
Eg hef aldrei verið ólukku
legur sem kallað er. .. Nei.
það er víst ekki. .. Eg hef
alltaf ver;ð heldur heílsu-
góður......
Það er alveg tilgangslaust
að spyrja mig út í svona
mál. Eg er bara maður, sem
setur saman skáldsögur ..
eða lygasögur Það er miklu
betra að spyrja trésmið.
Trésmiðir standa miklu nær
veruleikanum heldur en
skáldsagnahöfundagrey.
Maður er ekki fyrst og
fremst að boða heimspeki,
þegar maður skrifar skáld-
sögur. Góðir lesendur geta
aftur á móti dregið vizku út
úr þeim bókum, sem þeir
lesa: kannski liggur vizkan
í bókur.um: kannski verður
hún til hjá lesandanum sjálf
um. Eg er ófærari en aðrir
menn til að draga lífspeki út
úr mínum bókum. Eg hef
aldrei hugsað út í það. — í
hverri bók er aðeirs eitthvert
verkefni, sem höfundurinn
hefur sett sér fyrir og sem
harn langar að leysa innan
ákveðinna takmarka.
— Allir segja, að fólk
, þroskist“ með aldrinum.
Finnst yður, að þér lítið nú
þroskaðri augum á hlutina
en þegar þér voruð ungur?
— Nei, alls ekki þroskaðri.
Mér er alltaf að fara aftur,
ef rokkuð er. Maður er gáf-
aðastur, meðan maður skrif-
ar engar bækur og horfir
bara fagnandi út í heiminn
í sæluástandi berrskunnar.
Ef átt er við vitsmunaþroska
e:ns og þér virðist eiga við,
þá finnst mér ekki að neinu
leyti. að ég sé vitrari nú en
þegar ég var um tvítugt. Eg
hef enga trú á því, að menn
séu þroskaðri nú en á 13.
öld, þegar menn voru að
skrifa Njálu hér á íslandi eða
á 10. öld, þegar menn voru
að öllum líkndum að yrkja
Eddukvæði. í rauninni er
alls ekki hægt að sanna, að
menn nú á tímum séu neitt
gáfaðri en steinaldarmenn.
Annars veit ég ekkert,
hvað átt er við með þessum
,,þroska“ Mér virðist mjög
erfitt að segja hvað þroski
er. Þó eru fuglarnir líklega
ákaflega þroskaðar verur.
Þeir geta flogið í loftinu, hafa
hraðan hjartslátt, háan lík-
amshita og mikinn söng: fyr-
ir utan sem þeir fljúga í loft-
inu. Það hlýtur að vera ákaf-
lega skemmtilegt líf. Nei, ég
veit ekkert, hvað er ,þroski.‘
Eg held bara, að orðið sé vit-
laust hugsað frá rótum.
Þessi ,þroski‘, sem talað er
um nú á dögum er líklega
heimspekilegur endurómur
af Darwinskenningunni, sem
hefur bara verið mis-
skilin af heimspekingum.
Menn eru kannski þroskað-
astir í móðurlífi. Pá eru þeir
í ákaflega árægjulegu á-
standi, — en kannski byrja
þeir að deyja, þegar þeir
fæðast. Það er að minnsta
kosti hugsanlegt.
En ég hafna alveg þessum
.,þroska“ kenningum. Það
mega aðrir hafa þær fyrir
mér, og það er ágætt. En þær
segja mér ekkert.
— Er heimurinn verri nú
en fyrir 20 árum?
— Fjarri því. En það hlýt-
ur að vera misjafnlega gott
að lifa í löndum eftir tíma-
bilum. Stundum virðist llfið
vera fyllra af samræmi á ein
um tíma en öðrum í ýmsum
þjóðfélögum. Það koma ró-
leg tímabil, þegar lífið er
frekar aðlaðandi fyrir marga
eir.staklinga? — Svo koma
aftur tímabil, þar sem allt
raskast. Menn lifðu t. d. til-
lölulega rólegu lífi, að mér
skilst, í stórborgum iðnþró-
uðu landanna í Evrópu um
tíma fyrir 1914. jafnvel heil-
an mannsaldur, Sv0 vitnað
sé í tímabil og part af heim-
inum, sem maður þekkir..
Svo koma alls konar utan og
innan-aðkomandi hlutir, sem
umtuma öllu, — og engir
gamHr mælikvarðar eru
lengur gildir. Pá er farið að
leita að nýju jafnvægi.
— Hvað um ástina? Er
hún kannski bara misskilið
hugtak?
— Ástin! Já, það er nú það.
Nei, ætli það sé ekki starf-
hæft hugtak. Sambandið
milli karls og konu hefur
alltaf verið stórkostlegt verk
efni fyrir skáld á öllum tím-
um. En ástin í okkar merk-
ingu er heimspeki frá róm-
antikinni. Mikið af þessu
áslaröfli, sem heimurinn
hefur verið fullur af, er ein-
hvers konar arfur frá skáld-
skap fyrri alda. En er ekki
annars talað mir.na um ást
nú en áður var? Þér vitið
það auðvitað ekki, þér eruð
svo ung. En ég heyri nú á
tímum oftar talað um sex.
Eg hélt, að hitt væri úrelt.
Eg hef ekki heyrt um það
lergi nema í úreltri ljóða-
gerð. Eg hef ekki þorað að
nota orðið ást í nokkra ára-
tugi. Ég held, að orðið komi
tæplega fyrir í Paradísar-
heimt eða Brekkukotsannál,
— að minnsta kosti ekki
viljandi.
Það em hin og þessi orð,
sem maður þorir ekki að nota
lengur, orð eins og ást, sál
þroski, lukka. Það er eins
og verið sé að fara inn á
einkasvið annarra, ef á þau
er minnzt. Sál er t d.
guðfræðilegt hugtak, meira
að segja kristilegt. Og mað-
ur, Sem er að basla við að
skrifa skáldsögur, kann ekki
við að stela sínu hugtakinu
frá hverjum og búa til úr
því kássu með orðaglamri úr
ólíkum kenningum. Mér
dettur ekki í hug að gagn-
rýna neinn, sem rotar orð
e:ns og ást, sál, lukka, þroski.
En ég þori ekki að nota þau
sjáifur af því að étf skil þau
ekki lergur. Ungir menn
nota slíkt orðaval, af því þeir
apa það, sem þeir heyra í
krinsum sig, Sv0 dettur þetta
orðahismi utan af manni.
Það er svo langt siðan ég fór
að skrifa, — og orð:n breyt-
ast í tímanum eins og ann-
að.
— Svo þessum óskiljan-
legu. orðum sé sleppt. Þél
minntust á guðfræðina. Eg
ætla ekki að fara að tala um
Furtsevu né trú eðá trúleysi
manna. En hvers vegna eru
þeir, sem engu framhþldi
trúa, að gera nokkuð með
jarðneskar leifar vanda-
manna sinna? Hvers vegna
allt þelta tilstand í kringum
duftið, sem aldrei var né
verður annað en innantómt
duft?
— Jarðarfarir eru skemmt-
un og huggun fyrir þá, sem
eftir lifa; ræður, tónlist og
söngur, því þá ekki? Eg segi
fyrir mig, ég ber mikla virð-
ingu fyrir því Eg ber virð-
ingu fyrir mörgum trúar-
bragðaflokkum, en ég ber
líka virðingu fyrir þeim, sem
afneita því, t. d. Marxistum.
Þeim er trúin á eðlilega út-
s'okknun heilagri en mörg-
urn er trúin á eilíft líf.
— En fólk, sem trúir
,,er.gu“?
— Allir trúa á það, sem
þeir halda að sé þeim fyrir
beztu. Það trúir á —, hvað
skal segja. gott hús, góðan
bíl, ástina og fyllirí. Það er
afskaplega mikil fylliríis-
dýrknu á íslandi. Það er af
því, að mönnum finnst fylli-
rj vera sér fyrir beztu. Sumir
trúa á dyggðir, sumir á ó-
dyggðir. Það er normalt. Svo
eru aðrir, sem trúa á alls kon
ar hugsjónir og eru meira að
segja tilbúnir að leggja mik-
ið í sölurrar til að hrinda
þeim í framkvæmd.
— Ætlið þér að snúa yður
að leikritagerð í framtíð-
inni?
— Það getur vel verið, að
ég skrifi fleiri leikrit. Eg er
að byrja að fá áhuga á leik-
ritun, þótt ég hafi aldrei haft
af því nema -skömm og skaða.
Við Hfum hér í þjóðfélagi,
sem er fullt af ágætinn leik-
gagnrýrendum. Því miður
standa leikritahöfundar okk-
ar þeim ekki snúning að þvi
er snertir merntun, gáfur og
dugnað.......
H.
Færeyskt
líf og list
FÆREYJUM búa aðeins
Hðlega 35 þúsur.d manna, og
Færeyingar eru því ein hin
minnsta þjóð veraldar. Það er
von að gestir af öðrum lönd
um komnir, séu nokkuð van-
Ung færeysk stúlka á
þjóðbúningi.
Listaverk Færeyinga eru
þó ekkert smáræði að vöxt-
um, og gesturinn þarf eigi
heldur að kvíða að kostir
þeirra valdi honum vonbrigð
um“.
Þannig hefst grein um fær-
eyska list og listamenn í sýn-
ingarskrá færeysku Hstsýn-
ingunnar, sem stendur yfir
þsssa dagana í Reykjavík. —
Það er líklega óhætt að segja
að hér sé með rétt mál farið.
Færeyski málarir.n Mykjunes
og fleiri á þessari sýningu
eru óhikað taldir til allra
beztu málara á Norðurlönd-
um 0g þótt víðar væri leitað. Tveir ungir fulltrúar Færeyja í færeyskum þjóðbúninguiri.
trúaðir, þegar þeir heyra sagt, Gestur sýningarinr ar sér Högdalsá segir í sýningar-
að þetta þjóðarkríli hafi skap til Færeyja inn í færeyskt skránni;
að fullgild Hstaverk Líklega þjóðlíf og færeyska stað- „Sundurlyndið í heimi er
munu þeir hugsa sem svo, að háttu. Listafélag Færeyja slórt í dag. Hvörja ferð hövi
varla geti þar verið um annað kemur hingað með þessa sýn- er til at list og fólk hittast
að ræða en hagleiksverk ir.gu og eins og Hanus við eiga vit at fröast“.
heimalninga, sem hampað sé
af góðfúsum en lítilþægum
lar.dsmönnum.
2 Sunnudagsblaðið