Mánudagsblaðið - 02.02.1953, Blaðsíða 3

ccCá' ijjiVídfíí .S tö'gfi&ijsiáW
Mánudagur 2. febrúar 1953
■f •! i <3A,J&:2«) J% *a I.V APM
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
TrnnrjrFinrnr
MÁNUDAGSÞANKAR
Jóns Reykvíkings
Raddir iesendanna
Skrælingjasýning hin fyrri
Það var rétt upp úr alda-
mótunum síðarí, að í Kaup-
mannahöfn var haldin sýn-
ing ein, sem vakti mikla at-
hygli Islendinga. Sýndu
Danir þar afurðir og afrek,
sem stöfuðu frá því, sem
þeir kölluðu: De Ðanske Bi-
lande, og var Island þar
sett á bekk með Grænlandi
og hinum dönsku „Vestur-
Indíum“, sem þeir dönsku
heiðursmenn seldu Banda-
ríkjastjórn með manni og
mús árið 1916. íslendingar
kölluðu þessa sýningu
„Skrælingjasýninguna“, og
þótti þeim landi sínu þar
vera lítill sómi sýndur og
fannst fátt um, að Danir
teldu menningu þeirra á
borð við þá grænlenzku og
þá svörtu frá eyjunum.
Einnig þótti Islendingum
súrt í broti, að Danir
skyldu með þessari sýningu
undirstrika, að ísland væri
danskt „Biland“, og mun
sýningin hafa átt sinn þátt
í, að um sama leyti voru
eindregnar skilnaðarkröfur
í fyrsta sinn settar fram af
hálfu íslendinga. „Skræl-
ingjasýningin“ hafði sína
þýðingu, hún sýndi Dani og
hugarfar þeirra, eins og
það var þá, og vísaði okkur
veginn, sem fara skyldi.
— og hin síððíi
Svo leið um það bil hálf
öld, og nú halda Danir aðra
sýningu. Hún er gerð til
þess að sýna, hvað þeir
EIGI, alveg eins og Skræl-
ingjasýningin. Nú sýna
Danir handrit vor og telja
sig eiga þau, ekki aðeins í
líkamlegum skilningi, held-
ur og andIegum.AIlar ,plak-
atsúlur“ I Höfn eru nú al-
settar auglýsingum um
sýninguna á hinni dönsku
eign, og dönsk blöð birta
myndir af dönskum safna-
mönnum, sem halda á
skinnbókum vorum og
setja upp fjálglegan svip.
Nú skrifa ýmsir Danir með
rósóttu orðbragði um það,
hvílíkur hymingarsteinn
hin íslenzku handvit séu
undir DANSKRI menn-
ingu. Sumir kveða svo
sterkt að orði, að Danir eigi
þjóðernislega tilveru sína
að þakka vorum gömlu
bókum. Ekki vissum við ís-
lendingar fyrr, að Danir
ættu mönnum af okkar
þjóðerni svo mikið að
þakka, enda hafa þeir lítt
haldið slíku á loft Iiingað-
til. Eru slík skrif næsta
brosleg, þegar litið er á þau
í ljósi liðna tímans. Sýn-
ingin nýja mætti heita með
réttu: Skrælingjasýning
hin síðari. Það er vegna
þess, að eins og til þessarar
sýningar er stofnað, sýnir
hún andlegan skrælingja-
skap Dana. Það þótti ein-
kenni á Skrælingjum fortíð
arinnar, hve þjófskir þeir
voru, og kemur hið sama
fram í hinum nýja skræl-
ingjaskap Dana, þegar þeir
tileinka sér handrit vor til
anda og efnis.
Að einu Ieyti er þó hin
síðari Skrælingjasýning
frábmgðin liinni fyrri. Fyr-
ir 50 árum töldu Danir, að
ísland væri í líkamlegum
skilningi danskt „Biland“,
Nii halda þeir sýningu til
að leggja á það áherzlu, að
Danmörk sé í andlegum
skilningi íslenzkt „Biland“,
og að þetta samband land-
anna megi ómögulega
slitna við afhendingu hand-
ritanna. Má segja, að Danir
geri oss jafnmikinn sóma
og þeir gerðu okkur sví-
virðu með Skrælingjasýn-
ingunni fyrri, og mundi
okkur finnast mikið um, ef
danskur hugur fylgdi hinu
danska máli. En það vitum
við, að er ekki.
Tákn og veruieiki
Þess er skylt að minnast,-
að margir Danir hafa nú
haldið uppi málstað okkar
og gert það vel og sköru-
lega. Sýnir það, hversu
Dönum hefur farið fram
um skilning á þjóð okkar
og menningu hennar á
liálfri öld. Þeir, sem standa
fyrir Skrælingjasýningunni
nú, em Danir, sem hjakka
í sömu sporum gagnvart Is-
landi og þorri þeirra fyrir
50 árum. Allar vonir standa
til, að þeir séu færri, sem
ekkert hafa lært og engu
gleymt síðan um aldamót.
Þess vegna búast nú ís-
lenzkir menn við því, að
Danir muni virða óskir
Jieirra um heimsendingu
handritanna.
Svo má að endingu segja:
Sé svo, að fornmenning vor
sem birtist sýnilega í hin-
um gömlu skinnbókum,
hafi verið dönsku þjóðerni
slík hjálparheíla, sem sum-
ir Danir vilja nú vera láta,
þá ættu þeir, því freniur, að
sýna Jiakkarhug sinn með
Jiví að afhenda okkur hina
gönilu dóma. Handritin eru
Dönum hvort sem er ekki
annað en TÁKN, en okkur
eru þau VERULEIKI. Dan-
ir geta, eftir sem áður, sótt
styrk í fornmenntir okkar
eftir prentuðum bókum, ef
þeir vilja, en meðan hinar
einu sýnilegu minjar um
Framh. á 7. síðu
SKRYTLUR
Að giftast, er að neita sér
um öll ósköpin af bjór, og fá
eina Kampavínsflösku.
★
Hver var hann ?
Hann var frábærlega kurteis,
hæverskur, nærgætinn, sam-
uðarfullur, örlátur, smekkvís
og hafði góða siði.
Það var aldrei nein tóbaks-
lykt í herberginu hjá honum
því að þá sjaldan hann kveikti
sér í sígarettu, fór hann út í
skúr.
En svo hætti hann alveg að
reykja. En safnaði peningum
til að kaupa gólfteppi á borð-
stofuna.
Hann hugsaði vel um garð-
inn, málaði húsið, þvoði glugg
ana, gerði við húsið, en þrátt
fyrir allt þetta hafði hann
tíma til að hjálpa konunni
við hússtörfin. Hann tilbað
konuna sína og aldrei heyrðist
neitt styggðaryrði þeirra á
milli.
Hann hafði gaman af að láta
tengdamóður sína dvelja hjá
sér langvistum, og var aldrei
ánægðari heldur en er hann
gat haft ættingja konunnar
sinnar hjá sér.
Hann var alltaf við öllu bú-
inn. Hann hafði alltaf nógar
perur, til að láta í staðinn
fyrir þær, sm biluðu. Hann
vissi alltaf hvar nýtt öryggi
var að finna. Kolakompan var
alltaf full af kolum, og hann
keypti meira að segja skó-
reymar áður en hinar urðu
/ r l > • ' I I : O'
onýtar.
Hann var auðvitað alltaf of
góður fyrir þennan heim, þess
vegna dó hann ungur.
En góðverk hans lifðu eftir
hann.
Hann var fyrri maður kon-
mmar minnar.
L. E Gillmann.
★
Þegar maður krýpur á kné,
til að biðja sér'konu, tekur
það oft mörg ár að komast á
uppréttar fætur aftur.
★
Þingeyingur þakkar
Mánudagsblaðið, Reykjavík.
Það er mér sannarlega á-
nægja að geta sagt yður sem
kaupandi frá byrjun, að blað
yðar er lesið hér á bæ af öll-
um og að ég hygg af miklum
og óskiptum áhuga. Greinar
Jóns Reykvíkings hafa alltaf
ve-ið mitt uppáhald og Ajax
hefur í nálega hverri grein
hitt naglann á höfuðið.
Forsiougreinar blaðsins eru
alltaf hvassyrtar og taka ekki
á málefnunum vettlingatök-
urn, encla veitir ekki af að
stinga á einhverju af þessum
kýlum, sem allt eru a.ð eitra
og drepa. Eg sakna þó tals-
vert greina um málefni okkar
sem í sveitum búa, þvi hér,
ekki síður en í höfuðstaðnum,
er víða pottur brotinn.
Sérlega vil ég þó taka fram
í þessum pistli að mér var
stór ánægja að lesa Kosninga-
þanka Ajax, sem gefið hefur
tilefni til veðmála um kosn-
ingarnar. Eg og tveir aðrir
erum sammála Ajax, en tveir
veðja á móti og hafa búið út
Enskum skóladreng var
sagt að búa til stíl um aldin-
garðinn Edin. Stílhnn var á
þessa leið:
Guð sagði við Evu, hefur þú
borðað af ávöxtunum?
Eva svaraði; Nei guð, ég
hef ekki borðað af þeim.
Guð sagði við Adam: Hef ur
þú borðað af ávöxtunum ?
Adam svaraði: Nei gúð, ég
hef ekki borðað af þeim.
Þá sagði guð: Hvaðan koma
þessir kjarnar.
★
Aðlaðandi, ef þú ert það. Þá
þarftu ekki annað. Ef þú ert
það ekki, þá skiptir engu máli,
hvernig þú ert að öðru leyti.
það sem þeir telja að verða
muni úrslit og framboð.
Með mikilli þökk.
>«' m »
Þingeyingur.
★
Ömakfepr árásir á
Rósenkranz
Hr. ritstjóri.
Eg held að árásir yðar á hr.
Guðlaug Rósenkranz séu
miklu fremur persónuleg ill-
vild yðar á Þjóðleikhússtjóra
en það, að réttlætiskennd yðar
sé að verki. Hann hefur sýnt
dugnað og árvekni í þessu
starfi allt frá byrjun og hafið
nýjungar sem mælast vel fyr-
ir. Eg sá leikflokkinn hérna,
,,Rekkjan“, og naut þeirrar
sýningar með afbrigðum vel.
Þótt margt sé gott við blað
yðar, þá er ástæðulaust fyrir
það að ráðast á mann, sem
vinnur opinbert starf, að því
að ég tel skammlaust.
Það er nóg af verkefnum
fyrir yður, en látið þá njóta
sannmælis, er það eiga skilið.
Dáiítið móðgaður.
★
HávaÓí í bíó
Hr. ritstj.
Eg hefi nokkrum sinnum
farið í bíó, en geri það ekki
oft. Vegna þess, að ég er út-
hverfabúi, þá fer ég helzt á 5
sýningar eftir vinnu. Hvernig
er það með þær stúlkur, sem
vísa til sæta, hafa þær ekki
vald til þess að Vísa smábörn-
um út, sem hafa í frammi háv-
aða og óþarfa umgang. Eg
bendi bæði á Tjarnarbíó og
Gamla bíó sem dæmi um það,
að ekki er nóg eftirlit með
unglingum. Börn hafa svift
mig ánægjunni af tveim sýn-
ingum með hávaða og masi.
Er ekki hægt að stoppa þetta ?
S.G.
J. M. Barrie.
Nylonsokkar — Nylonsokkar
Fjölbreytt úrval
H e/7 dsöl ubirgÖlr
ísienzk- erlenda verzlunarfélagið h.f.
Garðastræti 2 Sími 5333.