Mánudagsblaðið - 09.10.1950, Blaðsíða 4

MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 9. október 1950
I
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
BLAÐ FYRIR ALLA
Ritstjóri og óbyrgðarmaður: Agnar Bogason
Blaðið kemur út á mánudögum. — Verð kr. 1,50 í lausa-
sölu, en árgangurinn, 52 blöð, 48 krónur
Afgreiðsla: Tjamargötu 39.
Sími ritstjóra: 3496.
Prentsi ðja Þjóðviljans h.f.
J
Því dæmist rétt vera...
Vegir íslenzkrar réttvísi
rvirðast oft vera algerlega ó-
skiljanlegir og órannsakan-
legir venjulegum borgurum
Svo virðist sem hún stjómist
öllu fremur af einhverjum
duttlungum blindra náttúm-
;afla, líkt og lægðirnar yfir
Atlantshafi, heldur en af rök-
rænu og hlutlægu mati skyn-
borinna manna. Stundum dett
ur manni jafnvel í hug, að ís-
lenzkir dómarar kasti fimm-
eyringi upp í loftið og ákveði
‘ svo sekt eða sakleysi manna
eftir því, hvor hliðin kemur
upp. Margar dómsniðurstöð-
ur síðari ára hér á landi verða
tæpiega skýrðar á annan hátt.
Þ>mgd refsinga virðist oft og
iðulega standa í öfugu hlut-
falli við glæpi þá eða afbrot,
sem drýgð eru. Fyrir hin smá-
vægilegustu afbrot eru menn
dæmdir til margfalt þyngri
refsinga en fyrir stórglæpi
af alvarlegasta tagi. —
Lítilf jörlegt hnupl virð-
ist í augum íslenzkra
dómenda vera miklu alvar-
legri glæpur en manndráp.
Aðrar ályktanir er ekki unnt
að draga af dómsniðurstöðun-
um.
Biðraðir á Reykjavíkurgötum
og iögreglusamþykktin
Fyrir nokkrum vikum var
unglingspiltur um tvítugt
dæmdur hér í Reykjavík til
fjögurra ára fangelsisvistar.
Sérfræðingur í sálfræði, sem
rannsakaði piltinn, taldi hann
tiltölulega meinlaust skinn, en
vitgrannan og áhrifagjarnan.
Ekki verður séð af fregnum
blaðanna, að syndaregistur
piltsins sé neitt ákaflega al-
varlegt. Hann hafði einu sinni
stolið bíl í fylliríi og ekið hon-
um norður fyrir Holtavörðu-
heiði, framið fáeina smáþjófn-
aéi og játað á sig frámuna-
lega heimskulegar áætlanir
um svindl í sambandi við kaup
á skipi, en þessar áætlanir
voru þó aldrei framkvæmdar.
Þetta syndaregistur er ekki
alvarlegra en svo, að 3—6
mánaða fangelsi 'hefði virzt
algerlega fullnægjandi refs-
f-ig, þegar óharðnaður og á-
hrifagjarn unglingur átti í
hlut. Eg man ekki betur en að
uitglingar hafi oft sloppið með
skilorðsbundna dóma fyrir
SBjög svipuð afbrot.
En þegar manndráparar
eru leiddir fyrir dómarana, er
eitthvað annað uppi á teningn
um. Þá eru silkihanzkarnir
settir upp, og dómaramir eru
ekkert nema blíðan og mildin.
Alræmdur óþokki, sem réðst
á háaldraðan mann hér í Vest-
urbænum fyrir nokkrum ár-
um og drap hann til að ná af
honum peningunum, fékk eins
árs fangelsi. Maðurinn, sem
réðst á alókunnugan og al-
saklausan mann á Laufskála
café, og réð honum bana, fékk
líka aðeins eins árs fangelsi
Þessir manndráparar hefðu
verið dæmdir í 10—15 ára
fangelsi í öllinn löndum nema
íslandi. Nú ganga þeir hreykn
ir og brosandi um götur
Reykjavíkur, en smáþjófur-
inn, sem aldrei hafði gert
flugu mein, er dæmdur til
margra ára fangelsisvistar.
íslenzkir dómarar virðast
nefnilega líta svo á, að það
sé ferfalt alvarlegra afbrot
að stela einhverju lítilræði en
að drepa mann.
Ómögulegt er fyrir ókunn-
uga að dæma um það, hvort
þetta er af því, að dómararnir stræti það Var sagt í blöðum, I n<5j-j- j biðröð.
hafi samúð með manndrápum, ag þar væru 4 boðstólum vör- j>ag kann
yfirleitt eða hvort þeir hafi' '
híma í biðröð til þess að
hamstra eða birgja sig upp að
fatnaði og öðrum þeim vörum,
sem hér eru til sölu við og við,
þá mega gera það aðrir en ég.
Þetta biðraðafólk verður
að klæða sig svipað og land-
könnuðir í pólferðum, ef
heilsa þess á ekki að bíða t jón,
og svo til þess að geta sett
sem sérkennilegastan svip á
bæinn. Þarna er mál handa
Fegrunarfélaginu að berjast
fyrir. Það væri tilkomumikil
sjón að sjá svo sem þrjú
hundruð manns í biðröð með
loðhettur á höfði og í loðbrók-
um gyrtum svarðreipi, og ann
að eftir því. Þá fyrst væri
fólki óhætt að leggjast til
svefns, án þess að þurfa að
óttast ofkælingu. Sá kostur
fylgir því líka, að biðröðin
Verzlunarmátinn í Reykja-I synjavörum, sem þannig er
vík er orðinn þannig, að ekki slegizt mn. Manni verður á
er viðunandi lengur. Þegar að spyrja: Hversvegna var
vörur koma í verzlanir, af hætt að úthluta skömmtunar-
hvaða tagi sem er, er það orð- seðlum fyrir vefnaðarvörum ?
inn siður hér, að fólk stilli sér Var það vegna þess, að ríkis-
upp í langar biðraðir eftir sjóður gat ekki kostað það,
gangstéttinni út af búðardyr- eða hefir nokkuð dregið úr
unum löngu áður en opnað er, kostnaði við skömmtunar-
til þess að bíða eftir því að skrifstofubáknið fyrir það ?
fá sér keypta flík eða annaðl Að vísu sætti skömmtunin
það, sem í búðinni á að selja. mikilli gagnrýni, en þvi er til
Þarna stendur fólkið heilar að svara að aðalgallinn á
nætur og heila daga, situr eða henni var sá, að þess var
liggur, sumir hafa nestismal I aldrei gætt að gefa ekki út
meðferðis og aðrír stóla til fleiri skömmtunarmiða en
þess að hallast í, svo að svefn- vörur voru til fyrir, og má
höfgi geti sigið yfir brár, ef furðulegt heita, að slíkt sleif- yr<^ lengi i og tilkomumeiri,
veður er ekki því verra. Má arlag skuli hafa verið haft
þá heyra hrotur og jafnvel alla þá tíð, sem skömmtunin
talað upp úr svefni um sín Var við líði, og verður ekki
hjartans leyndarmál. séð, hver ástæða var til þess.
Hrökkva þeir oft upp, þegar Með skömmtuninni var þó
vaktaskipti eru, því að marg- meiri trygging fyrir því, að
ir skiptast á um að bíða. Sum- almenningur gæti notið þeirra
ir eru kappklæddir til þess að gæða að fá einhver föt til þess
verjast kulda og bleytu en aðr að klæðast í. Það öryggi, sem
ir síður. Vilja menn því kvef- fyrir því var, er nú ekki leng-
ast og leggjast jafnvel veikir ur til.
í rúmið, þegar heim kemur. j>a5 er vjtað, að það er mik-
Þeir, sem hafa ekki búið sig I til sama fólkið, sem alltaf
af nógu mikilli forsjálni, verða sten(jur j biðr. og að allmörg
oft að flýja heim gagnkaldir heimi]i hafa sent allt sitt lið
°g skjálfandi eftir margra th þesg að geta bamstrað eða
tíma bið, vegna þess að Þeir Ljregjð að sðr sem ailra mest,
höfðu ekki þol til að bíða nógu ^n ag hugSa hið minnsta
lengi til þess að komast inn í um aðra) eins Qg t d. þær lcon-
búðina. urj Sem geta ekki komizt út
Nú síðustu daga hafa verið fra börnum sínum í slíkan
mikil brögð að þessum biðröð- ;jhasar“, eða hafa heldur ekki
um, t. d. þegar Verzl. E. | þrek til að leggja það á sig að
3ví að liggjandi maður tekur
meira pláss en standandi. Þó
gæfist erlendum ferðamönn-
um fyrst á að líta, þegar þeim
yrði reikað þar fram hjá með
kvikmyndavélar um háls, þá
mundu þeir fyrst geta náð
mynd, sem þeim líkaði til þess
að sýna, þegar heim kæmi,
íslenzkan Eskimóa í kvik-
myndahúsum stórborganna.
Nú er von á frönsku kvik-
myndafélagi til þess að kvik-
mynda Sölku Völku. Væri það
matur fyrir þá að ná mynd af
slíkri biðröð, til þess að sýna
sem aukamynd á undan aðal-
sýningu, eins og venja er.
Mundi slík aukamynd draga
vel að áhorfendur, er
skemmtu sér við að horfa á
slíkt.
Hvað segir lögreglusam-
Jacobsen var opnuð í Austur- standa kannske meira en heila |þykkt Reykjavíkur um þess
verið í léttu og góðu skapi, er
þeir kváðu upp einn dóminn
en geðvondir og ergilegir út
1 allan heiminn, er þeir felldu
hinn úrskurðinn. En vist er
um það, að alþýða manna skil-
ur ekki svona réttarfar. Heil-
brigð réttarvitund almennings
fellst aldrei á, að smáþjófn-
aður afvegaleiddra unglinga
séu margfalt alvarlegri af-
brot en hryllileg manndráp,
sem framin eru af harðsvíruð-
um glæpamönnum. Almenn-
ingsálitið sýknar smáhnuplar-
ann, en fordæmir manndráp-
arann, hvað svo sem allir
dómstólar segja. En sátt er
það, að grátlegt er að búa
við slíkt réttarfar og slíka
dómarastétt. Maður verður að
sætta sig við þá fullvissu, að
manndrápari, sem ræðst á
mann á götunni og drepur
hann til að ná peningum
hans, muni ekki fá
nema f árra mánaða fangelsis-
vist fyrir þetta tiltæki sitt og
vera jafn fínn og mikilsvirtur
maður og áður, þegar hann
nú einhver að
ur, sem hefðu ekki sézt lengi, I segjaj að þetta biðraðafár hafi
og væru með gamla verðinu, sv0 sem Verið víða í erlendum
en fólki mun þó hafa fundizt borgum, en ég svara því til, að
annað, þegar það átti að fara kað se annað m4! þarj þegar
að borga vörurnar. | konur voru t. d. að reyna að
ná í næringu handa
Ef litið er á fleiri hliðar
verzlunarmátans, kemur hungruðum börnum sínum í
margt einkennilega fyrir sjón- hungursneyð á styrjaldartím-
ir. Sumar verzlanir geta fyllt um_ Eg veitj að þetta átti sér
hjá sér af vörum, sem gefa staðj jafnVel þó að búast
tugi eða hundruð þúsunda kr. mætti við 4 hverri stundu
í arð. Aðrar búðir hafa ekki Sprengjuregni yfir höfuð
neitt. Það má ef til vill segja I þehr^. JUf einhver vill leggja
sem svo, að það sé sama, hvað þetta að j0fnu við þaðj að
an gott kemur. Slík og þvílík
gæði, sem þessi verzlunarmáti
hefur í för með sér, á þó ekki
hrós skilið, því að með þessu
móti hefir almenningur eða
þorri manna engin tök á að
ná sér í nokkuð af þeim nauð-
kemur út. I samanburði við
þetta er það litil huggun, þó
að unglingsdrengur, sem
stelur fimmkalli eða húfupott
loki frá manni, fái margra ára
fangelsi.
Ajax.
ar aðfarir? Eru ekki einhver
ákvæði í henni, sem banna
slíkt? Vilja ekki yfirvöld bæj-
arins afnema þann ómenning-
arbrag, sem þessi verzlunar-
aðferð setur á bæinn? Mér
finnst að hér, í ekki stærri bæ,
sé ekki nauðsyn að líða svona
fyrirkomulag, og vil ég i
nafni bæjarbúa skora á bæj-
aryfirvöldin að afnema þetta,
þegar í stað og koma þessum
málum í annað og betra horf.
17. ágúst 1950.
Ólafur Hvanndal.
Ég undirrit.......óska eftir að gerast áskrifanði að
Mánudagsblaðinu.
Nafn................................................
Heimili.............................................
Staður .............................................
Utanáskrift:
Mánudagsblaðið
Reykjavik