Frjáls þjóð - 08.01.1954, Qupperneq 2

2
FRJÁLS ÞJÓÐ
Föstudaginn 8. janúar 1954
FRJALS ÞJOÐ
tJtgefandi: Þjóðvarnarflokknr íslands.
Ritstjóm:
Jón Helgason (ábm.), sími 6169, Bergur Sigurbjömsson, simi
80631, Valdimar Jóhannsson, sími 82156.
Aígreiðsla: Skólavörðustíg 17. Rvík. Sími 2923. — Pósthólf 561.
Áskriftagjald kr. 5,00 á mánuði. — Verð i lausasölu kr. 2,00.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Frelsí frá pólitískri ánauð
Um mörg undanfarin ár hef-
■r þúsundum manna verið
haldið með meiri og minni
nauðung í eins konar pólitísk-
nm fangabúðum í gömlu flokk-
unum. Foringjar gömlu flokk-
anna hafa beinlínis lagt sig í
Hma um það, að sundra is-
lenzkri alþýðu til sjávar og
sveita og efla og viðhalda hvers
konar sundurþykkju, svo að
fólkið næði ekki að taka hönd-
um saman. Meðan þessir flokks-
múrar sundurþykkjunnar voru
nógu traustir, gátu foringjarnir
leikið sér að vild sinni með at-
kvæðin og látið þau lyfta sér
upp í valdasessinn til þjónustu
við stefnumið, sem eru gersam-
Iega andstæð vilja fólksins. Þó
að öldiu- óánægjunnar risu hátt
innan gömlu flokkanna, gátu
forsprakkarnir verið óhræddir,
meðan engin þau stjórnmála-
samtök voru til, sem voru ekki
háð þessari pólitísku sundrung-
arrefskák.
Sósíalistaflokkurinn hefur
hiklaust getað gefið sig allan
á vald rússneskum vilja og
viðhorfum, því að kjósendur
hans áttu ekki annað að leita en
í lið með hernámsflokkunum.
Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn hafa getað
bundið trúss við Sjálfstæðis-
flokkinn og gengið á mála hjá
honum, þegar þeim hefur verið
veitt þar viðtaka, og þjónað
honum, því að hinir óánægðu
kjósendur urðu að hrökklast
yfir til kommúnista, ef þeir
áttu að losna úr herleiðingunni
hjá þeim, en engin líkindi, að
þeir gerðu það í svo ríkum mæli
að það hefði í för með sér nema
breytingu, er máli skipti. Og
Sjálfstæðisflokkurinn gat ó-
hræddur helgað sig þjónustu
við gróðamenn sína, því að
vankantar hinna gömlu flokk-
anna útilokuðu, að hann missti
svo mikið fylgi, að hann ætti
neitt á hættu.
Þannig hafa foringjar f jögurra
gömlu flokkanna getað treyst
hver á annars vankanta og
farið sínu fram í fullri vissu
þess, að fólkið ætti í rauninni
ekki undankomu auðið úr hinni
pólitísku herleiðingu. — Með
stofnun Þjóðvarnarflokks ís-
lands skapaðist fyrst nýtt við-
horf, enda er það mála sannast,
að vandséð er, hver hinna gömlu
stjórnmálaflokka er hatramm-
astur í garð hans. Allir sjá og
skilja, að nýtt viðhorf er að
myndast og fólkið, sem hingað
til hefur engra kosta átt völ,
eygir þar endurnýjun íslenzkra
stjórnmála. Nýr og ferskur blær
fer um landið, líkt og í árdaga
frelsisbaráttunnar á nítjándu
öld. Skörð eru brotin í múra
hinna pólitísku fangabúða,
og fólkið streymir út úr
þeim. Allir gömlu flokkarnir
sjá jafnt fram á það, að þeir
eru í hættu, og fyrr en varir
getur sú stund runnið upp, að
stjórnmál á íslandi verði ekki
lengur tafl um það, hvernig
flokksforingjar eiga að jarma
sig saman í trássi við vilja
fólksins og verzla um það,
hvernig skipta skuli afrakstrin-
I um af iðju þjóðarinnar á milli
| verðugra fyrirtækja, sem leggja
fé í flokkssjóðina, og flokks-
gæðinganna sjálfra, heldur
raunveruleg málefnabarátta og
, hugsjónastarf.
Bæjarstjómarkosningar, sem
fara fram í lok janúarmánaðar,
geta haft miklu víðtækari þýð-
ingu en þá, hvernig stjórnað
verður bæjarmálum •' Reykja-
vík, á Akureyri og annars
staðar næstu fjögur árin. Þær
eru einmitt prófsteinn á það,
hvernig albýðu manna » kaup-
stöðum landsins tekst að nota
sér hina nýju vígstöðu. Þær
geta ráðið úrslitum um það,
hvort á allra næstu árum á sér
stað endursköpun íslenzkra
stjórnmála. Þær munu leiða í
ljós, hvort almenningur nær að
taka höndum saman á nýjum
vettvangi, utan hinna pólitísku
fangabúða gömlu flokkanna, og
svipta af landinu þeim álaga-
ham, er gert hefur öll áhrif
frjálslyndra manna að engu um
langt skeið og fengið ílialdinu
öll ráð í hendur gegn vilja
meirihluta þjóðarinnar.
Stórsigur þjóðvarnarmanna
í bæjarstjómarkosningunum
mun leiða til þess, að dagar
sundrungarinnar og hinnar ó-
eðlilegu yfirdrottnunar íhalds-
aflanna fara að styttast. Að því
marki er engin önnur leið fær.
I hita hinnar fyrri frelsis-
baráttu var eitt sinn svo að orði
komizt, að „nú væri gaman að
vera íslendingur.“ Eftir langa
hrörnun stjórnmálalífsins blasir
á ný við jákvæð barátta og
sameining frjálslyndra manna
um land allt undir einu merki
— merki fólksins. Margur
vandi verður þar á höndum og
baráttan svo erfið, að hún
krefst óskiptra krafta allra
góðra manna. Endurreisnin
gerist ekki án mikilla og marg-
háttaðra fórna, en markmiðið
er þess virði, að mikið sé á sig
lagt. Án slíkra fórna geta ís-
lendingar ekki haldið þjóð-
frelsi sínu né lífi í landi sínu.
En í þeirri baráttu verður á
ný gaman að vera íslend-
ingur, ef ekki brestur þrek,
heiðarleik og trú á land og þjóð
til þess að leiða hana til lykta.
Takist það, hefur sú kynslóð,
sem nú er uppi, ekki til einskis
lifað og strítt í landi sinu.
Margt hefur þessari þjóð
gengið öndvert á liðnum öld-
um, og það jafnvel svo, að
kraftaverki gengur næst, að hún
skuli ekki hafa látið bugast.
Enginn skyldi efa, „að eyjan
hvíta á sér enn vor, ef fólkið
þorir Guði að treysta, hlekki
hrista, hlýða réttu, góðs að
bíða.“
Sýni bæjarstjórnarkosning-
arnar einingu fólksins ó nýjum
vettvangi — svni bæjarstjórn-
arkosningarnar, að fólkið gríp-
ur tækifærið til þess að losna
úr hinum pólitísku fangabúð-
nm, cr því hefur verið haldið í,
hvort heldur það er af aðdá-
endum Kremlar eða heims-
valdastefnu í vesturvegi, þá er
stigið stórkostlegt spor í átt
að heilbrigðara stjórnmálalífi.
Ætla þeir að draga leiðréttingu
fiskverðsins á langinn?
Ekki bólar enn á því, að sjó-
mannadeilan leysist, og var
málið fyrst nú í vikunni feng-
ið í hendur sáttasemjara ríkis-
ins.
Það er ómótmælanlegt, að
sjómenn, sem vinna hina erfið-
ustu vinnu og færa að landi
aðalútflutningsvöru lands-
manna, búa nú við lakari kjör
en flestir aðrir, og það svo, að
sífellt vilja færri ungir menn
gefa sig að sjómennsku, ef þeir
eiga annarra kosta völ. Á sama
tíma og þetta gerist hafa
vinnslustöðvarnar rakað sam-
an milljónagróða. Aðalkrafa
sjómannanna er því, að fisk-
verðið hækki, svo að þeir og út-
gerðin beri eðlilegan hlut frá
borði.
Veruleg breyting á fiskverö-
inu fæst hins vegar ekki, nema
stjórnarvöldin láti málið til sín
taka og ákveði hækkun þess.
Virðist og rökrétt að álykta, að
ríkisstjórnin hefði slíkar fyrir-
ætlanir á prjónunum, bvi að
hún lét senda þingið heim, ein-
mitt þegar þessi deila stóð fyr-
ir dyrum, án þess að ráðfæra
sig að neinu leyti við þingið.
Sýnist sem af þeirri ákvörðun
hefði mátt ráða, að ríkisstjórn-
in hefði tiltæk þau úrræði, sem
leystu málið og sjálfsögð yrðu
að teljast, og er þá ekki öðru
til að dreifa en leiðréttingum á
fiskverðinu eða breytt yrði um-
ráðarétti á vinnslustöðvunum.
Af eðlilegrun ástæðum er þó
almenningur tortrygginn í garð
FRJÁLS ÞJÓÐ hefur því
snúið sér til Unnsteins Stef-
ánssonar, sem vinnur að sjó-
rannsóknum á vegum fiski-
deildar atvinnudeildar háskól-
ans, og farið þess á leit, að
hann skýrði þessi mál í stórum
dráttum og segði frá starfi sínu
í þágu sjórannsóknanna. Dvel-
ur hann í vetur á Siglufirði við
rannsóknir og fylgist með á-
standi sjávarins á ákveðnu
svæði vestan Grimseyjar.
O jórannsóknir eru fyrst og
k-' fremst fólgnar í mælingum
á hitastigi og seltu sjávarins,
sagði Unnsteinn. Út frá hita-
og seltuútbreiðslunni er svo
hægt að draga ýmsar ályktan-
ir varðandi hafstrauma. Mikl-
ríkisstjórnarinnar, og hefur sú
tortryggni aukizt en ekki rénað
við það, hve lítil merki sjást
þess, að ríkisstjómin hafi áhuga
á því, að vetrarvertíðinni seinki
ekki vegna tregðu í þessu efni.
Það skýtur þó nokkuð skökku
við, ef ríkisstjórnin lætur sér
í léttu rúmi liggja, hvort bát-
arnir komast á veiðar í tæka
tíð eða ekki, því að í haust
leyfði hún innflutning á göml-
um bátum frá öðrum löndum,
þótt þeir henti alls ekki eins vel
við íslenzk skilyrði og bátar
smíðaðir hér, og var það gert á
þeim forsendum, að þörf væri á
þessari aukningu bátaflotans nú
fyrir vetrarvertíðina, svo að af
þeim sökum væri ekki hægt að
láta íslenzka skipasmiði njóta
vinnunnar við bátasmíðarnar.
Ætli stjórnarvöldin nú að
sitja auðum höndum og þrjózk-
ast við að gera leiðréttingar á
fiskverðinu, er áhuga hennar
á vetrarvertíðinni næsta mis-
skipt, ef röksemdirnar í haust
hafa verið annað og meira en
blekkingar og yfirvarp. En
hvemig sem ríkisstjórnin lítur
á þetta mál, þá er almenningi
ljóst, að þjóðin má hvorki við
því, að fiskveiðarnar stöðvist
til langframa, né hinu, að eig-
endur vinnslustöðvanna raki
saman stórgróða á sama tíma
og útgerðin berst í bökkum og
sjómenn bera næsta lítið út
býtum fyrir erfiði sitt og á-
hættu.
ar upplýsingar um yfirborðs-
strauma hafa og fengizt út frá
reki straumflaskna, sem varp-
að hefur verið í sjóinn á ýms-
um stöðum. Rannsóknir hafa
sýnt, að miklar árlegar sveiflur
eiga sér stað í hafstraumum
hér við land. Þar eð lífverurnar
í sjónum eru mjög háðar ástandi
hans, er það mjög þýðingar-
mikið að rannsaka slíkar sveitl-
ur og fylgjast með þeim. Rann-
sóknir á næringarefnum sjáv-
arins eru einnig mjög þýðing-
armiklar í þessu tilliti. Veður-
far er og talsvert háð haf-
straumum og loks er flutningur
íssins upp að landinu bæði háð-
ur vindum og straumum. Verk-
efni eru því ærið mörg innan
haffræðinnar og er óskandi, að
fiskideildinni gefist kostur á
að leysa sem flest þeirra í ná-
inni framtíð með bættum rann-
sóknarskilyrðum og auknu
starfsliði.
★
— Eiga sjórannsóknir við ís-
land sér langa sögu?
T>annsóknir á ástandi sjávar-
ins á norðlenzka síldveiði-
svæðinu voru hafnar af dönsk-
um vísindamönnum um alda-
mótin síðustu. Athuganir þess-
ar voru þó mjög strjálar fram
til 1924. Um það leyti var gerð
samþykkt á fundum Alþjóða
hafrannsóknaráðsins, þar sem
mælt var með því, að nokkrir
nánar tilteknir staðir væru
gerðir að föstum rannsóknar-
stöðvum við ísland. Frá því 1924
og fram til stríðsáranna síð-
ustu voru flest árin gerðar at-
huganir við ísland, einkum þó
á hinum föstu stöðvum. Rann-
sóknir við Norðurland voru þó
nær eingöngu bundnar við sum-
armánuðina, en voru sjaldnast
gerðar sömu mánuði ár eftir
ár. Síðan 1947 hafa íslendingar
sjálfir haldið uppi alívíðtækum
sjórannsóknum. Úrvinnsla þess-
ara gagna leiddu brátt í Ijós,
að full ástæða var til þess að
færa út kvíarnar og fjölga all-
verulega athugunarstöðvum. í
þessu skyni voru framkvæmdar
sumarið 1948 mjög ýtarlegar
athuganir á síldveiðisvæðinu
bæði með tilliti til hita- og
seltuskilyrða og dýrasvifs. Á
grundvelli þessara rannsókna
tókst mér að kortleggja með
nokkurri nákvæmni austurtak-
mörk hlýsævarins á þremur
tímabilum sumarið 1948. Á
næstu árum voru sniðin fram-
lengd enn lengra til hafs með
þeim árangri, að hægt var í
fyrsta skipti að kortleggja í
grófum dráttum legu hlýsæv-
arins í hafinu fyrir norðan ís-
land, bæði austur- og norður-
takmörk hans. Á þessum síð-
ustu árum hafa auk þess verið
farnar rannsóknarferðir út í
mitt Grænlandshaf og norður
til Jan Mayen.
★
— Er búið að vinna úr þeim
gögnum, sem viðað hefur ver-
ið saman við þessar rannsókn-
ir?
ögnunum frá 1947 og 1948
söfnuðu samstarfsmenn
mínir, þeir dr. Hermann Ein-

CjfeÉiíecft nýár !
pölL fyrir vi&iliptin á ti&n
'na annu.
Gúmmífatagerðin Vopni,
Aðalstræti 16.
WWVWWWWWV^WVWWVVWWAVUV\WWVJW I
Cjfiefiiecft nýár !
pöL! fyrir vitiLiptin á litna árinu
Skóbúð Reykjavíkor. ;!
vwvvwvvwvwwvwvwwwwwwuvwin/vwtfvwvtfwwví
nýár
!
pöLL fyrir uitiLiptin. á tá,u, árinu
Fiskhöllin.
^WWWWVWWWVWWWWVWWWVW'LrVWWWWS^V^ I
iteat !
eóilecfl nyar
pöLL f, rir vitíLiptin á iitna árin
Belgjagerðin h.f.
Skjólfatagerðin h.f.
NVVWWVVUVVWVWUWhMWWVVUUUVWVWWUVVAfl
uecpt nýár !
pöLL ffrir uitiLiptin á titna árinu
Föt h.f.
í
i:
(fjiefiiecjt nýár !
pöLL fyrir vitiLiptin á (i&n
'na annu
Skóverzlunin Hector hA.
/VVVWVVVUVVVVVVVVVVWVVVVVVWWWWVWWWWWt
(jiefiiejt nýár !
pöLL fyrir VitiLiptin á titna árin
Sjóklæðagerð Islands h.f.
/VVWVVVVVVW/VVWVVWVVVVVWVVVVWWVWVVWVl
/
QtMft nýár!
pöLL fyrir vitíLiptin á titna árin
Efnalaugin Lindin h.f.
^WVWWWVWL/WVWWV'UWWWVWWWWWVWSnfl
(jiefiiecji áró óilar
Tryggingarstofnun ríkisins,
Laugaveg 114, sími 82300.
wwwvw^wwwtww
Mtœti rid Unnstein Stefánsson :
Um sjórannsóknir
It/Tjög víðtækt rannsóknarstarf í þágu íslenzkra atvinnuvega
bíður óleyst. Eitt af því, sem okkur ríður hvað mest a,
að rannsakað sé til hlítar, er ástand sjávarins og lögmál þau,
sem ráða fiskigöngum í hafinu umhverfis landið. Með full-
kominni þekkingu á því sviði væri lagður grundvöllur að
vísindalegri leiðsögn, er hefði ómetanlega þýðingu fyrir af-
komu Iandsmanna.