Frjáls þjóð - 17.11.1962, Blaðsíða 3

FRJÁLS ÞJÓÐ
Otgefandi: Þjóðvarnarllokkur tslands.
Ritstjórar: Gils Guðmundsson (ábm.), Bergur Sigurbjörnsson
og Þorvarður Ornólfsson
Framkvæmdastjöri /afct Stgurðsson
Áskr.gj. kr. 14.00 á mán. Kr. 84.00 i/2 ár, f lausas. kr. 5.00
Afgreiðsla: lngólisstræti 8. Sími 19985 Prtsthóll 1419
Prentsmiðjan Edda h.t
--------------------j-----------—----—
Ríkisstjórnin og EBE
Af umræðum þeim, sem
farið hafa fram á Álþiilgi
að undanförnu um Efna-
ha.gsbandalag Evrópii, og
skrifum stjórnarblaðanna,
er augljöst orðið, að ríkis-
stjómin og helztu ráða-
rnenn stjórnarflokkanna
hafa nú ákveðið að beita
sér fyrir því, að ísland ger-
ist AUKAAÐILI að
bandalaginu, þó að því
verði ekki formlega hreyft
fyrr en eftir næstu kosn-
ingar. Þetta staðfestist m.
a. af því, að s. 1. miðviku-
dag lætur Gunnar Thor-
oddsen blað sitt, Vísi, lýsa
því yfir, að andstaða Ey-
steins Jónssonar við auka-
aðild sé vonandi aðeins í
orði en ekki á borði, og sett
fram af Eysteini til þess
eins að gera þetta mál að
' KONINGAMÁLI.
I>ví hefur verið haldið
fram af ýmsum að þessi
afstaða rílcisstj órnarinnar
sé fráhvarf frá fyrri stefnu
hennar í málinu, þegar
höfð var á oddi í herbúð-
um stjórnarflokkanna kraf-
an um fulla aðild og það
sem fyrst.
Ef betur er að gáð, er
hér ckki urn mikla breyt-
ingu að ræða. Það liggur
nefnilega alveg Ijóst fyrir,
að það er ekki annar mun-
ur á fullri aðild og a.uka-
aðild en sá, að með aukaað-
ild fæst lengri tímafrestur
varðandi sérstök atriði,
sem aukaaðili óskar frest-
unar á, en eftir þennan
tímafrest verður aukaað-
ildin að fullri aðild af sjálfu
sér.
Og það er mjög vafa-
samt, að ríkisstjórnin hafi
nokkurn tíman hugsað sér
að stíga skrefið til fullrar
aðildar í EBE öðruvísi en í
gegnum aukaaðildarleiðina.
Langsennilegast er að hér
liafi átt að beita þeim póli-
tísku klókindum að liræða
menn með því að láta
skína í það, að sækja ætti
þegar um fulla aðild. til
þess að þeir teldu aukaað-
ildina eitthvert UNDAN -
HALD hjá stjórnarflokk-
unum og sættu sig því bet-
ur við þá leið sem mála-
miðlun.
Það sýnir líka átakan-
lega hin skefjalausu óheil-
indi stjórnarliðsins í mál-
inu, að Gylfi Þ. Gíslason
og aðrir ráðherrar lýsa því
yfir að Island geti ekki
gcrzt fulígildur aðíli að E.
B.E. og full áðild komi því
ekki til mála, en síðan lýsa
þessir sömu ráðherrar fylgi
sínu við aukaaðild og telja
hana fyllilega koma til
greina fyrir Island og
hættulausa, enda þótt vitað
sé, að hún sé í raun eitt og
hið sama og full aðild, að-
eins gefinn lengri aðlögun-
arfrestur.
Að þessu leyti var læri-
faðir ríkisstjórnarinnar í ut
anríkismalum, Halvard
Lange, heiðarlegri í mál-
flutningi sínum, þegar rætt
var um Efnahagsbandalag-
ið í Stórþinginu. Þar lýsti
hann því yfir, að aukaaðild
væri VERRI að sínum
dómi en íull aðild, þar sem
aukaaðildarríkið fengi
enga fulltrúa í stofnanir
bandalagsins, svo sem
framkvæmdanefndina, ráð-
ið, þingið eða dóminn, á
meðan aukaaðildin væri að
þróast í fulla aðild.
Geta menn borið þetta
saman við þau ummæli dr.
Gylfa, að aukaaðild væri
betri fyrir Island en við-
skipta- og tollasamningur,
þar sem við fengjum enga
fulltrúa í stofnanir E.B.E.,
ef við gerðum aðeins við-
skiþtasamninga við það og
gætum þar með engin áhrif
haft á gang mála innan
bandalagsins, sem við gæt-
um með aukaaðild.
Um þetta atriði getur þó
ekkert farið á milli mála,
því að í skýrslu ríkisstjórn-
arinnar um E.B.E., sem
birt vaf hér í blaðinu í
fyrra, er greinilega fram
tekið, að aukaaðildarríki
að E.B.E. fái engan full-
trúa í stofnanir bandalags-
ins, meðan aukaaðildin
stendur.
Þegar fyrirætlanir stjórn
arflokkanna eru þannig
komnar fram í dagsljósið,
er það höfuðnauðsyn, að
barátta og baráttuaðferðir
andstæðinga stjórnarinnar
í þessu rnáli verði sam-
ræmdar og miðaðar við
viðhorfin, eins og þau nú
eru.
Castro og kommúnistar
Grein þessi birtist í brezka blað-
inu Peace News 24. ágúst sl. og
ber að hafa það í huga, að hún er
skriíuð áður en Kennedy Banda-
ríkjaforseti lýsti yfir hafnbanni á
Kúbu. Höfundurinn hafði sjálfur
dvalizt um hríð á Kúbu og kynnt
sér ástandið þar.
Enda þótt ýmsar ytri á-
stæður bendi til, þá er ekki
unnt að telja Kúbu „alþýðu-
lýðveldi" á borð við ríkin í
Austur-Evrópu. Hún er ekki
meðlimur i Varsjárbandalag-
inu, heldur telst hún til hóps
hinna hlutlausu ríkja, sem
liéldu ráðstefnu i Belgrad í
fyrra. Boð Rússa á eldflaug-
um og öðrum vopnum er
augsýnilega takmarkað og a(
landfræðilegum ástæðum get-
ur ekki verið um að ræða
neitt fullkomið hernaðarlegt
bandalag þar á milli. Hjá
Sameinuðu þjóðunum greið
ir Kúba stundum atkvæðj
með hlutlausu ríkjunum og
stundum með kommúnista-
ríkjunum. Einn leiðtogi kúb-
anskra kommúnista sagði við
mig: „Við erum í hjarta okk-
ar með Austur-Evrópu, en á
hernaðarsviðinu erum við
hlutlausir."
Kúbanskir kommúnistar
hafa mjög reynt að setja sinn
stimpil á byltinguna, og má
segja, að þaim hafi tekizt það
að nokkru leyti. En þeir
hafa samt ekki nándar nærri
eins mikil áhrif og Fidel
Castro, sem enn hefur látið
mjög að sér kveða síðustu
mánuði, augsýnilega með
blessun Sovétstjórnarinnar.
Hann hcfur náð slíkum vökl-
um og vinsældum, að jafn-
ast á við persónudýrkun,
sem minnir á dýrkun Enver
Hoxha í Albaníu. Á hverjum
barnaleikvelli í Havana má
sjá stór spjöld með tilvitnun-
um, sem vitna um ást Castr-
os á börnum. Leiðarvísar og
aðrir umferðarbæklingar
innihalda ummæli Castros
tim árangur sósíalismans og
á baki hvers strætisvagna-
miða eru tilvitnanir í Castro.
Styttur og myndir af Castro
eru til sölu í verzlunum, sem
selja ,byltingarhluti“ og
stundum einnig í verzlunum
kaþólskra manna, sem selja
kirkjulcga hluti, ásamt mynd
um og styttum af Madonn
unni. Hljóðfæraverzlanir
selja ræður Castros á plötum
ásamt calypso.
Eitt er athyglisvert við
Kúbu, og það er, að komm-
úriistar (eða Sósíalski alþýðu
flokkurinn) eiga nú sæti í
stjórninni í annað skipti á
tuttugu árum. Þeir hafa
aldrei fengið meira í kosn-
ingum en sem svarar 5%. En
Batista vantaði þessi 5% lil
að ná meirihluta. Hann
gerði bandalag við kommún-
ista, og þeir tóku þátt í ríkis-
stjórn hans, þar til hann nam
stjórnarskrána úr gildi, Ios-
aði sig við hjálparkokkana
og gcrðist cinvaldur. Komm-
únistar litu svo á, að þeir
væru enn í ríkisstjórn, er
Castro hóf byltingu sina.
Þeir slógust ekki í fylgd með
honum, fyrr en jteir sáu, að
hann naut stuðnings yfir-
gnæfandi meirihluta kúb-
örisku þjóðarinnar.
Eftir sigur sinn korrist
Castro að raun um, að
kommúnistar voru hinir einu
meðal stuðningsmanna hans,
sem höfðu reynslu í stjórnar-
störfum. Hann Jtarfnaðist
Jreirra til að stjórna landinu.
Hans eigin her var stór og
ákafur, en skorti menn, sem
gátu fengizt við líðandi
vandamáj og stjórnsýslu.
Kommúnistar gengu brátt
fram af Castro í viðleitni
sinni til að ná ábyrgðarmikl-
um störfum í Jtágu ríkisins.
Meðal hinna gömltt vopna-
bræðra Castros, „Fidelist-
anna", ríkti bitur gremja.
Castro ákærði einn ltinna
eldri kommúnista, Annibal
Escalante, opinberlega fyrir
að hafa bolað skjólstæðing-
um sínum í mikilvægar stöð-
ur. Escalante var komið i
flugvél og var hann sendur
til Budapest. Það, að við
honum var tekið þar, er talið
benda til Jtess, að sovét-
stjórnin hafi stutt hreyfingu
Castros og hjálpað honum til
að halda Escalante í skelj-
um.
Castro sagði síðar í ræðu,
að hann vissi um 500 aðra
stuðningsmenn Escalantes
eða „Annibalista" eins og
Jreir eru kallaðir nú. En
hann nafngreindi þá ekki,
og engar frckari hreinsanir
hafa átt sér stað. Örlög Es-
calantes Itafa auðsjáanlega
verið hinum næg aðvörun.
Árangurinn er sá, að nú er
ábyrgðarmestu stöðunum
skipt nokkurn veginn jafnt
milli „Fidelista" og „Anni
balista".
En á sama tíma reis upp
önnur deila innbyrðis. Fidel
Castro hefur, einkum að á-
skorun hlutlausra ríkja i Evr
ópu, leitað fyrir sér um mála-
miðlun í deilunni við Banda-
ríkin. Hann leitar augsjáan-
lega að grundvelli fyrir frið-
samlegri sambúð, Jtar sem
Kúbu yrði veitt viðurkenn-
ing sem sósíalskt ríki á hin-
unj, vestræna jarðarhluta.
Hann hefur jafnvel í því
sambandi gefið í skyn, að
bætur yrðu greiddar fyrir
Jtær amerísku eignir, sem
Jtjóðnýttar voru við endur-
skipulagningu atvinnulifsins.
Þessir tilburðir hans hafa
mætt andstöðu bæði meðal
nánustu samstarfsmanna
hans sjálfs og sömuleiðis ráð-
gjafa Kennedys.
Ástæðan til Jressara til-
burða Castros virðist vera sú,
að hann hafi gefið upp þá
von, að Sovétríkin og fylgi-
ríki Jress muni nokkurn tima
geta veitt Kúbu þann stuðn-
ing, sem hún þarfnast. Þessi
skoðuti á augljóslega einnig
sína fylgjendur 1 Sovétríkj-
unum. Efnahagslíf Kúbu var
allt háðara Bandaríkjunum
(og öðrum amerískum ríkj-
um) en flestir Kúbubúar
gerðu sér ljóst. Viðskipta-
bannið á Kúbu hefur komið
landinu fram á brún efna-
hagslegs öngjrveitis. Sovét-
ríkin sjá eynni fyrir allri
þeirri olíu, er hún þarfnast,
en af landfræðilegum ástæð-
um er erfitt að senda miklar
birgðir af öðrum vöruteg-
undum yfir Atlantshafið.
Skortur er á nær öllu á
Kúbu. Rússneskir, austur-
Jjýzkir og tékkneskir sérfræð-
ingar hafa gert áætlanir um
uppbyggingu nýrra iðnaðar-
greina, sem myndu sjá land-
inu fyrir nauðsynjum, en
hægt miðar. Engin iðnaðar-
grein hefur ennþá verið
byggð upp að fuílu, Jrremur
árum eftir byltinguna.
Hinir kúbönsku kommún-
istar trúðu þvi, — og trúa
Jrvi sumir enn — að aðrar
Jjjóðir latnCsku Ameríku
myndu fylgja fordæmi Kúbu,
steypa stjórnum sínum af
stóli og stofna alþýðulýð-
veldi eftir kúbanskri fyrir-
mynd. Kúba myndi Jrá eign-
ast bandamenn í hinum vest-
ræna heimi og einangrunin
yrði rofin.
Tilraunir hafa jafnvel |
verið gerðar til að flýta fvrir 1
Jiessari Jjróun. Byltingar- f
nefndir frá öllum vestrænum p
lönclum senda út áróður frá R
Kúbu og Jrar eru menn jafn- j;
(Framh. A bls. 4.) |

3
Frjáls þjóð — laugardaginn 17. nóvember 1962