Frjáls þjóð - 14.08.1954, Blaðsíða 3

Laugardaginn 14. ágúst 1954.
FRJÁLS ÞJÓÐ
3
iVjýr ústenakur iðnaðwr JHT;
Nagiaverksmiðja tekin til starfa
Um ^iessar mundir er nýtekin til starfa ný verksmiðja, sem
sparar verulega gjaldeyri og framJeiðir nytjavöru, sem
seld er lægra veflfi en sams konar vamingur innfluttur. Þetta
er naglaverksmiðja, sem á að geta fullnægt þörfum lands-
manna, þegar fullur skriður er kominn á hana.
Naglaverksmiðja þessi er inni
í Barðavogi við Elliðaárvog, og
er eign hlutafélags,.sem nefnist
Verksmiðjan Sleipnir h.f., en í
stjóm þess eru Þorsteinji Bern-
harðsson,Óli K.Ólason og Bárð-
ur Daníelsson verkfræðingur.
Er Bárður framkvæmdastjóri
fyrirtækisins og upphafsmaður
að verksmiðjuhugmyndinni.
Ný framleiðsiugrein.
Þegar naglarnir koma úr vél-
unum, eru þeir settir í trommu,
þar' sem þeir eru látnir veltast
í sagi og hreinsast.
Nú hafa verksmiðjueigendur
í undirbúningi að fá vélar til
þess að draga og hreinsa valsa-
vír, og það sparar enn gjald-
eyri, því að valsavir er mun
ódýrari í innkaupi en hreinsað-
ar vírhankir.
Ödýrari en
erlendir naglar.
aglarnir eru að öllu leyti
eins og erlendir, nema held-
ur grennri en þær gerðir, er
hér er mest af, og því drýgri
í notkun. Sala á framleiðslunni
er hafin og líkar smiðum hún
vel. Verð er lægra en á erlend-
um nöglum í búðum, og um
15—20% meira í hverri þyngd-
areiningu.
Framleiðslan rennur ut jafn-
óðum og mikið .hefur verið
pantað fyrirfram.
Okallagrímur var mikill járn-
^ smiður og hefur vafalaust
smiðað nagla handa búum sín-
um, og svo hafa fleiri gert, er
rauðablástur höfðu. En nagla-
framleiðsla hefur ekki fyrr ver-
ið verksmiðjuiðnaður á íslandi,
svo að verksmiðjan Sleipnir er
brautry ðj andaf y rirtæki.
Naglarnir eru slegnir í vélum
af tveimur stærðum, keyptum
í Noregi. En þar vinnur skóla-
bróðir Bárðar Daníelssonar í
stórri naglaverksmiðju og hafði
hann með höndum fyrirgreiðslu
um vélakaupin. Norskur sér-
fræðingur kom síðan hingað og
annaðist uppsetningu vélanna.
Starfshættir.
"ITélarnar klippa og slá nagl-
* ana úr vírhönkum, sem
fluttar eru inn frá Noregi. Rekja
vélamar \úrinn af hespum,
rétta þráðinn, máta rétta nagla-
lengd, klippa sundur virinn og
slá hausana og spýta síðan nögl-
unum úr sér fullgerðum. Skil-
ar sú vélin, sem slær minni
naglana, 320 á mínútu, en sú,
er stærri naglana slær, 82 á
mínútu.
•••••• ••••••
••••••
••••••
••••••
RADDIR LESENDA
••••••
••••••
••••••
••••••
••••••
Herflutningar að
morgni dags
Enginn veit„ hvernig leyni-
reglur dr. Kristins Guð-
mundssonar um takmarkanir á
ferðum Bandarikjamanna út úr
herstöðvunum eru, og þess
vegna er erfitt fyrir almenning
að dæma um það, hvemig þær
eru haldnar. Tíminn sagði þó,
að eftirlitið með ferðum Banda-
ríkjamanna væri i höndum ís-
lenzkra manna, og það atriði
nýja samningsins hefðu þeir átt
einna verst með að sætta sig
við.
En hvernig sem ég hef spurzt
fyrir um þetta íslenzka eftirlit
við þær herstöðvar, þar sem ég
þekki til fólks í nágrenninu, hef
ég engan hitt, er hafi orðið þess
var. Það verður líklega að fara
eitthvað dult með það, eins og
sjálfar reglumar, af ótta viS, að
það kunni að „mælast iila fyrir
meðal varnarliðsmanna", eins
og Tíminn sagði.
En annað var það, sem ég hef
séð og vil vekja athygli á. A
hverjum morgni, eldsnemma, og
þó einkum á mánudagsmorgn •
um, er straumxn' bandarískra
bifreiða frá Reykjavík suður til
Keflavikur. Hvemig stendur á
þessum morgun ferðum? Hvaða
næturverkum hafa þessir
bandarisku bilaeigendur að
gegna i Reykjavik, og eru lerða-
lög þeirra i samræmi við leyni-
reglur dr. Kristins? Þessu síð-
asta atriði get ég ekki svarað,
læt aðra um að ráða í hitt.
Og svo eitt enn: Veikir það
ekki vamimar, að her manna sé
fjarvistum að næturþeli — eða
er ekki teljandi árásarhætta
þann hluta sólarhringsins?
A.
Líkkistusmi&ur
Norðan úr Húnavatnssýslu
hefur blaðinu verið send
forsíða af hátíðablaði Tímans
17. júní í sumar, og er á henni
mynd, þar sem maður stendur
með reidda skaröxi. Neðan und-
ir myndinni eru þessi orð:
Dagsins glymja hamarshögg.
Við þetta hefur Húnvetning-
urinn prjónað á þennan hátt:
Dagsins glymja hamai shögg —
hugkvæm stjómin fríða
lýðveldisins lét með rögg
líkkistuna smiða.
Svo var gerður samningur
og sungið hinzta lagið,
en doktor Kristinn kappsamur
kistulagði hrœið.
Undirskrift:
Gamall Framsóknarmaður.
Heldri menn á húsgangi
T^að hef ég sannfrétt, að
Ar bamaheimili Rauða kross ís-
lands að Laugarási í Biskups-
tungum sé rekið með halla.
Þó eru 120 börn þar
og teknar 800 krónur á
mánuði með hverju barni og
gera það um 72 þúsund krónur
á mánuði. 25 eru starfsstúlkur
með 1000 krónur í mánaðarkaup,
sem gera 25.000 á mánuði. Svo
kemur kennari og ráðskona,
fæði og fleira.
En ástæðan fyrir því, að ég
rita þetta, er, að eitt sinn fóru
fimm manns austur í Laugaras
úr Reykjavík. í verzluninni
Minni-Borg í Grímsnesi keyptu
þessir sendimenn Rauða kross
íslands sér smáhressingu, sem
nam 80 krónum og létu skrifa
þetta á reikning Rauða kross-
ins. Meðal þessara voru tveir
Reykj avíkurprestar. Mér finnst
þetta lýsa mjög litlum mönnum,
og er grátlegt að hér skuli vera
mn að ræða presta, sem upp-
fræða æsku þessa lands í
kristilegum fræðum.
Árnesingur.
Muuið flokks-
skrifstoinna
Skrifstofa Þjóðvarnarflokks
íslands að Skólavörðustig 17 er
opin alla virka daga kl. 5—7.
Sími hennar er 8-29-85.
Gestur skáld Pálsson var um
þessar mundir ritstjóri blnðs-
ins „Suðra“. Birti hann þar vorið
1883 harðorðar ádeilugreinar á
stjórn skólans. í grein, er birtist
i „Suðra“ 30. júni, skoraði hann á
rektor skólans, dr. Jón Þorkels-
son, að segja tafarlaust af sér,
„þvi að fyrsta skilyðið fyrir þvi,
að latinuskólanum verði kippt i
lag, er, að dr. Jón leggi niður
skólastjórnina."
Eftir að þessi grein kom út,
birtu fimm af kennurum skólans
yfirlýsingu, þar sem þeir lýstu
fullu tausti á rektor og mót-
mæltu „meiðandi og ósönnum á-
burði“ á kennara og rektor. Yfir-
lýsingin birtist i Þjóðólfi, cn
Gestur og ritstjóri Þjóðólfs, Jón
Ólafsson, áttust illt við um þess-
ar mundir.
Yfirlýsingu kennaranna svaraði
Gestur með gustmikilli og þung-
orðri grein, er hann nefndi
„Kennendurnir í Þjóðólfi". Þar
segir meðal annars um kennara
þá, er undirritað höfðu yfirlýs-
inguna:
„Þegar menn tala við suma
þeirra um skólann, þá er eins og
þeim finnist, að kennendurnir séu
blikandi stjörnur i þessu skóla-
myrkri, englar að dyggð, postular
að sannleiksást og spámenn að
viti. Nei, þeir eru sumir langt frá
að vera englar, spámenn eða post-
ular, þeir eru menn, bara ófull-
komnir og breyzkir ménn og sum-
ir hneykslanlegir menn í sinni
stöðu. ... Það er ekki til neins
að vera að gera sig gildan með
stóryrðum og bræði, tala um „get-
sakir“, „meiðandi áburð“ og þar
fram eftir götimum, án þess að
geta hrakið eitt einasta atriði af
þvi, sem vér bárum þeim á brýn
i grein vorri, það er ekki til neins
— segjum vér — þegar kenuend-
urnir standa eins illa að vigi og
sumir þeirra standa. Það er sið-
ur menntaðra manna að svara
með ástaeðum eða þegja ella, en
ómenntuðum mönnum er brugðið
um það og drukknum mönn.um,
að þeir ‘svari fúkyrðum einum,
þegar þeir geti ekki borið af sér
sannleikann. Þessum kennendum
hefur þótt siðari aðferðin liggja
sér og sínu menntunarstigi næst.
Þeir um það. En ekki skulu þeir
halda það, að nokkur maður skoði
þá hreinni eftir þennan þvolt,
þetta bað, sem þeir hafa tekið sér
i Þjóðólfi. Þeir eru færri, sem
orðið liafa hreinni við það, að
stiga niður i endurfæðihgarlaug-
ina hjá Jóni Ólafssyni“.
Regensen 13/1 1884.
áttvirti kennari og vin!
Þótt ég sé nú önnum kaf-
inn sem mest má verða við he-
breskuna, sem ég á nú að taka
próf í eftir örfáa daga hjá ein-
um af þessum andalausu mál-
fræðingum og grammatíkölsku
gutlurum, er mannfélagið er svo
ríkt af, þá verð ég þó að senda
yður örfáar línur til þess að
óska yður og Helgu litlu gleði-
legs nýárs og þakka yður til-
skrifið seinasta ...
Af almennum fréttum má
geta þess, að hægri menn fara
nú hverjar ófarir á fætur öðr-
um fyrir vinstri mönnum, og
alltaf sverfur meir og meir að
ráðuneytinu, svo ólíklegt er, að
það geti setið lengi enn þá. Það
þykir sæta tíðindum, að Holger
Drachmann hefur nú sagt al-
veg skilið við Georg Brandes og
hans flokk. G. B. vill nefnilega
alveg tyrannisera sinn flokk,
og enginn má hugsa öðruvísi en
sjálfur hann, en það gat eigi
eins sjálfstæð ,,personlighed“
og H. D. þolað; sagði hann því
skilið við Brandesarsinna og
kastaði um leið á þá nokkrum
þungum, en velvöldum orðum.
Meðan H. D. fylgdi G. B., töldu
vinstri menn hann hið bezta
skáld Dana af núlifandi mönn-
um, en eftir að hann gekk úr
Brandesarflokki telja þeir hann
hið aumasta leirskáld. Hlut-
drægni Brandesar þykir svo úr
hófi keyra, að jafnvel Hermann
Bang segir, að hann skrifi frem-
ur sem „partiförer" en „kritik-
er“, og er þó H. B. einn af hans
ótrauðustu fylgismönnum . . .
Allir fagurfræðingar meðal
íslendinga hér trúa bókstaflega
á Brandes, þó þeir hafi ekkert
sameiginlegt við hann nema ó-
sanngirnina eina, sem kemur
fram í hvert skipti og þeir tala
um Ikke-Brandesiana.
Hér er nú verið að stofna nýtt
blað, sem á að miklu leyti að
vera „organ“ fyrir skáldin! hér.
Ritstjóri og eigandi blaðsins er
cand. jur. Björn Bjarnason.
Blaðið á að heita Heimdallur,
og á að vera mánaðarblað. Blað-
ið hlýtur náttúrlega að konkur-
era við Iðunni, hvort sem það
ber sigur úr býtum ...
Yðar vin skuldbundinn
Hafsteinn.
Höfn 1. marz 1884.
áttvirti elskulegi vin!
Beztu þakkir fyrir bréf
yðar, sem ég vil reyna að svava,
eftir því sem ég get. — Þér
minnizt á fyrirlesturinn, er
Hannes Havsteen hélt í vetur
í íslendingafélagi og Einar
Hjörleifsson var aðjutant [að-
stoðarmaður]. Orsökin til þess,
að ég minntist ekki á hann í
bréfinu með fyrri ferðinni, var
sú, að ég vildi ekki gera oss
íslendnigum það til skammar
að breiða þann ósóma út. Að
þið Steingrímur voruð níddir,
var sök sér, en hitt var ekki
betra, að það lýsti sér berlega,
að þessir menn höfðu enga hug-
mynd um neitt af verkum ykk-
ar, jafnvel þekktu engin rit,
nema ef til vill Verðandi sál.
Eftir þessa fyrirlestrarómynd
urðu harðar umræður, og urðu
þeir E. og H. undir í þeim, eins
og vant er. Hnútur þær, er ykk-
ur Steingrími voru sendar, voru
teknar á lofti og sendar aftur
og það náttúrlega með fullri
leigu. Þegar H. fór að hæla
Matthíasi, þá minntust menn
á kvæðið: Hafsteinn amtmaður;
einnig var Verðandi ekki látin
í friði í gröfinni. Að endingu
varð fyrirlestur þessi ekki ykk-
ur Steingrími til hnjóðs, — en
miklu heldur fyrirlestrarmönn-
unum sjálfum.
Þegar skáldin fóru nú þessar
ófarir, þá tóku þeir það til
bragðs að skrifa lof um sjálfa
sig í „Berlinske“ og byrjuðu
fyrst á því að láta menn vita,
Verður húsmæðrakennara-
skólinn fluttur norður?
Samband norðlenzkra kvenna
hélt fyrir nokkru fund á Ak-
ureyri.
Sambandið endurtók tillögu
sína frá fyrra ári, að hús-
mæðrakennaraskóla fslands
verði valið aðsetur í húsakynn-
um húsmæðraskólans á Akur-
eyri, og komi það til fram-
kvæmda þegar á þessu hausti,
Þá átöldu hinar norðlenzku
konur harðlega þá eftiröpun á
erlendum venjum að taka upp
fegurðarsamkeppni meðai
stúlkna hér á landi, þar sem
ekki beri að verðlauna með-
fædda fegurð, heldur það sem
áunnizt hefur með ástundun,
þjálfun og dyggð, og sé það að
auki niðurlæging fyrir konur að
vera leiddar fram til sýningai
og mats eins og ambáttir á
þrælamörkuðum fyrri alda.
Fundurinn vítti það, að
birgðir matvæla, sem safnast
fyrir, séu fremur látnar
skemmast og eyðileggjast held-
1 ur en selja þær lægra verði, og
skoraði á framleiðsluráð og neyt
endasamtök að koma sér saman
um skynsamleg úrræði, þegar
svo stæði á. Fundurinn hét
einnig á Kvenfélagasambandið
að beita sér fyrir leiðbeininga-
starfsemi um val og gæðamat
á heimilistækjum og skoraði á
búnaðarþing að koma á að nýju
styrk til kaupa á heimilisiðn-
aðartækjum. — Margar fleiri
samþykktir gerði fundurinn,
lýsti stuðningi sínum við tillög-
ur Gísla Jónssonar um skóla-
heimili fyrir afvegaleidaar
stúlkur, fór þess á leit, að
safnað yrði heimildum
um stofnun kvenfélaganna
norðlenzku, skoraði á þing og
stjórn að stofna rannsóknar-
stöð og heilsuhæli fyrir
drykkjusjúklinga og áminnti
kvenfélögin um að nota sér hin
nýju lög um heimilishjálp.
Nylonsokkar
5 tegundir.
Heildsölubirgðir
Islenzk-erlenda verzlunarfélagið h.f.
Garðastræti 2. — Sími 5333.
Ný sending:
R0B0T
tékkneska hrærivélin
hefui’ ávallt reynzí húsmóðurinni bezta hjálpin, enda
hin fullkomnasta, sem völ er á. Skálar og öll hin
margvíslegu áhöld er henni fylgja eru framleidd úr
ryðfríu stáli og aluminium og eykur það kosti þessarar
einstöku heimilisvélar, því húsmóðirín þarf ekki að
hafa áhyggjur af brotaskemmdum á skálum og öðrum
áhöldum vélarinnar.
Munið að hið bezta verður ávallt ódýrast.
Skoðið „ROBOT“ heimilisvélarnar hjá
t
Járnvöruverzfun Jez Ziemsen h.f.
R. Jóhannesson h.f.
Lækjargötu 2. — Sími 7181.
að engin jslenzk þýðing, sem
teljandi væri, af útlendum1
kveðskap væri til nema í Verð-
andi sál. og eitt eða tvö stykki,
sem Matthías hefur þýtt, og
um leið minntust þeir á „hina
ágætu ævisögu“, sem fylgir
kvæðum Jónasar Hallgrímsson-
ar. — Þegar „Heimdallur“ kom
út, skrifuðu þeir í „Berlingske"
og minntust á blað þetta; þeir
sögðu þá, að blaðið hefði „sikr-
að“ sér „de mest fremragende
islandske litterære kræfter“. Nú
þoldu menn eigi lengur mátið
og rituðu á móti ósóma þess-
um og flettu ofan af þeim skýl-
unni í „Morgenbladet“ og
sýndu fram á, að þetta væru
aðeins nýgræðings(leir)skáld,
og svo lauk því blaðamáli. Síð-
an hafa þeir verið viti sínu
fjær af reiði, eins og þér getið
nærri um eins óstjórnlega
hrokafullán mann og Hannes
Hafstein. Eftir þann tíma byrj-
aði ófriðurinn í íslendingafé-
lagi, er endaði með því, að H.
H. og Tryggva [Gunnarssyni]
og meðstjórnarmönnum þeirra
var vikið úr stjórn með at-
kvæðafjölda, og er þó synd að
segja, að Tryggvi hafi séð í
skildinginn til að sporna við
því. Tryggvi hefur stefnt hinni
núverandi félagsstjórn, og eru
enn þá ekki komnar sættir á og
komast að líkindum ekki. Bak
við Tryggva stendur H. og hin
skáldin og reka hann áfram ...
Yðar Haísteinn.
Frh.