Sunnudagsblaðið - 07.11.1965, Page 3

G. W. de Long
Úsigur gegn
íshafinu

I.
HEIMSKAUTASVÆÐIN eru
einhverjir síðustu blettirnir á
þessari jörð, sem landkönnuðir
haía unnið sigur á. Það er ekki
f.vrr en á yfirstandandi öld, að
sjálf heimskautin eru fótum
troðin í fyrsta sinn. Kapplilaupið
um suðurskautið, þegar þeir Scott
og Amundsen sóttu að markinu
samtímis úr tveimur áttum, hefur
tnikið verið rómað í sögum og
frásögnum, og för Pearys á norð-
Urskautið hefur löngum þótt mik-
ið afrok.
Heimsírægð hefur hlotnazt
þeim mönnum, sem fyrstir komu
á heimskautin og reistu þar upp
þjóðfáná heimalanda sinna. En
það vill stundum gleymast, að þeir
voru aðeins þeir síðustu — og
heppnustu — af fjölda landkönn-
uða og ferðagarpa, sem stefndu að
sama marki, án þess að þeim auðn-
aðist að ná því. En á reynslu
þcssara manna byggðu þeir, sem
utn síðir höndluðu hnossið.
Baráttan við heimskautin var
'öng og erfið, og þeir, sem lögðu
út i þá baráttu, urðu oft að sýna
ofurmannlegt þrek og hugdirfsku,
þeir urðu að búa við ótrúlegt harð
rétti og andstreymi svo vikum og
ttiánuðúm skipti, og þá mátti sízt
af öllu bresta þolinmæði, þann
oiginleika, sem kannski er erfið-
ast að tileinka sér af öllum. Fórn-
ienar, sem þessi barátta kostaði
yoru margar, og þeir eru ótaldir,
sem aldrci komu aítur úr hetju-
iörum sípupi inn á isauðnirnar.
i'fá emum þessara óheppnu lieuu-
skautafara verður sagt nokkuð
hér á eftir.
II.
Árið 1873 gerði bandaríski
fiotinn út björgunarleiðangur til
vesturstrandar Grænlands. Meðal
þátttakenda í þessum leiðangri
var 29 ára gamall sjóliðsforingi,
sem hét Georg Washiúgton de
Long. — Hann var settur yfir
sveit manna, sem fór norður Mel-
villeflóa á vélsleða, þegar skipum
var ekki fært lengur fyrir ís.
Leiðangurinn bar ekki árangur,
þeir, sem leitað var að björguð-
ust á ánnan hátt. En þessi ferð
rcyndist de Long örlagarík. Hún
var upphafið að kynnum hans við
heimskaútalöndin, og þessi fyrstu
kynni urðu honum ógleymanleg.
Ísáuðnirnar heilluðu hann og
seiddu hann til sín, og úr þeim
herfjötri losnaði hann ekki fram-
ar.
Strax þetta sama haust var de
Long farinn að ráðgera leiðang-
ur í leit að norðúrskautinu.
Margir liöfðu freistað þess áður,
fyvst Parry árið 1827. Hann lagöi
upp frá Spitzbcrgen, og þeir, sem
síðar tóku upp þráðinn, héldu af
stað frá svipuðum slóðum eða
vestanvert við Grænland. de Long
taldi að þegar hefði komið í ljós,
að þessar leiðir væru ekki færar,
og hann ákvað að velja aðra leið,
nýja leið, sem aldrei hafði áður
verið farin. Þessi leið var norður
um Beringssund milli Síberíu og
Alaska og þaðan um isinn til
noröurskautsíns.
Skoðanír manna á því, livernig
umhorfs væri við heimskautið
voru mjög skiptar. Sumir töldu að
á pólnum væri íslaust haf, en
aðrir gerðu ráð fyrir því, að þar
væri mikið meginland og væri
Grænland hluti þess. Fyrri tilgát-
an fól í sér, að hægt væri að
sigla til heimskautsins, jafnvel á
einu einasta sumri, aðeins ef rétta
leiðin fyndist, Síðari tilgátan gaf
þess á hinn bóginn kost að sigla
til þessa meginlands og halda
þaðan áleiðis til pólsins á hunda-
sleðum. Það eitt að finna þetta
meginland væri út af fyrir sig
mikill árangur, og de Long var
sannfærður um að leiðin til þess
eða til íslausa heimskautshafsins
lægi norður um Beringssund. —
Hann styrktist í þessari trú, þeg-
ar honum bárust sagnir livalveiði-
manna, scm sögðu að í sundinu
væri sterkur norðlægur straumur;
Þessi straumur hlaut auk þess
að létta ferðina norður á bóginn,
en hins vegar hlaut hann að valda
erfiðleikum á heimleiðinni, ef
sama leið væri þá farin, eða ef
eitthvað kæmi fyrir á leiðinni.
de Long hafði allt, sem þurfti
til að stýra heimskautaleiðangri:
hugmyndir, hugdirfsku og eld-
móð, allt nema eitt, peninga til
að kosta ferðina. Hann fór á stúf-
ana til að hafa upp á manni, sem
væri fús- að leggja fé í fyrirtæk-
ið. Sá maður fannst von bráð-
ar. Það var James Gordon Ben-
nett, aðalritstjóri stórblaðsins
Nwe York Herald, sá hinn sami
og hafði sent landkönnuðinn Stan-
ley til Afríku skömmu áöur. Til
haus sneri de Lpng sér strax
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - SUNNUDAGSBLAÐ 547