Vikublaðið - 19.05.1995, Blaðsíða 8

8
Atvinnumálin
VIKUBLAÐIÐ 19. MAI1995
Réttar upplýsingar er ein af fbr-
sendunum fýrir skynsamlegri á-
kvarðanatöku. I Neskaupstað hef-
ur verið í gangi sérstakt átaksverk-
efiii er nefhist Norðfirðingar í
sókn. Verkefhið er tímabimdið og
kostað af Neskaupstað og Byggða-
stofnun. Ég hef tekið saman fyrir
stjóm átaksverkefiúsins Norðfirð-
ingar í sókn nokkrar upplýsingar
um samsetningu og upphyggingu
atvinnulífsins í Neskaupstað. Ég
hef gert grein fyrir niðurstöðmn
þessarar athugunar í vikublaðinu
Austuriandi en hefverið beðinn að
fjalla hér í Vikublaðinu um þessar
niðurstöður mínar. Uppbygging
atvinnulífsins í Neskaupstað er
nokkuð athyglisverð einsog hér
mun koma fram. Engin sambæri-
leg athugun, mér vitanlega, hefur
farið fiam í öðrum byggðarlögum
og því enginn samanburður til-
tækur.
Athugun þessi er unnin þannig að
skoðuð var skrá yfir alla latmagreið-
endur í Neskaupstað. Lagt er sjálf-
stætt mat á það hve margir vinna hjá
hverju einstöku fyrirtæki. Þannig
mælist ársverkafjöldi um 820 í bæjar-
félaginu. Samkvæmt opinberum töl-
um er hann nokkru lægri eða um 770
ársverk. Með ársverki er átt við fjölda
fullra ársstarfa. Hlutastörf eru þá
lögð saman i eitt starf o.s.ffv. Ástæð-
an fyrir því að mínum upplýsingum
ber ekki saman við tölur opinberra
aðila er ekki viðfangsefni athugunar-
innar en bent á að ekki eru notaðir
sömu mælikvarðar. Einhver skekkja
getur verið í þeim upplýsingum sem
ég hef unnið fyrir átaksverkefnið en
líldega er hún lítil og skiptir ekld máli
fyrir þá heildarmynd sem hér verður
dregin upp.
I Mynd I er að finna upplýsingar
um fjölda ársverka eftir atvinnu-
greinaskiptingu 1993 (12 atvinnu-
greinar). Taflan sýnir því dreifingu
þessara ársverka eftir 12 atvinnu-
greinum. Það kemur ekla á óvart að
fjöldi ársverka er mesmr í matvæla-
vinnslu, þ.m.t. fiskvinnslu. Um 30%
ársverka í Neskaupstað eru í mat-
vælavinnslu. I öðru sæti er togaraút-
gerð með um 14%. Athyglisvert er
að leggja saman fjórar atvinnugrein-
ar, þ.e. landbúnað, togara- og bátaút-
gerðir og matvælavinnslu. I ljós kem-
ur að við þessar fjórar frumvinnslu-
greinar eru um 430 ársverk eða tæp
55% allra ársverka í Neskaupstað.
Mikill fjöldi af störfum tengist þjón-
usm hvers konar, bæði opinberri og
almermri þjónusm. Einnig er áhuga-
vert að rúmlega 50 ársverk em í smá-
bátaútgerð. Störfúm við smábátaút-
gerð í Neskaupstað hefur fækkað
mikið á undanfömum 5 árum eða
svo. Þessi störf hafa því verið enn
fleiri fyrir nokkmm árum.
Mynd II lýsir fjölda fyrirtækja í
hverri atvinnugrein 1993. Með fjölda
fyrirtækja er átt við hvem þann sem
stundar einhvem sjálfstæðan at-
vinnurekstur að viðbættum félögum
og lögaðilum. Þannig sldlgreind
reyndust fyrirtækin í Neskaupstað
171 talsins. Það sem sérstaklega vek-
ur eftirtekt er annars vegar hve mildll
fjöldi fyrirtækja er í þjónusm eða 43
Mynd I - Skiptíng ársverka eftír atvinnugreinum í Neskaupstað 1993
c3
c
g
OJD
3
B
C
•g
Önnur þjónusta
Opinber þjónusta
Skólar
Heilbrigðisþjónusta
Verslun
Peningastofnanir
Byggingariðnaður
Þjónustuiðnaður
Matvælavinnsla
Smábátaútgerð
Togaraútgerð
Landbúnaður
tijiM
; :4h iV
0
I
%
20
5
5

;5J»t^rí“4
límiík
mm
lliplli
r.-ttfsíisisu. -■1-- 4
1 tm
IBiii MWki isjasiali
imr&U
pp
§#
AWÍ&'

• r.:; ó.:;
gp|tíg| ~
iill
5:
40
60

m

s
lítíœf
=F=
80 100 120 140 160
Ársverk (samtals ca 820)
180
200
220
240
Mynd II - Fjöldi fyrirtækja í atvinnugreinum í Neskaupstað 1993
Mynd III - Stærðardreifíng fyrirtækja (án stofnana) í Neskaupstað
Fjöldi fyrirtækja eftir ársverkafjölda
talsins og hinsvegar í smábátaútgerð
eða 37 alls. Fjöldi fyrirtækja í Nes-
kaupstað fer ekki saman við mildl-
vægi atvinnugreina eftir fjölda árs-
verka. Þannig er fjöldi fyrirtækjanna í
þeim fjómm frumatvinnugreinum
sem nefndar vom áðan um 30% af
fjölda fyrirtækja. Þar vegur hlutur
smábátaútgerðarinnar þyngst hvað
fjölda áhrærir eða 22%.
6 fyrírtæki með fleiri en
6 ársverk
I mynd EI er sýndur fjöldi fyrir-
tækja í Neskaupstað eftir að allar
stofnanir opinberra eða hálfopin-
berra aðila hafa verið teknar út. Eftir
stendur það sem við í daglegu tali
nefnum eiginlegt atvinnulíf. Fyrir-
tækin sem eiga að standa undir sam-
félagi okkar, hinu opinbera eða starf-
semi þjónustustofhana.
Stofnanimar sem ég dreg því frá
em um 11 talsins. I ljós kemur að af
160 aðilum eða sjálfstæðum „fyrir-
tækjum“ em 154 með fimm eða færri
starfsmenn. Einungis sex fyrirtæki
hafa sex eða fleiri starfsmenn í sinni
þjónustu miðað við heil ársverk. Ef
Síldarvinnslan hf. er frádregin þá
standa eftir fimm fyrirtæki og ein-
trngis þrjú sem hafe fleiri en 11 starfs-
menn. Yfir 130 fyrirtæki hafe tvo eða
færri starfsmenn miðað við ársverk.
Verkefhi fyrirtækjanna í Neskaup-
stað em í flestum tilvikum fyrst og
fremst einföld þjónusta við bæjarbúa
ef frá era talin umsvif Síldarvinnsl-
tinnar og opinber þjónusta. Mjög fá
þessara fyrirtækja stunda starfsemi
sem nær út fyrir Neskaupstað. Þau
hafe að meginstarfsemi þjónustu við
Norðfirðinga og fyrirtækin í bænum.
Markaðsstarf þeirra er lítið og sókn
út á við, þ.e. út fyrir Neskaupstað, er
mjög takmörkuð. Hér em nokkrar
undantekningar á en mjög fáar. Fyr-
irtældn em því fyrst og firemst fyrir
Norðfirðinga, bæjarbúum hefur lítdð
fjölgað og því hafe markaðsmögu-
leikar fýrirtækjanna ekki vaxið.
Einnig hefur þeirrar tilhneigingar
gætt nú á seinni árum að þeir, sem
em stórir fyrir, hafe yfirtekið í meira
mæli en áður verkefrú sem þau
keyptu frá minni þjónustuaðilum í
bænum. Þróunin er sumsé að þeir
stóm verða enn stærri. Neskaupstað-
ur einsog mörg önnur byggðarlög á
landsbyggðinni em einangruð í við-
sldptalegu tilliti. Þó margt hafi áunn-
ist í samgöngumálum þá em allar
samgöngur byggðar með það að leið-
arljósi að samsldptin við Reykjavík
séu í lagi. Oft á tíðum er engin á-
hersla lögð á samgöngur milh byggð-
arlaga sem gætu myndað eina samfé-
lagslega heild í menningarlegu, fé-
lagslegu og viðskiptalegu tdllitd. Slíkar
byggðarlagaheildir era þó forsendan
fýrir því að atvinnustarfsemin þróist
og eflist á eðlilegan hátt. Þar þarf að
verða breyting á. Það má með
nokkmm sanni færa fýrir því rök að
það atvinnulíf sem er í Neskaupstað
eigi sjálft í erfiðleikum með að skapa
stærra og fjölbreyttara atvinnulíf, ef
frá er talin Sfldarvinnslan hf. í þeim
skilningi að fýrirtækin vaxi og dafni í
stærri og öflugri fyrfrtæki. Til þess
em þau of h'til og vanmáttug. Þau