Mánudagsblaðið - 11.01.1954, Page 2

MANUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 11. janúar 1954
2

Ireikíélag Heykjavíkur
OGMENN
Eftir John Steinbeok. — Leik.stjóri: Lánis Pálsson
Bezta sýning leikársins, enn sem
komið er
Sviösaíriði: Lenni. bústórjnn, Georg, kona Curleys, Candy, Croolis.
3. janúar.
í kvöld varpaði Leikfélag
Reykjavíkur af sér dulu meðal-
mennskunnar og sýndi í fyrsta
sinni á þessu leikári eftirtektar-
vert og mjög áhrifaríkt leikrit,
Mýs og menn eftir John Stein-
beck. Leikrit Steinbecks lýsir á
átakanlegan hátt lífi tveggja
íausamanna, vina úr þeim fjöl-
menna hóp, sem flakkar milli
Í>úgarða Kalifomíu, vinna um
stund á einum stað en flakka
gvo og eyða því sem þeim áskotn-
last unz þeim er nauðugur kostur
áð taka til höndum aftur. Stein-
beck hefur talið að lífi þessara
manna, draumum þeirra, yrði
þezt lýst með því að byggja verk
.isitt á lífi tveggja vina, tveim al-
ígerum andstæðum, bundnum ó-
irjúfarjdi vin^ttu. AtburðaraSjn
íkeður á fjómm dögum, en á
þeim þjappar höfundur saman
lítj
margvislegum atburðum og-skýr-
tim, vel dregnum myndum úr lifi
'þeirra, velur og hafnar á leiklist-
xænan hátt áhrifaríkúm atriðum.
‘j Mýs og menn er óvenju vand-
'meðfarið leikrit. í fyrsta lagi
krefst það þess að þýðandi beri
jekki einungis mjög gott skyn á
enskt mál, heldur og að hann
gjörþekki allar aðstæður persón-
anna, skilji takmarkanir þeirra
:í máli, skilji andstæðumar milli
svertihgja og hvítra, sjái hvert
hyldýpi liggur á milli Crooks bg
Jhinna. Aðalpersónur leiksins, Ge-
org og Lenni, og þá sérstaklega
Lenni, krefjast hnitmiðas leilcs,
«em hvergi má skeika. Lenni er
vandræðagripur höfundar. Höf-
undur veit eiginlega ekki með
vissu hVernig hann má bezt lýsa
sálarástandi þessa fávita. Hug-
myndiri sterkur, heimskur með af
brigðum, einlægur og trúfastur
er að vísu ágæt, en hann er i
vandræðum með það hvernig
skýra beri örlög Lenna í sam-
bandi við atburðarásina. í fyrra
atriði 3. þáttar er hann kominn í
slíkan vanda, að hpaum er mjög
óhægt að vinda sig úr honum án
þess að „stuða“ stórlega hugsandi
áhorfendur. Hann hefur að vísu,
af veikum iburðum, reynt að
skapa rnöguleika fyrir hinu und-
arlega „hóisbroti“ þessa atriðjs,
með því ap vísa-til hinnar upp-
unalegu ágtæðu fyrir því að
Lpnni varð að flýja Weeds,. en
ástæða er svo, órauiiveruleg, að
hvem mana hlýtur að gruna að
hér., hafi höfundur. ekki yiijað
komast- í kast við ■velsaémisnefnd
síns eigin lands, og þtjssvegna
kosið að klói-a sig út úr „situati-
oninni“- á þann hátt sem hann
gerir. Það, að grípa til þeirrar
leiðar, áð Lenni vilji strjúka allt
mjúkt, pilsfát kvenna, mýs,hundá
og kanínur, aðeins vegna þess
að það er mjúkt, er út í bláinn.
Fyrsta setning hans eftir að hann
kemur auga'á konu Curleys, er
hváð 'hún sé falleg, ekki mjúk,
ekki mjúkt hár, ekki fallegt pils,
heldur það, eitt hva^ hún er
falleg. Og þegar Georg varar
hann við henni, endurtekur
Lenni það .eitt^ hvað! hún sé
falleg. Það er óþarit að skýra
hvaða kennd liggur bak við hugs-
un og setningu þessa tröllaukna
fullþroskaðp, frummanns. Hitt er
ög annað má! hvernig höfundur
leikur sér í kringum þetta atriði
seinná í leiknuni, þeg'ar rökræn
skýring er ekki fyrir hendi.
Leikstjórinn Lárus Pálssou hef-
ur á margan hátt lyft Grettistaki,
er hann. stjómaði þessum leik.
Nær óyfirstíganlegir örðugleikar
falla í fang honum þegar í upp-
hafi. Þýðingin er á „góðu máli“,
sem er það klaufalegasta sem
segja má um þýðingu á svona leik
riti. AUar persónurnar tala vont
vál; „veifiskati" og önnur álíka
orð og orðasambönd eru eins
fjarri þessum mönnum og aft-
ansöngur í Vetrargarðinum á
laugardagskvöldi. Þýðingin miss-
Erna Sigurleifsdóttir,
koma Curleys.
ir marks, gerir persónurnar alveg
óskyldar þvi, sem til er ætlast.
Steinbeck er ekki að gera dýr-
linga úr persónum sínum. Þegar
Curleys kallar Georg tík, af þeirri
einföldu ástæðu, að hann meinar
tík, án:nokkurrar miskunnar (og
þetta orðtæki er jafnvei verrá.
í Ameríku, en þýðingin orðrétt á
Þorsteinn Ö. Stephensen,
Lenni.
íslenzku). Þess vegna er ástæðu-
laust fyrir þýðanda að bera í bæti
fláka fyrir höfundinn,
Persónan Lenni er vandmeð-
farin, en hér hefir leikstjóri unn-
ið stóran sigur, þó ekki án mirrni
háttar mistaka sem skapast vegna
þess, að leikandinn ræður ekki
við þau. Hlutverkið er erfitt. Þor-
steinn Ö. Stephensen leikur mjög
vel; þetta er hans stærsti leiksig-
ur, en leikur hans er ekki full-
kominn af þeirri eínföldu ástæðu
að leikur Þorsteins Ö. hefur aldrei
verið fullkominn. í meðförum
Þorsteins verður Lenni of stiröur.
Þetta’er ekki Zombie, steinrunn-
inn maður; hann er stirður eri
ekki hlekkjaður við jörðir.a. Þor-
steini er óhætt að lifga dálítið
hreyfingar sínar, finr.a meðalyeg,-
inn. Tal Þorsteins er heldur of
hægt; hann á að geta sagt setn-
inguna þegar hann er búinn. að
hugsa hana, en hér er eins cg
fyrst sé beðið eftir hugsuninni
en síðax eftir orðunum. Er það
mögulegt að þetta sé gert yilj-
andi, . ákostnað samleikaranna?
Þorsteinn veit þetta mætavel. En
svipur, andlitsdræítir og t;add-
brigði eru góð.: Bezti leikur Þor-
steins í heild en ekki fullkominn-
Brynjólfnr Jóhannesson, Georg,
befur ekki einuagis utrnið sigur
sjálium sér. Áhorfandimi gleyriiii-
því, að Brynjólfur er meir en
miðaldra maður; hann sér hér að-
eins Georg, aldur skiptir ekki
máli, leiksviðspersónan Georg
verður manni eftirminnanleg,
einstæð. Brynjólfur fer um hlut-
verk sitt höndum hins snjalla
meistara, framsögnin tilhlýðilega
lifandi, hrej fingar prýðilega lipr-
ar, skapskipti eðlileg og sannfær-
andi.
Frú Erna Sigurleifsdóttir leikur
konu Curleys, léttúðuga, hispurs-
lausa drós. Það sætir furðu
hversu „seiðandi hreyfingum“
; frúin nær í hlutverki sínu og þá
sérlega í byrjun og í hlöðuatrið-
inu. Þessar lireyfingar, sem rið-
'tð hafa flestum yngri og eldri
leikkonum okkar að fullu, verða
Erú Ernu eðlilegar í túlkun. Plast-
ic er versti óvinur íslenzkra leik-
kvenna, líkami og handleggir
virðast aldrei hafa hlotið þá sviðs
æfingu, serri_leikkonum er alveg
nauðsynleg. Það er ekki nóg að
vagga lendum, brosa og draga
seiminn. Það er list að kunna að
hrej-fa sig á sviði, ýkjulaust og
eðlilega án þeirra óhæfu bragða
sem leikkonur okkar hafa gripið
tiL Hlutverk drósarinnar, jafnt
og hlutverk hinnar aðlaðandi
stúlku. eru jafn veigamikil í leik
Brynjólfur Jóhannesson,
Georg.
og hreyfingar .á sviði lærast að-
eins á skólum. Plastic virðist
aukaatriði á íslenzkum leikskól-
um.
Gott er að vita til þess, að frú-
ia bieyttl um málróm í seinna
atriði 1. þáttar, en máli'ómur
hennar hefur háð henni. í hlöðu-
atriðinu bar leikur hennar af, svo
að jafnvel Þorsteinn varð að
grípá til hjálparmeðala til þess
að hafa í fullu tré við hana.
Alfreð Andrésson lék hlutverk
Crooks. Eg sagði einu sinni að
þýðingarlaust væri fyrir Alfreð
að breyta um leikhátt. Áhorfend-
ur vildu bara „gamla Alfreð11. Eg
hafði á röngu að standa. Leikur
Alfreös sýndi í kvöld, að hann
var vandanum vaxinn. Vonleysi
og andleg örvænting þessa ein-
mana manns kom skýrt í ljós í
túlkun Alfreðs. Crooks er í uppi
hafi á verði. Heimsóknir og \riðj-
ræður við hvíta menn eru óþekkt
utan þess sem daglegri vinnú
kemur við. Alfreð fór næmuni
skilningi um hlutverk sitt; atriðið
milli hans og Lenna varð eitt a£
áhrifaríkari atriðunum í kvöld.
Gísli Halldórsson, Slim, lék
hlutverk sitt hressilega, náði öllu
sem það krafðist. Sérstaklega var
ánægjulegt að heyra hversu mál-
rómur hans hefur tekið breyt-
ingum til hins betra. Þá var og
Einar Þ. Einarsson prýðilegur í
hlutverki bústjórans og sópaði
mjög að honum á sviðinu. Hann
náði tilhlýðilegri valdsmanns-
rödd, var sýnilega yfir hina.sett-
ur. Valdimar Lárusson og Karl
Guðmundsson léku hlutverk sín
snuðrulítið, enda ekki kröfuhörð,
sn Karl e. t. v, helzt of lingeðja
í samanburði við aðra vinnu-
menn búgarðsms. Einar Ingl Sjg-
urðssbn, Curley, hafði sýnilega
réttan skilriing á hlutverki sinu,
gerði margt bærilega en skortir
aúðáýnileg'a 'íaumhald á rödd og
hreýfingum; en þarna var oneit-
anlega neisti.
Steindór Hjörleifsson, Candy,
lék hlutveik sitt vel, röddin va'r
að vísu of ungg'æðislég en leikur-
inn yfirleitt góður.
Leiktjöldin voru yfirleitt mjög
góð og á Lothar Grund þakkir
skilið. Hirisyegar voru ljósin
klaufaleg og lýsingin í .síðara at-
riði 2. þáttar voðaleg. Gerfin
voru öll góð og sérstaklega gerfi
Lenna, bústjórans ög Candys.
A. BÍr'
Framhald. á 8. síftu.
hanri segir „son o’ a biteh'', þá
meinar. hann tíkarsoaujr. og konu
á, hlutverkiau beldur. æinxig á