Mánudagsblaðið - 01.06.1953, Blaðsíða 2

2

MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 1. júni 1953,,
■ ! Föstudagut- 22. maí.
Þjóðleikhúsið frumsýndi í
gærkvöldi óperuna La Travia-
ta (aðgangseyrir kr. 75.00 fyr
ir sætið) eftir Guiseppe Verdi.
Eftir lófataki áhorfenda í
leikslok og spekingslegu hjali
sumra hinna sömu í kaffi- og
kóka kóla-hléinu að dæma, hef
Ur aldrei og ég meina aldrei
nokkurt verk verið sýnt við
eins mikla hrifningu nokkurs
staðar í heiminum, nema ef til
vill leikatriði þau, sem Neró
heitinn fann upp á að sýna í
rómversku leikunum, eftir að
ihann hafði brennt mikinn
hluta borgarinnar og varð að
friðþægja skrílnum á ein-
hvern yfirnáttúrlegan hátt.
Sú staðreynd, að hægt er
að færa upp óperu á íslandi,
virðist hafa komið hinum
beztu og vitrustu músík-mönn
um þjóðar vorrar alveg á ó-
vart. Blöðin kalla þetta „leik-
listarviðb»rð“, „tónlistarvið-
hurð“, „stórt skref áfram í
anenningarmálum“, og eitt
fclaðið benti af mikilli hrifn-
ingu á það, að þegar Magnús
prúði var að reyna að skylda
Islendinga til þess að bera
Úr heimi leiklistariiuicrr -
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ:
EA TRAVIATA
Öpera í 3 þáttum eftir GIUSEPPE VERDI
Leistjóri: SiMON EDWARDSEN. — Hljómsveitarstj:
DR. VICTOR URBANCIC
Gestir: HJÖRDÍS SCHYMBERG — EINAR KRISTJÁNSSON
Vonbrigði yfir leikstjórn.
vopn að siði fornmanna, þá
hafi ,,ijélagarnir“ í Flórenz
verið að athuga möguleika á
því að endurreisa hið forri-
gríska tóndrama.
Frá vorum bæjardyrum séð
var þetta aðeins það, að í leik-
húsi í Re;/kjavík var sýnd
mjög fræg ópera á þægilegan,
ef ekki talsvert viðvaningsleg-
an hátt. Um söng hinna f rægu
gesta skal ekki dæmt i þessu
greinarkorni. Það stendur í
leikskránni, prentað og „á
þrykk sett“, að bæði Hjördis
Schymberg og Einar Krist-
jánsson séu ákaflega frægir
söngvarar og að dýrðarljómi
RÍKISUTVARPIÐ:
9«Prauiiiiirlnii??
Eftir PAOLO LEVI. Leikstj.: ÞORST. Ö. STEPHENSEN
Laugardaginn 23. maí.
Ef segja má eitthvað gott
um „Drauminn“ eftir Paolo
Le\i, þá væri það helzt. að
leikrit þetta er mjög stutt, um
það bil 40 mínútur. Það mætti
líka segja, og hafa talsvert til
síns máls, að það væri tæplega
40 mínútum of langt.
Ekki var þetta gamanleik-
ur, fyndnin lágkúruleg það
sem hún náði. Ekki var þetta
sorgarleikur, því raunveru-
lega var ekkert sorglegt við
stykkið.
Þetta var sannast að segja
Ósköþ fátækleg tilraun til þess
að hafa ofan fyrir hlustend-
um. Hvorki var að finna haus
né sporð á þessum óskapnaði
•— belgurinn fullur af froðu,
skelfilega þunnri froðu, sem
isullað var saman af þriðja og
um, og hlustendum, sem bók-
staflega nenna að leggja sig
niður við að hlusta á leikritin,
fe^ stöðugt fækkandi.
Nú væri þetta ef til vill á-
kjósanlegt, ef starfið væri í
höndum einhvers „amatörs“,
s‘em ætti stöðina sjálfur og
gerði sér það til dundurs eða
til þess að fullnægja einhverj-
um leyndum hugarórum um
frægð fyrir útvarpsleik. En
því er ekki að heilsa. Hér
er leikritavalið í höndum eins
manns, sem er einhver þekkt-
asti leikkraftur í íslenzkum
leiklistarmálum og hefur unn-
ið mörg frábær afrek á því
sviði.
Hér er ekki ætlunin að leiða
getum að því hvernig þessi
nafnkenndi maður vinnur
starf sitt. Það skal blátt á-
fjórða flokks fyndni, gamalli1 fram sagt hreint út, að hann
og mölétinni, lélegum tilraun-l sinnir ekki starfi sínu sam-
lægstu kvæmt hæfileikum sínum. —
Hann slær hreint og beint
slöku \nð — og það er algjðr-
lega óþolandi og óboðlegt
hlustendum. Menn þeir, serm
hann velur til vinnu, æfa
sjaldnast nóg og sjálfur vinn-
ur hann mjög ófullnægjandi
að því að nota öll þau ,,áhrif“
sem útvaipið hefur yfir að
ráða til þess að flutningsefni
séu nægilega vei af hendi
leyst — þó tækin séu ekki full-
komin.
Leikéridur í þetta skipti
voru: Þorsteinn Ö. Stephen-
sen, Lárus Pálsson, Eraa Sig-
urleifsdóttir, Baidvin Hall-
dórsson og Steindór Hjörleifs-
son; en uni alla má segja, að
þeir unnu verk sitt í fullu
sámræmi við verkefriið — lé-
lega. A. B.
lum til þess að kitla
kenndirnar, samanber rauður
fæðingarblettur á baki „eigin-
konu annars manns“ — ha-
fca-ha. Rúsínan í pylsuendan-
um varð hið mesta óæti.
Ekki bætti úr skák, að það
virtist sem ekki hefði verið
gerð mikil tilraun til þess að
leika „Drauminn1*, heldur
skrjáfaði í blöðunum meðan
leikararnir stauluðust fram úr
setningunum.
Manni hlýtur að verða að
spyrja útvarpsráð: Er ekki
kominn tími til þess að vand-
að sé betur til leikritavals og
þá líka til meðferðar á þeim
verkefnum, sem ákveðin eru
til flutnings hjá Ríkisútvarp-
inut Yfiríeitt héfur alrnenn-
ingur megnustu ótrú á starfi
ábyrgðarmanna í þessum efn-
þeirra skíni um allan hinn
músík-menntaða heim. — Um
þetta skal ekki deilt, því ég
,,sá það á prenti“, en er ekki
sjálfur á neinn hátt músík-
fróður fram um það sem al-
mennt gerist meðal alþýðu
manna. En ég sá þessa óperu
í Ameríku, sungna að mig
minnir af söngmönnum Metro
politan í New York, og þótti
hún talsvert betri þar. Þó var
þetta löngu fyrir Marshall-
hjálp, svo ekki er nú snobbið
hérna megin.
En um leikinn í óperunni er
margt að segja. Heildarblær-
inn var langt frá því góður,
og ég hygg, að hr. Simon Ed-
wardsen hafi ekki, sannast
sagt, ráðið neitt við fólkíð á
sviðinu. Leikstjórnin er mjög
léleg. Nú var það auð-
vitað að skammur tími vannst
til æfinga og er það „nokkur
afsökun“, en það er jafnan
svo, að afsakanir eru eitt af
því, sem Þjóðleikhúsið er
aldrei í vanda með.
Hjördis Schymberg (Vio-
letta) lék hlutverk sitt af mik-
illi prýði. Sviðsfas hennar er
þróttmikið, tilfinningar ríkar
og hæfni hennar til þess að
túlka hina gjálífu og seinna
fársjúku og sorgmæddu Vio-
lettu, tvímælalítil. Óperuleik-
ur er mjög formbundinn og
oftast túlkaður á mun sterk-
ari veg en í almennri leiksýn-
ingu.
Einar Kristjánsson (Al-
fredo) lék hlutverk sitt rétt
smekklega, en virtist missa
nokkuð tökin á því í seinni
þáttum. Reisn skortir mjög í
leik hans og glæsileik hefur
Einar ekki á sviði. En ein-
lægni skortir ekki af hans
hálfu — lofsverð tilraun til
þess að gera hlutverkinu full
skil. — En það var bara ekki
nóg.
Svanhvít Egilsdóttir leikur
lausungsdrósina Flóru Ber-
voix. Þetta er eitt af undrun-
arefnum kvöldsins, og má
spyrja: hvað kom til þess að
Svanhvít var valin í þetta
hlutverk? Svo mikið er víst,
að hvorki söngur hennar né
leikur hafa ráðið um það, þvi
hvorugt er samboðið hlutverk
inu. Það er mjög auðvelt að
finna öllu betri persónu í hlut-
verkið, en öllu vandameira að
finna óheppilegri persónu.
Guðmundur Jónsson (Ger-
mónt) er ekki lærður leikari
og þarf mikla leikstjóim. —
— Gervi Guðmundar var
ágætt, en það var mikill skort-
ur á því, að hann LÉKI hlut-
verkið að gagni. Hreyfingar
hans voru stirðar og stöður
hans á sviðinu óheppilegar.
Hér naut þessi ágæti söng-
kraftur ekki nærri því nógrar
leikstjórnar.
ÆvarKvaran (Douphol) út-
fyllti leikskilyrði hlutverks
síns með ágætum. Framkom-
an virðuleg, sæmandi hefðar-
manni, hreyfingarnar ágætar.
Hann bar af í atriðinu milli
Douphol og Alfredos; það
kvað að horium sem hefðbom-
um manni.
Jón Sigurbjörnsson (Gren-
vil) túlkaði vel fas hins ró-
lynda læknis, hlédrægur og al-
varlegur.
Önnur sönghlutverk voru
þolanlega af hendi leyst.
Hvað veizlugesti snerti var
mörgu ábótavant. Hópsenur
eru erfiðar viðfangs, og hér
kom fram, að leikstjóri gat
ekkert við þær ráðið.
Það var einhver Framsóknar-
bragur á gestum Violettu. —
Kórinn var kindarlegur og
kunni ekki við sig innan um
allt þetta skraut. Það var ein-
hver „ég-þarf-að-fara-út-í-
kvíar“-svipur á dömunum og
„bezt-er-að-fara-að-tyrfa“-
svipur á herrunum. Þeim var
óhægt um vik, þjöppuðust
saman eins og hræddar kind-
ur í rétt og vildu sýnilega
f remur drekka af stút en hand
leika gljáandi glös og drepa
aðeins tungunni í innihaldið.
Maður hafði það á tilfinning-
Framh. á 7. síðu.
RIKISUTVARPIÐ — Sr. Jakob Jónsson
„Jörðin bíður"
Leikfélag Akureyrar. Leikstjóri Guðmundur Gunnarsson.
„VATNSGRAUTUR MEÐ MEIRU . . “
Mánudagur 25. maí.
Leikfélag Akureyrar lék í
kvöld verk eftir séra Jakob
Jónsson, er nefnist „Jörðin
bíður“. Efnið er sótt í sveit-
ina, fjallar um ungan mann,
sem langar til að komast af
jörðinni og í borgina, og
gamla konu, sem elskar „Egil
í Teigi“, sem stökk til Amer-
íku eftir að hafa kysst hana
í laut í túnjaðri og heitið
henni að koma aftur. Inn í
þetta er svo hent Bjarna og
Línu, sem koma akandi heim
að bænum í jeppa úr Reykja-
vik, ásamt Agli sonar- eða
dóttursyni „Egils í Teigi“ (nú
ellihrumur í Ameríku), Högna
bónda, sem heimsækir sveit
sína, hálfástfanginni kaupa-
konu úr Reykjavík — og auð-
vitað femme fatale — og svo
áðurnefndri gamalli konu, er
lifir á endurminningum um
„Egil í Teigi“, og leggur það
í vana sinn að spyrja í tíma og
ótíma alla gestkomandi hvort
„skip hafi komið nýlega frá
Ameríku“ með „Egil sinn í
Teigi“.“
Yfir öllu þessu grúfir svo
eldfjallið mikla, sem búizt er
við að gjósi eldi og brenni-
steini á hverri mínútu. Leik-
ritið gerist, að því er þulur
segir, á miðri 20. öld.
Það er ekki gott að segja,
hvað fyrir höfundi vakir. Eina
heilbrigða persónan, nefnilega
Sveinn bóndi, ungur fóstri Val
gerðar hinnar gömlu og ást-
föngnu, hefur allt og alla á
móti sér frá byrjun. Ástæðan
er sú, að hann vill komast
burt frá Bæ, afskekktri f jalla-
jörð, en telur möguleika um
síðir að hokra áfram, ef Inga
kaupakona verði lífsförunaut-
ur hans. Árum saman hefur
hann búið með kerlingunni
fóstru sinni og er eðlilega
þreyttur af. Inga er treg en
þó viljug — þetta er eitt af
þeim brögðum, sem höfundar
nota, þegar þeir eru komnir
í vandræði — en svo á tuttugu
og fjórum klukkutundum
dynja slíkar hörmungar yfir
búið í Bæ og Stein og Val-
gerði, að með ólíkindum má
heita. „Egill Egilsson“ sonar-
eða dóttursonur „Egils í
Teigi“ kemur í heimsókn með
skilaboð til Valgerðar gömlu
„frá afa“, að hún sé alltaf
elskuð. (Þessu ætlar hann
aldrei að geta stunið upp, því
kerling tekur ,,feil“ á honum
og „Agli frá Teigi“). Hinn
ungi Egill, uppalinn í Amer-
íku og talar hámenntaða ís-
lenzku nema einstaka „All
right“ og „I am sorrrrrrry“,
hrífur kaupakonu Ingu úr
örmum Sveins bónda, heldui*
langa tölu um nýja búskapar-
háttu og óskar þess jafnframt
að sjá fjallið gjósa (svona
rétt við túngarðinn). Fjallið
gýs og milli drunanna í gos-
inu heyrir maður þau Ingu og
Egil leggja drög að því að
teiga hinn örvandi bikar ást-
arinnar. Rétt í sama mund
fer Valgerður kerling að
deyja, og má vart á milli sjá,
hvort hærra stynur, fjallið
með jóðsóttina, eða kerlingin
dauðateygjum. En til hrifn-
ingarauka fyrir hrjáða hlust-
endur má heyra ópin í Bjarna
og Línu er þau hvetja alla til
flótta frá bænum.
Til þess að binda endi á
undangengna atburði er
Sveinn bóndi látinn biðjast af-
sökunar á einu og öllu, jafn-
.vel því að vera yfirleitt til. I
rústunum standa ein og yfir-
gefin Trúin, Vonin og Kær-
leikurinn með tilheyrandi
Biblíulestri, sem minnir ó-
neitanlega á annan Egil, nefni
lega þann, er Jón Thoroddsen
skóp svo spaugilega í Manni
og konu.
Eins og fyrr getur er leik-
rit sr. Jakobs leikið af Leik-
félagi Akureyrar. Eg hef, því
riiiður, ekki séð leikeridur úr
Framh. á 5. síðu.