Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.2005, Page 4

4 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 3. september 2005
Þ
ó að sveitin sé stödd hér á
landi liggja menn ekki í
leti, því smáskífan Glósóli
var gefin út á netinu í vik-
unni, myndband er í
vinnslu og svo eru það
endalaus viðtöl og kynn-
ingar fyrir fjölmiðlafólk.
Þannig hafa þeir félagar verið í viðtölum út
um borg og síðustu daga og því lag að taka
þá tali – tókst að lokka þá Jón Þór Birg-
isson, eða Jónsa, og Kjartan Sveinsson í
spjall á Apótekinu, hvorn í sínu lagi þó.
Allt djúphugsað
Þeir sem fjallað hafa um Takk lýsa plötunni
gjarnan eins og hún sé mitt á milli Ágætis
byrjunar og (). Kjartan segist skilja þá
greiningu að nokkru leyti, segja megi að
platan sé afrakstur þess sem
hljómsveitin hafi lært frá því
Ágætis byrjun kom út og ()
varð til. Aðspurður hvort hér
sé komin lausnin á viðfangsefninu Sigur
Rós: thesis – antithesis – synthesis upp á
hegelsku skellir Kjartan uppúr og segir svo
að vissulega sé allt djúphugsað sem frá Sig-
ur Rós komi, jafnvel þótt að sé tilviljun.
Hann segist þó ekki vilja teygja sig of langt í
að greina tónlistina, enda sé það eiginlega
ekki í hans verkahring.
„Bestof,“ segir Jónsi aðspurður um það
sama og glottir, en heldur svo áfram: „Þetta
gæti eins verið rökrétt framhald af Ágætis
byrjun, alveg eins og (). Mér finnst þó að við
höfum þurft að fara þessa leið, frá Ágætis
byrjun, sem var svo mikil Disney-plata, yfir í
() sem var öll svo þung með löngum og þung-
um og stórum lögum en svo þurftum við að
sveiflast aftur í hina áttina, en ekki alla
leið.“
Gamalt verður nýtt
Þegar hljómsveit nær eyrum manna úti í
löndum, gerir útgáfusamning og tilheyrandi,
þá vill það vera svo að hún nánast stendur í
stað um hríð, allt verður að bíða og gamla
platan verður kynnt sem ný þegar hún er
gefin út ytra. Ágætt dæmi um það er Sigur
Rós – Ágætis byrjun kom út hér á landi í
sumarbyrjun 1999, en til að mynda ekki fyrr
en 2001 vestan hafs. Gefur augaleið að það
getur verið erfitt fyrir skapandi listamenn
að sitja fastir í sama farinu, að spila gamla
efnið eins og það væri nýtt, og þeir Sigur
Rósarmenn leyfðu sér það að spila ekki
gömlu lögin þegar þeir fóru af stað að kynna
Ágætis byrjun úti í heimi enda voru þeir
voru þeir löngu búnir að fá leiða á plötunni,
búnir að semja fullt af nýjum lögum og vildu
bara spila þau.
Það var þó skammgóður vermir því eins
og Kjartan segir þá voru þeir félagar aftur
orðnir leiðir á nýju lögunum þegar loks gafst
tími til að fara að taka upp nýja plötu. „Upp-
tökur á () voru erfiðar, lítill ferskleiki eftir
og allt það sem okkur þykir skemmtilegast
að gera, að leika okkur með lögin í stúdíóinu
og bæta í þau, var afskaplega erfitt því við
vorum orðnir svo leiðir á að spila lögin.“
Jónsi tekur í sama streng og segir að þeir
hafi eiginlega verið uppgefnir þegar kom að
upptökum á (), „og þurftum samt að spila
lögin einu sinni enn og liggja svo yfir þeim,
hlusta á þau hundrað sinnum og reyna að
vera skapandi. Það var þó ekki bara erfiði og
leiðindi, það var líka oft gaman,“ segir hann
og dregur aðeins úr leiðindunum. Hann lifn-
ar svo allur við þegar talið berst að Takk:
„Það var svo miklu skemmtilegra að taka
Takk upp. Þegar við byrjuðum vorum við
ekki búnir að semja nema tvö lög, Gong og
Mílanó, og svo vorum við í stúdíóinu að spila
og semja og tókum upp næstum jafnóðum
sem er rosalega gaman, það getur allt
gerst,“ og bætir við að fyrir sér sé það ein-
mitt einkenni Sigur Rósar – „accidental art“,
sem kannski má snara sem slysalist.
Kjartan er á sama máli, segir að þeir hafi
verið ferskir og fullir af spilagleði. „Það var
ekki bara það hve gaman var að taka lögin
upp og fullvinna þau svo, heldur var líka
gaman að spila saman, gaman að semja.“
Úthugsuð slys
Slysalist kallar Jónsi það þegar þeir félagar
búa til tónlist, en á bak við „slysin“, tilvilj-
anirnar, er þó töluverð hugsun og margra
ára vinna, því þeir félagar gjörþekkja hver
annan sem tónlistarmenn, búnir að spila
saman í tólf ár, og hafa mikinn hugmynda-
sjóð í að sækja. Jónsi jánkar því að þeir
byggi á traustum grunni, en leggur samt
áherslu á hve mikilvægt það sé í þeirra aug-
um að leyfa tilviljunum að njóta sín. „Við
plönum hlutina lítið sem ekkert, tölum yf-
irleitt ekki saman um það sem við erum að
fara að gera – byrjum bara að spila og sjáum
hvað gerist.“
Þó starf Sigur Rósar fari að miklu leyti
fram erlendis, þar selst obbinn af plötum
hennar og þar heldur hún nánast alla tón-
leika sína, hafa þeir félagar búið hér á landi
alla tíð utan að Georg Hólm bjó um tíma
ytra. Það skapað viss vandræði á stundum,
enda ekki hægt að kalla á menn í viðtöl eða á
fundi með litlum fyrirvara lengst norðan úr
höfum. Þeir Jónsi og Kjartan eru þó ekki á
því að það hafi skipt nokkru máli fyrir frama
þeirra ytra, en á móti hafi það skipt miklu
fyrir þá sjálfa – það sé í raun heppni að þeir
skuli hafa búið hér á landi á meðan hvað
mest gekk á.
„Það er enginn „bransi“ hér heima, það er
ekkert vesen og við fáum að vera í friði,“
segir Kjartan og gefur lítið fyrir það að það
geri útgerðina eitthvað þyngri í vöfum.
Jónsi segir að þeir félagar hafi aldrei
fundið fyrir neinum þrýstingi með það sem
þeir eru að gera, enda njóta þeir þess að
vera hér á Íslandi þar sem risafyrirtækin
séu ekki með neinar skrifstofur, friður fyrir
blaðamönnum og auðvelt að fá frið með því
einu að slökkva á farsímanum. „Við getum
einangrað okkur og lifað venjulegu lífi, eins
og er í það minnsta, hvað sem síðar verður.“
Guð grætur gulltárum
Þegar lætin voru hvað mest yfir Sigur Rós í
kjölfar þess að menn komust yfir Ágætis
byrjun ytra þótti mörgum nóg um uppskrúf-
aðar lýsingar á tónlist hljómsveitarinnar,
„guð grætur gulltárum“, sagði einn penninn,
og óteljandi skrifuðu langar rullur um álfa,
eld og ís. Jónsi segir að þó vissulega sé
margt það sem sagt var um sveitina á sínum
tíma hjákátlegt í dag, þá megi svosem skilja
það að blaðamenn sleppi sér, þeir gangi
flestir eflaust með það í maganum að skrifa
bækur. „Það er örugglega þreytandi að vera
alltaf að skrifa sama hlutinn, taka sömu við-
tölin, og þá láta menn gamminn geisa sér til
skemmtunar.“
„Við rekumst oft á skrif sem okkur finnst
fyndin,“ segir Kjartan, „en það er ekki hægt
að láta það fara í taugarnar á sér,“ heldur
hann áfram og nefnir að allt í einu séu menn
farnir að tala um „krúttkynslóðina“ sem
fræðilegt fyrirbæri „en það er bara orð sem
einhver blaðamaður kastaði fram án þess að
velta því fyrir sér.“
Lítið frí framundan
Það er lítið frí framundan hjá þeim félögum í
Sigur Rós – fyrir stuttu lauk fyrri hluta tón-
leikaferðar um Evrópu og Bandaríkin og
framundan framhald af tónleikum vestan
hafs. Á meðan sveitin er stödd hér á landi,
milli túra, hafa liðsmenn hennar í ýmsu að
stússast, eru að gera myndband, gefa út
smáskífu og veita viðtöl við fjölmiðla víða að.
Í haust gefst kannski tími til að leika hér á
landi áður en haldið er til frekara tónleika-
halds í Evrópu. Eftir jólafrí er síðan á dag-
skrá að halda aftur til Bandaríkjanna, svo til
Austurlanda fjær, en svo eru það tónlist-
arhátíðir í Evrópu næsta sumar.
Hljómsveitin hefur ekki áður lagst í svo
mikil ferðalög til að kynna plötu, farið eins
víða og leikið á eins mörgum tónleikum.
Skýringuna á því hvers vegna þeir leggja
svo hart að sér að þessu sinni segja þeir lík-
lega þá að þeir hafi meiri orku til verka nú
en áður – ekki megi gleyma því hve allt hafi
gengið hratt fyrir sig eftir að ágætis byrjun
kom út. „Það gekk voða vel hér heima,“ seg-
ir Kjartan, „og svo byrjuðu lætin úti og varð
svo mikið á svo skömmum tíma, allt fullt af
blaðamönnum, útgefendum og fyrirtækja-
fólki og mér fannst það óttalegt. Svo lærði
ég á þetta smám saman og núna er þetta allt
auðveldara, það er auðveldara að fara í við-
töl og tala við alla þá sem þarf að tala við,
kann að taka frá tíma fyrir það, búinn að
læra að vinna því þetta er fyrst og fremst
gríðarleg vinna,“ segir Kjartan og bætir við
að hann voni að platan eigi eftir að ganga vel
og betur en síðasta plata, en það sé þó auka-
atriði. „Ég er sáttur við þessa plötu og það
nægir mér.“
Engin áþján
Jónsi á erfiðara með að svara því hvað valdi
dugnaðinum í þeim drengjum að þessu sinni
en segir svo: „Þetta er eiginlega bara nátt-
úruleg þróun, það er engin áþján, þetta er
bara eitthvað sem þarf að gera. Svo lærir
maður líka að gera hluti eins og að veita við-
töl, lærir að tjá sig, en við vorum mjög
slæmir til að byrja með. Smám saman finnur
maður líka að það er gaman að hitta fólk og
spjalla við það, heyra hvað því finnst um tón-
listina og svo framvegis. Það er gaman að
hitta fólk með skemmtilegar skoðanir og líka
oft gaman að hitta blaðamenn sem eru mjög
klárir, það er eins og að vera hjá sálfræð-
ingi,“ segir hann brosandi.
Við ræðum smástund um það hver munur
sé á að veita viðtöl eða taka þau og síðan
segir hann: „Skemmtilegustu viðtöl sem ég
kemst annars í er það þegar ég tala við
blaðamenn frá hommablöðum, því þá erum
við ekkert að tala um tónlist. Ég tala aldrei
um tónlistina sem ég er að gera og því er
miklu náttúrulegra að tala um lífið og til-
veruna, tala um dúkkusafnið mitt, stráka eða
matargerð, um eitthvað skemmtilegt.“
Textar eða textaleysi
Eitt af því sem menn velta hvað mest vöng-
um yfir úti í heimi þegar Sigur Rós ber á
góma er textar laganna, eða textaleysi. Á
síðustu plötu var ekkert um texta heldur
notaði Jónsi röddina eins og hvert annað
hljóðfæri, en á Ágætis byrjun var fullt af
textum sem áhugamenn víða um heim lágu
yfir og fundu í djúpa merkingu sem iðulega
kom höfundum þeirra á óvart. Á Takk er
líka sungið á íslensku í flestum laganna og
víst að Sigur Rósarfræðingar úti í heimi eiga
eftir að greina þá sundur og saman, ímynda
sér að í þeim sé fjallað um hinstu rök tilver-
unnar og það er reyndar gert í einu lagi,
Heysátu. Tvímælalaust fallegasta lag sem
Slysalistamenn Félagarnir í Sigur Rós: Kjartan Sveinsson, Georg Hólm, Orri Páll Dýrason og Jón Þór Birgisson.
Ljósmynd/Helen Woods
Slysalist Sigur Rósar
Í næstu viku kemur út fjórða hljóðvers-
skífa hljómsveitarinnar Sigur Rósar. Sú
heitir Takk og kemur út 12. september
um heim allan. Sigur Rós stendur því í
ströngu um þessar mundir að kynna plöt-
una, er nýkomin heim úr tónleikaferð þar
sem hún lék á tuttugu tónleikum í þrem-
ur heimsálfum á rétt rúmum mánuði og
leggur brátt upp í aðra slíka ferð öllu
lengri.
Eftir Árna
Matthíasson
arnim
@mbl.is