Frjáls þjóð - 06.09.1952, Blaðsíða 3

X,augardaginn 6. september 1952
FRJALS ÞJOÐ
3
Stefna Bandaríkjanna —
Framh. af 2. síðu.
ári áður en henni átti að ljúka.
Mjög verulegúr. Hagstæður i við-
skiptajöfnuður gaf hinni þol-
góðu, iðnu brezku þjóð vonir
um bætta lifnaðarhætti, sem
hún átti sannarlega skilið. —
Varasjóðir bankanna voru
nægilegir til að gefa sterling-
svæðinu aukið traust. Þetta
hafði sósialisk stjóm afrekaö.
Og það er eftirtektarvert, að
aldrei hefur kommúnistaflokk-
ur Bretlands verið jafn veik-
ur og einmitt þá, síðan 1914.
— Verkamannaflokksstjórnin
hafði sannað öllum nema þeim,
sem voru svo blindaðir af for-
dómum, að þeir gátu ekki séð,
hvernig lýðræðislegir stjórnar-
hættir gátu haldið kommún-
ismanum niðri og sigrazt á erf-
iðleikum eftir-stríðsáranna. Og
það er bezt að gefa því gaum,
að allan þennan tíma fórnaði
Bretland stærri hluta af þjóð-
artekjum sínum til landvarna,
heldur en Bandaríkin.
í þessu sambandi verður að
gera mönnum eitt alveg ljóst.
Brezkir sósíalistar voru aldrei
niðursokknir i að fást við
kommúnista. Það, sem þeir
gerðu, var ekki gert af ótta við
Kreml. Þeir mundu varla eftir
henni. — Þeir gengu einfald-
lega til verks við að fram-
kvæma þær skoðanir, sem þeir
höfðu alizt upp við að trúa,
að væru réttar, og þær reyndust
vandanum vaxnar. Þeir unnu
jákvætt en ekki neikvætt.
Ekkert samhengi
í stefnu Bandaríkjanna.
Yfirburðir Bandaríkjanna í út
utanríkisverzl. voru alltof sár-
lega ljósir. Þau voru efnahags-
lega sterkari þegar gt.yrjöldinni
lauk, en þegar þau hófu þátt-
töku í henni.
En það var ekki eingöngu
að þakka hinum öfluga iðnaði
þeirra, heldur einnig land-
fræðilegri legu og hlutskipti
Bandaríkjanna á stríðsárunum.
Það hefði verið auðvelt að
sætta sig við þessa yfirburði
Bandaríkjanna, ef það hefði
verið lýðum ljóst, til hvers þau
ætluðu að nota þá.
Þar var stefna þeirra al-
gjörlega samhengislaus, nema
að því leyti að þau voru að
sjálfsögðu á móti kommún-
hinna föðurlausu, og yðar, sem j
eruð umboðsmaður hans á
jörðu, til að gæta réttinda hinna
sömu.
Ytra-Krossanesi þann 13da
okt. 1851.
Auðmjúkast
Guðríður Benediktsdóttir.'1
Þá er amtmaður hafði feng-
ið bréf þetta, skrifaði hann
Páli Kröyer hreppstjóra í Höfn
í Siglufirði og fól honum að yf-
irheyra menn þá, sem nefndir
eru í bréfi ekkjunnar, og aðra,
ef þurfa þætti. Fékk hann svar
frá hreppstjóra, dagsett 1. nóv-
ember, og fylgdu þar með fjór-
ir vitnisburðir er hreppstjóri
hafði tekið, en ekki hafði hann
þó yfirheyrt Þorvald Jónsson
vinnumann á Siglunesi.
Fyrsta vitnisburðarbréfið var
frá þrem vinnumönnum Páls
hreppstjóra í Höfn. Það var á
ismanum. En það vár einnig
augljóst af ræðum ýmissa ráða-
manna þeirra að þeir voru
næstum því jafn mikið á móti
brezkum sósíalistum.
Þó er ánægjulegt að viður-
kenna það, að nokkrir ein-
staklingar í Bandaríkjunum,
sém voru handgengnir stjórn-
arvöldunum skildu og hrifust
af því, sem fram fór í Bret-
landi. En sí og æ fékk brezka
stjórnin að vita, hverjar við-
tökur skoðanir þessara manna
fengu hjá hinum ameríska
„big business".
Þrekvirki brezku stjórnar-
innar voru sífellt rangfærð.
Andstæðingar sósíalismans i
Bandaríkjunum hlustuðu að-
eins á skoðanabræður sína i
Bretlandi. Umfram allt hlýddu
þeir á W. Churchill og gátu
þó ekki skilið það, að ósigur
hans 1945 gerði honum ókleift
að meta óhlutdrægt það, sem
var að gerast. En Churchill gat
heldur ekki skilið það, sem var
að gerast, vegna greinilegrar
fákunnáttu sinnar í hagfræði-
legum efnum.
Á stríðsárunum hafði þessi
fákunnátta hans verið honum
mjög mikil styrkur. Þá þurfti
hann ekki annað en draga
samveldisfánann yfir tuttugu
skriðdreka, til að sjá þar
hundrað, sem tuttugu voru, Til
allrar hamingju sáu óvinirnir
þetta einnig í sama ljósi.
En á friðartímunum snerist
þessi áhrifaríka stærðfræði
hans við. Þá urðu tuttugu
dráttarvélar, framleiddar af
sósíalskri stjórn, miklu minna
en ékki neitt.
Því miður áttuðu Banda-
ríkjamenn sig ekki á veilunum
í þessari stærðfræði. Og vissu-
lega þótti mörgum fjármála-
jöfrum þar, meira en ánægju-
legt að mega trúa þvi, að
sósíalisminn í Bretlandi væri
að hrynja í rúst. Þeir virðast
trúa miklu meira á velgengni
iðnaðarins í Ráðstjórnarríkj-
unum.
í Austur-Asíumálunum
hringluðu Bandaríkin öfganna
milli, alveg fram að atburð-
unum í Kóreu. í fyrstu settu
þeir allt sitt traust og fjármuni
á þjóðernissinnana í Kína, en
þegar þeir töpuðu, sneru
Bandaríkin við þeim bakinu og
gáfu þá algjörlega upp á bát-
inn, eins og hvert annað „bad
job“.
heyrðum Þorvald frá Nesi í
þetta sinn mest segja frá, þar
hér á legunni lágu inni 4 Flæm-
ingja duggur og ein frönsk.
Þorvaldur þessi tjáði, að hann
hefði komið fram í eitthvað af
þessum duggum, þó helzt í
eina, sem hét Sancte Mickhael
no. 56. Á þessari duggu þóttist
hann fá svo mikla kynningu af
heimamönnum hennar, einkum
þar formaðurinn hefði farið að
heimsækja sig upp í bræðslu-
húsið og þar kunnuglega vikið
að sér, helzt þá þar ekki voru
margir, og sagt sér margt, og
talað við sig á íslenzku. Frásaga
Þorvaldar í okkar heyrn laut
einatt að burthvarfi Snorra frá
Böggversstöðum og fylgjara
hans. Hann tjáði okkur þá
fyrst, að formaður þessi ætti að
vera íslenzkur maður, einn af
hásetum Snorra, og héti Björn
Viðbrögð Bandaríkjanna
vanhugsað.
Viðbrögð Bandaríkjanna í
upphafi Kóreustyrjaldarinnar
voru fljótfærnisleg og van-
hugsuð. Þau urðu skelfd við
það, sem þau skoðuðu sem
veikleika Vesturveldanna mið-
að við Ráðstjórnarríkin. Sam-
kvæmt þeirra skoðun var ekk-
ert ráð til annað en takmarka-
laust vígbúnaðarkapphlaup, til
að koma á jafnvægi milli
austurs og vesturs. Hlutlaus
athugandi hlaut þó að finna á
þessu dálítinn agnúa.
Ef atburðirnir í Kóreu sýndu ;
hernaðarlegan veikleika Amer-
íku, hlutu þeir jafnframt að
leiða í ljós hernaðarlegan j
styrkleika Rússa.
Og samt sem áður hafa j
Rússar ekkert gert, nema að
halda áfram aðstoð við Norður- '
Kóreu. Ef skoðun Bandaríkj-
anna hefði verið rétt, þá var
þetta tækifæri Rússa til að
sýna yfirburði sína. Iivers
vegna hófu þeir þá ekki beina
þátttöku í Kóreustyrjöldinni?
Það er ekkert, sem sannar
það, að Ráðstjórnarríkin óski
eftir því að reyna mátt sinn.
Þeim getur að sjálfsögðu dottið
í hug að gera það. En það er
auðveldara fyrir þau að draga
sig í hlé undir þannig kring-
umstæðum, heldur en það er
fyrir lýðræðisríki. Einræði
hefur nefnilega ekkert almenn-
ingsálit, sem þarf að gera grein
fyrir því, sem gert er.
Viðbrögð Bandaríkjanna
gagnvart þeirri opinberun, að
þau væru ekki undirbúin stór-
styrjöld, gerðu í einu höggi út
af við vonir Evrópu um endur-
reisn atvinnulífsins og sendu
um leið kaldan gust gegnum
Ráðstjórnarríkin.
Með tilliti til hins óstöðuga
ástands í efnahagsmálum ver-
aldarinnar í dag, er ofmat á
hernaðarmætti Ráðstjórnar-
ríkjanna jafn hættulegt og
vanmat. Það fyrra leiðir Vest-
ur-Evrópu til efnahagsöng-
þveitis, það síðara til hernaðar-
legrar ævintýramennsku.
Það, að Rússar hafa haldið
áfram að efla hernaðarvél sína,
hefur vakið ugg í brjósti
Vesturveldanna. En það er full
ástæða til að ætla, að þeim hafi
tekizt að hræða Vesturveldin
til mótaðgerða, sem eru ekki i
neinu samræmi við vígbúnað
Rússa og það er full ástæða til
til hafna sinna. þá hafi Snorri
og fylgjarar hans átt að vera
sundurskildir, svo að enginn
næði til annars. Nú átti Snorri
að vera árlega formaður á
duggu við Austurland, en þó
bægt frá að halda ferðum sín-
um hér við Norðurland. Einn
af hásetum hans, Sveinbjörn að
nafni, ætti að vera skipari líka.
Ekki eiga þessir íslenzku að
mega vera tveir saman á einu
skipi sem yfirmenn. Þrír eiga
að vera dánir af Snorra fylgj-
urum, Þorsteinn og Jón, en
einn munum við ekki, hvað
hann nefndi. Þorvaldur tjáði,
að þessi formaður hafi átt að
gefa sig á tal við sig að fyrra
bragði, þar hann hafi átt að
þekkja sig, sveitunga sinn á
unga aldri.
Höfn þann 8. október 1851.
Jóhann Pétursson.
Sýningin er opin:
í dag tii Si1. 2 4 og á morgun kB. 10 — 24
í NÝJU IÐIMSKÓLABYGGING-
UNNI VIÐ SKÓLAVÖRÐUTORG
I DAG KL. 17 — EKI. 14 fyrir hoðsgesti
JVWWVWVSWIAWWbWWWWUVWVWWVVVft -
að ætla, að Rússar hlakki yfir
því að hafa hrætt Vesturveldin
út í vígbúnaðarkapphlaup,
sem efnahagslíf þeirra fær ekki
risið undir, sbr. háð Vishinskys
á fundi S. Þj. í París.
Og það eru fyrst og fremst
afleiðingar slíks efnahags-
öngþveitis, sem Rússar vænta
sér árangurs af, en síðan af
hernaðarvélinni.
Margir herforingjar álíta, að
Rússar hyggi á leifturstríð i
líkingu við Hitler í byrjun síð-
ustu styrjaldar. En það er ekk-
ert, sem mælir með, að svo sé.
Stálframleiðsla, sem ekld nem-
um meira en 30 milljónum smá-
lesta á ári — ef hún er þá
svo mikil — fyrir 200 milljóna
þjóð, skapar énga möguleika
fyrir leifturstríði.
erískir. Hét eitt skipið Elenóra,
en annað Sankte Mikael. —
Heldur Jón bóndi síðan áfram:
„Þessir allir komu til mín, og
ég fór að ræða við þá. Gekk
mér illa að skilja þá. Þegar
einn réttir frarn báðar hend-
urnar saman og segir: íkvi,
íkvi, þá gegnir annar og seg-
ir: Hann var að spyrja þig,
hvort þú kynnir að lesa skrift
— og þessi var skiparinn af
Sankte Mikael, sem þessi orð
talaði á réttri íslenzku fremur
lágt. Að þessu búnu beiddi sami
maðurinn að Ijá sér skó á fæt-
urna. Það talaði hann ekki á
íslenzku. Honum voru léðir
harðir skrápskór. Þeir voru
fremur þröngir. Hann setti á
sig skóna og vatt þvengina svo
laglega, eins og vanur maður.
Þegar konan (þ. e. kona Jóns
bónda) sá þetta, segir hún:
ISLENZKUR
IÐNAÐUR -
Framh. af 2. síðu.
hinir nýju eiga líka sinn Gud-
mansen, sem mun telja sig
liafa rétt iðnaðinum banahögg-
ið með löngum — en ekki að
sama skapi skynsamlegum —
greinum um iðnaðarmál, sem
birtar voru samtímis í aðalmál-
gögnum ríkisstjórnarinnar.
X ★
En á hörmangaravaldið þá
jafn auðveldan leik á borði að
ráða niðurlögum iðnaðarins nú
eins og á dögum Skúla Magn-
ússonar? Vissulega ekki. Skúli
varð að taka á sig alla byrjun-
arörðugleikana, vinna bug á
tregðu og vantrú í öllum áttum,
sanna tilverurétt iðnaðarins og
þolta honum áfram fyrstu og
erfiðustu sporin. I dag hefur
iðnaðurinn fyrir löngu sannað
tilverurétt sinn. Yfirgnæfandi
meirihluti þjóðarinnar styður
málstað lians. Hér cr því ólíku
saman að jafna.
En íslenzkur iðnaður í dag á |
heldur cngan Skúla Magnús-
son, engan baráttumann á borð
við hann. Skúli sættist aldrei í
orði eða verki við fjandmenn
iðnaðarins. Milli hans og þeirra
var ávallt mikið djúp staðfest.
Hann treysti ekki hörmöngur-
um í einu eða neinu og barðist
með oddi og egg gegn því, að
einokunarherrunum yrði falið
að reka iðnaðarstofnanirnar.
Hann ól ekki með sér þá fánýtu
von, að í samstarfi við and-
stæðingana mætti bjarga „ein-
aðferðir þeirra. Afleiðingin er
sú, að beir liggja flatir fyrir
hverjum löðrungnum eftir
annan.
Málstaður iðnaðarins er hins
vegar svo sterkur og lífvænleg-
ur, að ekkert fær unnið bug á
honum, ef forsvarsmenn hans
þekkja sinn vitjunartíma. Þeg-
ar þeir hafa tileinkað sér bar-
áttuaðferðir Skúla Magnússon-
ar og öðlazt djörfung hans og
karlmennsku, er iðnaðinum
fullborgið.
Avarp —
Framh. af 1. síðu.
Þar sem aðstandendur
blaðsins telja rétt, að kaup-
endur þess og lesendur
gangi þess eigi duldir, hvcr
stefna þess er í helztu dag-
skrármálum, eru á öðrum
stað í blaðiriu hirt nokkur
stefhuskráratriði, sem þeir
hafa allir orðið sammála
um.
E|kki er til þessa hlaðs
stofnað af neinum fjármun-
um. Það á því líf sitt alveg
undir þeim undirtektum,
sem það fær hjá lesendum.
Þó skal þess enginn þurfa
að vænta, að það geri nokk-
uð til þess að kaupa sér hvlli
annað en það að reyna að
vanda málflutning sinn,
segja sem sannast og öfg'a-
minnst frá því, hvernig mál-
um er komið, og reyna að
henda á þær leiðir, er al-
þjóð má helzt verða til far-
þessa leið:
og væri Bjarnason frá Svarfað-
Guðmundur Sölvason.
Hann er fljótur að binda þveng
hverju“.
sældar.
„Svo stóð á, að Þorvaldur
* '
Jónson vinnumaður á Siglu-
nesi var mikinn part af mið-
sumartímanum hér inni á
Siglufirði til veru, að bræða há-
kallalifur fyrir herr. kaup-
mann Thaae. Þessi maður kom
hér á heimili,1 þó ekki oft, var
þó hér yfir eina nótt. Við þrír
piltar, seni erum undirskrifaðir,
ardal, og að hann ætti að eiga
um borð í duggunni einn pilt 9
vetra. Þegar Snorri og fylgjar-
ar hans voru af Flæmingjum
teknir í fyrstu, hafi þeir átt að
vera allir bundnir niðri í lest,
á meðan Flæmingi þessi lá við
Sléttuna að reyna að selja skip
það, sem Snorri var með. Þeg-
ar nú Flæmingi þessi kom heim
Jóhann Þorvaldsson."
Næst var bréf frá Jóni Jóns-
syni í Saurbæ, og var ekki mik-
ið á því að græða. Þar segir þó
frá því, að einhverju sinni um
sumarið komu á heimili Jóns
fjórir skiparar, sinn af hverri
duggu. Einn þeirra sagðist vera
franskur, en hinir aRir fland„
ina. Þá gegni ég og segi: Hann
hefur gert það fyrri! Þá talar
skiparinn og segir: Hún þenk-
ir mig íslenzkan mann, og þá
um leið rak hann upp á hana
stór augu. Að þessu búnu fóru
allir á stað, og þessi gekk síð-
ast út og þakkaði okkur hjón-
um með kossi.“
Niðurlag næst.
Forsvarsmenn iðnaðarins í
dag hafa ekki tileinkað sér lífs-
skoðun og baráttuaðferðir
Skúla fógeta, lieldur hið gagn-
stæða. Þeir breyta eftir regl-
unni: „Heiðraðu skálkinn,svo að
hann skaði þig ekki“. Þeir skipa
sér í sveit með andstæðingun-
um í þeirri von að geta mild-
að bá og haft álirif á baráttu-
FRJÁLS ÞJÓD
á framtíð sína og gengi undir
þeiní viðtökum, sem henni
verður veittar.
Velunnarar blaðsins!
Aflið því áskrifenda og
stuðlið á annan hátt að
útbreiðslu þess.