Vikublaðið - 15.12.1995, Qupperneq 3

VIKUBLAÐIÐ 15. DESEMBER 1995
ANDSKOTAR
„Við þá forvstumenn í Alþýðusambandinu sem
segja að sambaiidið megi skammast sín og að nið- .»
úrlæging þess sé mikil, vil ég einungis segja: Skoð- \\,
íð betur hug ykkar sjálfra um
hvemig þið viljið bera ábyrgð á störfum hreyfing-
arinnar og hvað þið teljið að sé líklegast til þess að
skila ykkar félagsmönnum bestu kjörum innan
þess ramma sem þið hafið sjálfir samið um.“
- Úr yfirlýsingu Benedikts Davíðssonar forseta ASÍ
3A! hlWAOAUK'.
tNi nm EKKI
FR3ALSIK EINSTAKLIN&AK
0(rZAMWKttlRWi
fiW?ÓRNUMÍSKDINN
/ bakspeglinum
„I okkar hagkerfi gengur það
iðulega þanlrig til að stærri fyrir-
tæld gleypa þau hin minni.
Stöðugt tap á útgerðinni hefur
leitt til þess að að fjársterkari fyr-
irtæki eins og fiskvinnslufyrir-
tæki og oh'ufélög kaupa upp og
fá aukin ítök í útgerðinni. Flutn-
ingafyrirtækin og sölufyrirtældn
reyna að styrkja stöðu sína með
beinum tengslum við smærri
fyrirtæld. A Islandi stendur yfir
barátta á milli SH (aðallega
Sjálfstæðisflokkurinn) og SIS
(aðallega - Framsóknarflokkur-
inn) um yfirráð yfir undirstöðu-
atvinnugreininni að sögn
margra. Utgerð og fisktdnnsla
úti á landsbyggðinni er í vaxandi
mæli fjarstýrt ffá Reykjavík..."
Utgeröarauðvald eöa olíufurst-
ar. Fréttaskýring Óskars Guð-
mundssonar i Þjóðvilianum 4 9.
rióvémber 1983
Úralfaraíeið
Kaupmenn.ekkj óki istilegir
„Við. æunm .því að hætta '
þessu endalausa rauri um ó-
kristilega kaupmenn. Og ef við
viljurn endileg.' ásaka einhverja
fyrir .jólaóhófið, þá skultun við
neyteruiur.-og .kaupeijdui líta í
. eigirvharmi.Ef edtthvað er gagn-■
rýnisvert 'og ef einhverja sök er
að finna í kauptíð jólanna, þá er
söldn hjá okkur, en ekki hjá
kaupmönnum, sem gera aðeins
það sem allir aðrir Islendingar
gyra ’með: einum eða öðrum
hóetti: Þeir róa þegar vel aflast."
. , Vikurblaðið, Húsavfk
Davíð og Þorsteinn í forseta-
framboð
„Það er með öðrum orðum
löngu búið að ákveða í sturtun-
um í Laugardal að Davfð fari
ffam. Það er nánast ákveðið líka
á sama vettvangi að Guðrún
Péturs fari ffam. Fleiri ríkis-
starfsmenn með sterkar stoðir í
Sjálfstæðisflokknmn eru nefhd-
ir. Hvar eru fulltrúar einkafram-
taksinsr Miim leyndi draumur
er að Sunnlendingum takist að
koina Þorsteini Páls í forseta-
franiboð, Stjórnmál eiga að vera
skecnmul.eg og ;uðvitað myndi
það gleðja bæði sundmenn og
aðra landsntenn að Davíð og
Þorsteinn reyndu með sér á
þessum spretti, Eg á mér reyfíd-
ar líka þann hliðardraunt að Jón
Baldvin verði torsætisráðherra
ríldsins fljótlega etfir að Davíð
kemst inn fyrir þröskuld á
Bessastöðum. Þá yrði nú kátt í
höllinni og heitu pottunum.
Bjöm tæki við Flokknum og séra
Heunir við Lýóveldishemum.
Hvað á að gera við Hrafn?“
Atli Rúnar Halldórsson I Degi,
Akureyri
Verkalýðshreyfingin haldi
vöku sinni
„Verkalýðshreyfingin verður
sífellt að horfa gagnrýnum aug-
um á stjómvöld, hvaða flokkar
Vikublaðstölur
Samkvæmt upplýsingum
fjármálaráðuneytisins hefur
þurft að afskrifa 28 milljarða
króna skattskuldir á síðustu
fimm árum. Þctta eru að
meðaltali finim prósent af
tjárliigum hvers árs eða
fjórðungurinn af hcildaitckj-
um ríkissjóðs á síðasta ari.
sem hlut eiga að máli, og halda
vöku sinni gagnvart misréttinu.
Það hlýtur að felast í eðli hreyf-
ingarinnar. Því er brýnt að við í
SFR og BSRB gerum stjórn-
völdum fulla grein fyrir því að
það gangi ekki upp að skerða
kjör atvinnulausra, ellilífeyris-
þega og öryrkja."
Leioari Felagstíðinda SFR,
Reykjavík
Gagnrýnin umræða
hefur þó aldrei rúm-
ast vel í hugmynda-
fræði íslenskra lækna.
Við þolum hana illa,
hvor frá öðrum og frá
almenningi. Hlutlæg
rökræða er okkur
ekki heldur að skapi.
Það er hugsanlega
rangt en mér virðist
þessi afstaða vera al-
gengari hjá læknum,
sem memitaðir eru á
Norðurlöndum, enda
er ótti við hreinskilna
gagnrýni algengari
þar en í engilsaxnesk-
um löndum. Annars
er ótti við gagnrýni
all algengur meðal
Iækna alls staðar í
heiminum og á sér
margar skýringar.
Nærtækasta skýringin
er að læknisfræðin
byggist á miklu veik-
ari hugmyndafræði-
legum grunni en
fjöldi þeirra vísinda-
greina sem teljast til
raunvísinda.
Árni Björnsson í Lækna-
blaðinu _ _
u
Umræða að utan
Einn aðaldálkahöfundur
New York Times, Willi-
am Safire, skrifar reglulega
um valdboðstrú ríkisstjóm-
arinnar í Singapor. I júlí f
sumar líkti hann ríkisstjóm
eyríkisins við gamaldags
evrópskar einræðisstjómir.
Venjulega em dálkar Safire
endurbirtir í Intemational
Herald Tribune, sem er
sameiginleg alþjóðaútgáfa
New York Times og
Washington Post. En
dálkurinn um valdstjórnina
í Singapor kom ekki fyrir
sjónir lesenda Herald Tri-
bune. Astæðan? Ríkisstjóm
Singapor fór fyrir skömmu í
mál við Herald Tribune
útaf athugasemd sem féll í
leiðara blaðsins rnn frænd-
semispólítík í eyríkinu.
(Sonur landsföðursins, Lee
Kuan Yew, er aðstoðarfor-
sætisráðherra og þeir tveir
ásamt forsætisráðherranum
Goh Chok Tong kærðu
blaðið.) Herald Tribune var
dæmt til að greiða skaða-
bætur sem nárnu 45 millj-
ónum íslenskra króna. Þrátt
fyrir að útgefendur blaðsins
neiti því að ríkisstjóm
Singapor hafi þvingað Her-
ald Tribune til að birta ekki
dálk Safire er alþjóðasam-
félag blaðamanna á öðm
máli. Ríkisstjórnin hefur
með hótunum um málssókn
og lagaheimildum sem leyfa
yfirvöldum að takmarka út-
breiðslu erlendra blaða og
tímarita reynt að þvinga
fjölmiðla til hlýðni. Time,
Asian Wall Street Joumal
og Far Eastem Economic
Review hafa öll orðið fyrir
barðinu á ritskoðunartil-
burðum ríkisstjórnar Singa-
por.
- Columbia Joumalism
Review, Bandaríkjunum
Ný saga
Tímarit Sögufélags 7. árgangur
1995
Haustviðburður Sögufélagsins er
Ný saga en félagið fagnar vori með
útgáfii á omariúnu Sögu. Nýsaga er
hugsuð sem aðgengilegti útgáfa af
sagnfræði. Riúð er í stærra broú en
Saga, sem er gamla tlaggskipið, og
lagt er upp úr sjónrænni skvnjun.
m.a. með myndanotkun og spássíu-
ábendingum um efhi textans. I þessu
tölublaði er margt áhugavert að lesa.
Þar má nefna umfjöllun um Hvíta
stríðið svokallaða í Reykjavík milli
Olafs Friðrikssonar ritstjóra Al-
þýðublaðsins og fylgismanna hans
arinarsvegar og hinsvegar yfirvalda.
Olafiir hafði komið úr ferð á al-
þjóðaþing kommúnista með mun-
aðarlausan rússneskan dreng sem
hann hugðist fóstra. Yfirvúld vildu
drenginn úr landi á þeirri forsendu
að hann væri haldinn smitandi
augnsjúkdómi. Atburðirnir áttu sér
stað í nóvember 1921 og hafa verið
sagnfræðingum og áhugamönnum
um pólitík hugleiknir vegna meintra
áhrifa á stjómmálaþróunina. í Ilvíta
stríðinu sjá margir upphafið að rót-
tækri pólitík, sem leiddi, síðar úl
klofhings vinstrimanna. I áður ó-
birtum inv'ndum og texta er vett-
vangi Hvfta striðsins lýst frá sjónar-
homi samúmamanna. Dagbók Elku
Björnsdóttur staðfesúr að fylgis-
meiui Olafe fitu svo á að aðförin að
honum væri einvörðungu af póli-
n'skunt toga. Sigfús Haukur Andrés-
son ritjar upp úldrög og etni Al-
mennu hænarskrárinnar, sem varð
tveggja alda gömul í sumar. I bænar-
skrámú fóm landsmenn þess á leit
við konung að hann lagfærði
óffemdarástandið í versluninni sem
var svoúl öll í höndum danskra
kaupmanna. Að nafitinu úl hafði
vershuún verið gefin frjáls en í reynd
var fyrirkomulagið lítt breytt ffá
dögum einokunarinnar. Gagnrýnin
í Almennu bænarskránni stendur
enn fyrir sínu: „Er í raun og vem
unnt á nokkum, hátt að kalla þá
verslun ffjálsa íslendingum, sem
rneinar þeim viðsldpú við alla aðra í
víðri veröld en þá táu kaupmenn er
versla aleinir og telja sig eina hafa
rétt úl að versla við landsmenn á
hverjum verslunarstað, kaupmenn,
sem hafa gróðahyggjuna eina en
engin önnur lög að leiðarljósi?“
Margrét Guðmundsdótúr skrifar
greinina Póhúsk fatahönnum þar
sem segir ffá áhriftim þjóðemis-
stefhu 19. aldar á fátaúsku. Bjöm
Bjamason menntamálaráðherra og
stjómannaður f Sögufélaginu er
gestahöfundur Nýrrar sögu og hvet-
ur sagnífæðinga úl að láta meira að
sér kveða í opinberri urnræðu. Sig-
urður Gylfi Magnússon á ritgerðina
Siðferðilegar fyrirmyndir á 19. öld
og Eggert Þór Bemharðsson grein
um húsagerð efúr seinna stríð sem
einkenndist af góðum efhahag en
bágum smekk. Þá er ógeúð verð-
launaritgerðarinnar Síldarærintýrið
í Hvalfirði 1947-48 efúr Guði.a
Thorlacius J óhannesson.
213 "7 \' ■ 7i left
THE PLUNDER OF EASTERN EUROPE
Þetor Gow.il> Analyslng Shock Tharapy
Mtf.hcte Sotvan H«ly'» Fatefut Chofcas
fi incm. Fr>» Kven Bevond Glohaiixatiort
Pfiler Obws tn Oefence of Maonma
Tetry EagJííoo E«pUintng Utater
Ftert ««il Guy*. Guna snd Oovemment
Poie* TowriWtvd N*w l«bour's Cffor
fMatvM Ths lucfc of a Craty Youth
N«cNoe GofdioHx Th« Shetl Bouu Atfatr
Lýðveldisklúbburiim:
til pólitískrar rökræðu
Lýðveldisklúbburinn er félag sem stofhað var á Akur-
eyri 1. desember til að vinna pólitískri rökræðu braut-
argengi meðal vinstrisinnaðs fólks.
- Þqtta er tilraun til að vera frjáls til að ræða málin, segir
Þrösmr Asmundsson kennari sem ásamt þeim Finni Birgis-
syni og Ragnheiði Olafsdóttur skipar forsætisnefnd Lýð-
veldisklúbbsins.
KJúbburinn er öllum opinn og í stofrisamþykkt er gefið
loforð um að hann muni elcki keppa um hylíi kjósenda
heldur eingöngu vera umræðuvettvangur „þar sem menn
geta hlýtt á skoðanir annarra og viðrað sínar eigin, án
skuldbindinga og óheftir af pólitískum vistarböndum."
Er ekki nógu vítt til veggja og hátt til lofts í starfandi
stjórnmálaflokkum?
Nei, flokkarnir höfða ekki lengur til fólks sem vill hittast
og ræða málin. Flokkarnir eru orðnir þröngir og erfitt er að
ræða stór mál eins og fiskveiðistjórnunina og búvörusamn-
inginn, svarar Þröstur.
Lýðveldisflokkurinn mun hvorttveggja halda umræðu-
fundi með félagsmönnum, en þeir eru um 30, og fundi með
gestafyrirlesurum. Um miðjan janúar er stefnt aó því að fá
þingmenn og pólitíska áhugainenn úr Reykjavík til að koma
og flytja fyrirlestra
undir yfirskriftinni
Er sameining fé-
lagshyggjufölks í
deiglunni?
Þröstur As-
mundsson:
Flokkamir eru
orðnir þröngir
og erfitt er að
ræða stór mál eins
og fiskveiðistjóm-
unina og búvöm-
samninginn. Lýð-
veldisklúbburinn á
Akureyri er tilraun
til að ráða bót á því
New Left Review
Nr. 213 september/október 1995
Viðbrögð vestrænna ríkja og al-
þjóðlegra flármálastofnana rið hruni
kommúnismans í Austur-Evrópu
voru þau að ráðleggja hraðfara
markaðwæðingu, „shock therapy,"
á efhahagskerfum fyrrum kommún-
istaríkja. Hröð markaðsvæðing átú
að hreinsa út úlsldpunarstýrðan á-
æthmarbúskap í einu vetfangi og
búa í haginn fyrir vestrænt þjóðfé-
lagsskipulag. Þrátt fyrir erasemd-
araddir vann hugmvndin fylgi og
var ráðandi þegar áædanir voru
gerðar mn kerfisbreyúngar á efiia-
nagslífi Austur-Ewópuþjóða. 1
nýjasta hefú New Leff Reriew fjall-
ar Peter Gowan um revnsluna al
markaðsvæðingunni og sýnir fram a
hvemig hún opnaði vestrænum fyr-
irtækjum markaði en kom jafhframt
í vcg fjrir opinbera venid og reglu-
gerðir sem eru í gildi í öllum vest-
rænum þjóðfélögum úl að hamla
gegn neikvæðum þáttum markaðs-
hagkerfis. Vestrænir hagsmunii
ffemur en vestrænar hugsjónir réðu
ferðinni, m.a. með þeim afleiðing-
um að heilsutári og heilbrigði hefíir
hnignað mjög, sérstaklega í ríkjum
fiTrum Sovétríkjanna. Emst Mand-
el, einn helsú marxíski hugsuðm- eft-
irstríðsáranna, er nýláúmi og rit-
stjóri úmaritsins, Robin Blacklium,
minnist hans og endurbirt er viðtal
sem tekið var rið Mandel fyrir
nokkmm ármn um æsku hans. Peter
Dews ræðir þátt frumspekinnar í
heimspekilegri og póliúskn orð-
ræðu. Stjómkerfiskreppan a Ítalíu er
til athugunar hjá Michele Salvaú
Nadine Gordimer skritár um á-
byrgð hvíta minnihlutans í Suður-
Afriku á blóðugum innbyrðisátök-
um þeldökkra. Stehia nvTrar tbrvsni
breska Verkamannaflokksins vekur
upp spumingar um rinsmixilitík
framúðarinnar. Peter Townsend fer
í saumana á stefhumótun ívelferðar-
málum og varar við að gömlum
gildum verði varpað fyrir róða.