Mánudagsblaðið - 24.09.1951, Blaðsíða 2

2
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 24. sept. 1951
frjóðleikhúsið:
Eftir Eiear Hjörleifsson Evaran
Leikstjóri: Ævar R. Kvaran
virknislega unnin og bætir
það lítt úr því, sem á undan-
er gengið. Ríkisbóndinn á Sel
fossi dyttar að reiðtýgjum,
gjörðum og reipum og hjalar
við dóttur sína. Meðan á þess-
um langa þætti stendur bregð-
ur aldrei fyrir neinu af heima-
fólki hins margmenna bónda
Til þess að gefa þessu atriði
fullt líf þá mætti griðkona eða
húslcarl ganga yfir sviðið þó
ekki væri nema til þess eins
að fylla upp í þagnirnar. Því
verður ekki svarað liér hvers-
vegna leikstjóri leyfir sér að
sleppa nálega öllu því, sem
leiktjöldin hefur oft sýnt sig
listarnann í sinni grein, þó
hér hafi að nokkru mistekizt.
Ævar Kvaran leikur Lén-
harð fógeta. Nú verður ekki
snúið aftur með það, að ó-
heppilegt er að leikstjóri leiki
með í stykki sínu og þá sér í
lagi ef um stórt "hlutverk er
að ræða. Okkur er nær að
halda að ef svo væri ekki þá
myndi heildarsvipur sýning-
arinnar hafa tekizt betur.
Leikur Ævars sjálfs er all
góður. Hann hefur lagt vinnu
í-verk sitt og skilið hlutverk
Um leik frúarinnar er margt
vel. Sýnilegt er frá byrjun að
hún leggur alúð og vinnu í
verk sitt þótt víða missi leik-
ur hennar marks. Fyrsta
þætti gerir hún góð skil, en
hvað skeður í 4. og fimmta
þætti ? I atriðinu milli hennar
og Lénharðs missir hún stjórn
á rödd og hreyfingum og í
5. þætti þegar hún stælir við
Torfa um glötun Eysteins
grípur hún til alveg spánýrra
og furðulegra áherzla í mál-
fari sínu, sem minna óþyrmi-
lega á útlending. Hér er ann-
aðhvort leikstjórnin í molum
eða túlkun hennar röng. Von-
andi bætir frúin þetta hið
fyrsta.
Valur Gíslason, Ingólfur
bóndi, ber höfuð og herðar
yfir meðleikendur sína.
Rammíslenzkur bóndi, þéttur
í lund, dóminerar sviðinu.
Valur hefur fágað hlutverk
sitt, náð hárfínum tökum á
hreyfingum og fasi. Vera
hans á sviðinu verkar eins og
sólargeisli eftir
slagveðurs-
Laugardaginn 22. sept.
I kvöld var leikritið Lén-
liaður fógeti eftir Einar H.
Kvaran frumsýnt í Þjóðleik-
húsinu. Við getum ekki í ein-
lægni sagt að þessi sýning
hafi, að öllu athuguðu, verið
tiltakanlegur sigur fyrir leik-
stjórann eða leikendur og eru
til þess ýmsar ástæður.
Sem sjónleikur er Lénharð-
ur ekki stórbrotið verk, en
vera má að á þeim árum, sem
höfundur reit stykkið, hafi
það eflaust hrifið, enda var
þá almenningur Dönum gram-
ur, svo ekki sé sterkar að orði
kveðið. En þó svo að við snú-
um bakinu við þessu augna-
miði og lítum á Lénharð að-
eins, sem raunverulega sýn-
ingu frá aldamótunum 1500,
þá hljótum við að reka augun
í rnarga smíðagalla, sem nú
verða ekki bættir af höfundi,
en gætu þó verið lagfærðir á
margan hátt af leikstjöra.
Einar Hjörleifsson Kvai’an
skyldi eftir óteljandi eyður í
skýringum með leikritinu, og
ætlaði þar sýnilega leikstjóra
að fylla inn í og bæta úr. Hann
ritar leikritið í realistiskum
stíl og ætlast auðsýnilega til
þesS.að því sé stjórhað frá því
sjónarmiði einungis.
Hér eru leikstjóra gefin.ó-
tæmandi verkefni til þess að
túlka skoðanir sínar, brúka
hugmynda.flug sitt og sköpun-
argáfu í ríkum mæli. Margt
er vel um stjórn Ævars en. því
miður, eru líka svo stórar
gloppur og göt að áhorfandi
getur ekki gengið fram hjá ' Atriði úr 2. þætti: íllaðið í Klofa, Mrkjan, sáluhliðið. Á miori myndiuni sýslumannslijónin,
til fullnustu. Hann slakar rigningu.
þeim og skoðað aðeins hið
góða.
I fyrsta þætti ber fyrst að
líta á: leikt jöldin. Reykvískir
leikhúsgestir flestir hafa kom
ið hér austur fyrir fjall og
cru staðháttum kunnir. Hér
er okkur boðið upp á mynd af
bæjarburstum, strýtumyndað
fjall í baksýn og hrútakofa
neðst í hlaðvarpanum. Hvergi
gefur að líta eitt einasta f jall,
sem gæti minnt lítillega á út-
sýni frá Selfossi. Leiktjöld
eru, að því er virðist, hroð-
íngólfur bóndi (Valur Gíslason) og Kotstrandarkvjldndið (Klemenz Jónsson) yindstra
megin við þau.
Ævar R, Kvaran í hlutverM
Lénfearðs fógeta.
gæ'ti gert þennan þátt dálítið
raunverulegan.
I öðrum þætti tekst leik-
tjaldamálaranum vel upp.
Sviðið er prýðilega málað,
hlutföllin góð, mönnum vel
skipáð á svið og þar fær leik-
urinn á sig sæmilegan heild-
arsvip.
1 f jórða þætti sjáum við inn
í bæinn að Hrauni. Leiktjöld
eru mjög góð, smekklega urm-
in, cn þegar lokaþátturinn
hefst þá aukast nú heldur
vandræðin. Hér rekumst við
aftur á ónákværnni í tjölclum
og hroðvirkni. Bærinn að
Hrauni hefur alltaf snúið
fram að ósum Ölfusár, en ekki
að HeilLsheiði. Fjöllin í bak-
sýn eru óeðlileg og eiga þar
ekki heima. Þó svo að maður
ímyndi sér að bærinn snúi að
Ileiðinni, þá geta þessi fjöll
ekki minnt á nokkurn hluta
hennar. Það skal tekið fram
að leiktjöld verða alltaf að
hljóta blessun leikstjóra áð-
ur en þau eru máluð. Sigfús
Halldórs, sem málað hefur
hvergi á en sýnir heilsteypta
persónu, sem einskis svífst.
Leikur hans einn bjargar
miklu í sýningunni.
jón Aðils, Torfi sýslumað-
ur, leikur vel hlutverk sitt.
Festa hans og yfirbragð sæma
umbrotamanninum Torfa, þó
sumar setningar höfundar
falli ilía við pörsónuna sjálfa.
Röggsemin kemur glöggt í
Ijós hjá Jóni í fimmta þætti.
Frú Þóra Borg Einarsson,
Melga, leikur hlutveik sitt á
mjög' tilfinningarnsnauðan
hátt og tekst hvergi vel. Yfir
henni hvílir allan leikinn ó-
Iljal hennar við Torfa er
HJAL, ekki hvatning. Þegar
hún spyr Torfa hvort hann
vilji vita sig í höndum hins
gjálífa Lénharðs, þá er spurn-
ingin þannig sögð að Torfa
ætti ekki að vera annað kær-
ara en að láta hana fara —
beint í ból fógeta.
Frú Elín Ingvarsdóttir,
Guðný bóndádóttir á Selfossi,
glírnir nú við erfiðasta hlut-
verk sitt til þessa.
Klemeaz Jónsson, Frey-
steinn á Kotströnd, leikur
fyndið hlutverk en ekki erfitt
lýtalítið. Þó viil hann ofgera
leik sínum á köflum að. á-
stæðulausu. Læraskjálfti á
sviði tilheyrir ,,VaudevilIe“ en
ekki alvarlegu viðfangsefni.
Gestur Pálsson, Magnús
biskupsfóstri, skilaði hlut-
verki sínu ágætlega. Þó ber
ekki að mótmæla því að Gest-
ur er um of við aidur fyrir
þetta hlutyerk og ósénnilegur
tilbiðjandi Guðnýjar. •
Ilóbert Arnfinnsson, Ey-
steinn Brandsson úr MÖrk,
nær fremur litlu úr hlutverki
sínu. Hvaðan hann fær þessa
hugmynd um Eystein má
Guð vita. Þetta er ekki götu-
strákur þótt hann sé baldinn.
í tírná og ótíma bregður hann
upp hvimleiðu brosi og hreyf-
ingar hans eru klaufalegar og
langt frá hreyfingum „vask-
asta manns Suðurlands".
Röddin er hrjúf og óviðfelld-
in.
Frú Elín Ingvarsdóttir í hlut-
vergi Guðnýjar á Selfossi.
Minni hlutverk eru yfirleitt
sæmilega leikin.
Hópatriði mistakast oftast.
Hér er sýnilega um ónógar
æfingar að ræða þótt vitað sé
að mikið var unnið síðustu
daga. Engin prestur sést eftir
messu að Klofa. Þetta er þó
í hákaþólskri tíð. Þrátt fyrir
öll tækifærln, sem leikritið
gefur til nýjunga og umbóta,
þá verður þeirra ekki vart.
í 2. og 5. þætti varð manni
Jitið á statistana, í þeirri von
um að eitthvað markverðara
væri að gerast milli þeirra en
aðalleikendanna. Þar tók ekki
betra við. Þessi kotakarlahóp-
ur, fáránlega klæddur, skakk-
ir og haltir áttu að vera í
,,Krigs-humör“, gegn Lén-
harði. í stað þess að sýnast
fylgjast með samtalinu þá
góndu þeir fram í sal — senni-
leiga í þeirri veiku von að sjá
einhvern ættingja sinn froðu-
fellandi’ af hrifningu yfir
skerf þeirra til íslenzkrar leik-
menningar. í fimmta þætti —;
þegar ganga á á milli bols og
höfuðs Lénharði fógeta, þá
varð svipur hópsins einna
táknrænastur fyrir hugsanir
áhorfenda.
„Mér er andskotann sama
hvað þið gerið við Lénharð —
ég vil fara heim.“
A. B.
Frú l óra Bcrg Einarsson í
hlut\7erki Helgu og Jón Aðils
í hlutverM Torfa, sýslumaim's,
Jónssonar í Klofa.