Mánudagsblaðið - 08.11.1954, Blaðsíða 4

MÁNUDAjGSBLAÐIÐ
Mánudagur 8. nóvember 1954
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
BLAÐ FYRIR ALLA
Ritstjóri og ábyrgðarmaðui: Agnar Bogason.
BlaðiS kcmur út á mánudögum. — Vcrð 2 kr. í lausasölu.
Afgreiðsla: Tjamarg. 39. — Sími ritstj. 3496.
PrentsmiSpt ÞjóSviljans h.f.
ALLIR TðPUBU
Framhald af 1. síðu.
töpuðu allir pólitísku flokk-
amir fylgi í Háskóla Is-
lands, þeir komu allir með
ósigri úr kosningunum,
biðu allir sameiginlegt skip
brot.
tillögur um að kjósa full-
trúa á ópólitískan hátt eft-
ir deildum. Á þann hátt
jtöu þeir kosnir, sem stúd-
entar hafa mest traust til,
alveg án tillits til stjóm-
málaskoðana. En pólitísku Jjgyf skyilSemÍf1liar
stúdentamir, sem annars
rífast eins og hundar og
kettir, ætla alveg að ærast
ef þeir heyra þessar tillög-
! ur. Gegn öllum umbótum á
] þessu sviði, standa þeir
i saman eins og einn maður.
] Og fram til þessa hefur
þeim tekizt að koma í veg
fyrir allar tilraunir til úr-
bóta, þeim hefur tekizt að
halda stúdentaráðskosning
imum í sama svaðinu ár
eftir ár.
Gleðileg úrslif
tírslit stúdentaráðskosn-
inganna í ár em hin gleði-
Iegustu, sem verið hafa ár-
um saman. Eg á hér ekki
við hlutföllin milli pólitísku
listanna, því að þau vom
nálega alveg þau sömu og
í fyrra. En þau em gleði-
leg að því leyti, að auðsætt
virðist að stór hópur stúd-
enta sé farinn að hafa and-
styggð á hinu pólitíska
brambolti við stúdentaráðs
kosningamar. Aldrei hafa
pólitísku flokkarnir smal-
að af slíkum ofsa og við
þessar kosningar. Stúdent-
ar, sem vilja sitja hjá voru
bókstaflega lagðir í einelti
af pólitisku snöttunum all-
an daginn. En þrátt fyrir
það sátu 213 stúdentar eða
fjórðungur allra háskóla-
stúdenta heima við kosn-
ingamar. Þrátt fyrir vera-
lega fjölgim frá því í fyrra,
En kosningaúrslitin eru
mikill sigur fyrir heilbrigða
skynsemi meðal stúdenta.
Fjórðungur stúdenta stóð
af sér allan hinn skrílslega
og sefasjúka pólitíska á-
róður. Og é'g efa ekki eitt
augnablik, að í þessiun
hópi er blóminn af stúdent-
um, gáfuðustu mennimir,
sem þora að hugsa sjálf-
stætt, en láta ekki hrífast
með af hinum mekaniser-
aða skrílshætti aldarfars-
ins, þar sem „klchur“ og
slagorð koma í stað sjálf-
stæðrar hugsunar og hlut-
lægi*ar sannleiksleitar. En
þessum „elite“ stúdenta,
sem nú stóð af sér hrin-
una, ber nú að reka flótt-
ann, flótta pólitísku snat-
anna, sem nú sleikja sárin,
hver I sínu greni. Þeim ber
að \inna markvíst að því
að hrífa stúdentaráð úr
jieim álögum pólitísku
flokkanna sem því hefur
verið haldið í mn Iangt ára-
bil. Öpólitískir stúdentar í
Háskólanum ættu að
stofna með sér samtök í
þessu skyni, og þeir geta
treyst því að til þess eiga
þeir samúð allra ofstækis-
lausra manna. Þeim ber að
frelsa stúdentaráð úr hers
höndum og gera það að ó
pólitískri stofnun, er sé
akademiskum borgumm
samboðin.
AJAX.
Tímaritið SAMTIÐIN
flytur framhaldssögur, smásögur, kvennaþætti, bókafregnir,
getraunir, bráðfyndnar skopsögur, víðsjá, ferða- og flug-
málaþætti, samtalsþætti, frægar ástarjátningar, bridgeþætti,
úrvalsgreinar úr erl. tímaritum, ævisögur frægra manna o.
m. fl. 10. hefti árlega fyrir aðeins 35 kr. Nýir áskrifendur fá
1 eldri árgang í kaupbæti. Póstsendið í dag meðfylgjandi
pöntun:
Eg undirrit........óska aff gerast áskrifandi aff
SAMTÍÐINNI og sendi hér meff árgjaldiff, 35 kr.
Nafn .....................................
Heimili ...............................
"••••***••••• •'v'íf'** •»»*»*(»»*#
Etanáskrift vor er: SAMTÍWN, FósthóU 75, Reykjavik
Leikféiag Keykjavflíur:
ERFINGINN
Eftir RUTH og AUGUSTUS GÖTZ Leikstjóri: Gunnar R Hansen
Atvikin höguðu því svo, að
undirrituðum tókst ekki að sjá
Erfingjann eftir Ruth og Aug-
ustus Göts fýrr en á fimmtu sýn-
ingu.
Erfinginn er það sem kalla má
gott leikrit. Efnið er djúpstætt,
þótt ekki sé það nýtt: sálræn bar-
átta föðurs og dóttur, en mynd
látinnar móður skapar hér at-
hyglisverðan sálrænan þríhyrn-
ing; krefur af leikenda hálfu
mikla innlifun, þ. e. faðir og dótt-
ir verða stöðugt að sýna hið
mikla ósýnilega afl, sem mótar
allar gjörðir þeirra, skapar þá
einkennilegu afstöðu hvors til
annars, sem er meginþungi efnis-
ins. Kjarni myndar þeirrar, sem
hér er brugðið upp, er: feðgin
búa saman. Stúlkan er um tví-
tugt, faðirinn miðaldra, efnaður
læknir. Móðirin lézt, er hún ól
þetta einkabarn, og jafnframt dó
neisti ástarinnar i föðurnum. Á
ytra borði gerir hann allt til þess
að veita dóttur sinni hamingju,
en ljóst er, að bak við yfirborðs-
legan velgjörning, býr hatur föð-
urins, sennilega óafvitandi, á
þessu barni, sem svipt hefir eig-
inkonu hans lífi. Hann stundar
störf sín, giftist ekki, kostar dótt-
urina til náms og lista, en færir
henni aldrei það, sem hún þarfn-
ast mest, ástina — tiifinninguna
að einhverjum þyki vænt um
hana. Hið raunverulega drama
myndarinnar hefst, þegar á
heimilið kemur ungur, laglegur
maður, sem þegar fær „ást“ á
stúlkunni, ást á tilvonandi arfi
hennar, þótt lipurt tungutak og
meðfædd glæsimennska villi
henni sýn. Dóttirin er þyrst í
ást og sér ekki, þótt öðrum sé
það ljóst af framkomu unga
mannsins, að þetta er tóm blekk-
ing; þrá hennar blindar hana.
Viðbrögð föðurins verða öðru-
vísi. Á ytra borðinu er raunsæ-
ismaðurinn, sem sér glöggt fé-
sýki unga mannsins, ástæðuna
fyrir hrifni hans af dóttur sinni.
Á innra borðinu hrjáir hann af-
brýði, stolt og á vissan hátt
nautnin af að kveija dóttur sína.
Hann gengur úr vegi til þess að
sannfæra sjálfan sig um réttmæti
afstöðu sinnar til þessa biðils;
fær systur hans, beinlínis pinir
hana til þess, að sá efasemdum
um „einlægni" bróður sins, í
þeim tilgangi að réttlæta fyrir
sjálfum sér afstöðu sína. Um
það eitt, hvort „keypt ást“ geti
nokkurntíma bætt upp að ein-
hverju leyti þrá hinnar ófríðu og
vanræktu stúlku, ætla höfundar
sér ekki þá clul að leysa. Þar er
gripið til þess algenga, að láta
þá hluti ske, sem „gsetu skeð“,
en mótivejra gjörðir hennar ekki
frekar. Þetta er galli vegna þess
að höfundar hafa 1 miðhluta
lelkritsins skapað ákaflega at-
hyglisverða „situation“, er gam-
an hefði verið að leysa í sam-
ræmi við það, sem á undan er
gengið, í stað þess að grípa til
„örvæntingarhrópa“ og að því er
bezt verður séð, tilefnislítillar
afstöðu stúlkunnar í lokaatrið-
inu. Vissulega er sálgreiningin
orðin svo víðtækt fag, að ein-
hverja lausn, jafnvel þótt hún
sem slík væri ekki algild, mætti
finna á afstöðu stúlkunnar til
unga mannsins — skýringu í stað
hins snubbótta og ómótiveraða
endis, sem leikslok sýna.
Það liggur í augum uppi, áð
það hentar ekki viðvaningum að
leika þau hlutverk, sem miklu
máli skipta. Dótturina, Cather-
ine, leikur ungfrú Guffbjörg Þor-
bjarnardóttir. Margt er brúklegt
hjá ungfrúnni, en gallar hinsveg-
ar fjölmargir. Það er einhver „ó-
feliskur" blær yíir túlkun henn-
ar; röddin er bragðlítil og mono-
ton á köflum, skortir innri eld,
atlotin máttlítil. Gervið er gott,
hreyfingar oftast eðlilegar. En
hvar er „finesse" hinna beztu
skóla? Feimni er góð, ófram-
færni, skortur á samtalsefni, ó-
fríðleiki, en hvar er persónan
Catherine? Catherine er og verð-
ur ekki reikandi Ófelia Hamlets,
né heldur persónulaust rekald
á sviðinu, sem aðeins einu sinni
sýnir röggsemi. Ef það á að tíðk-
ast hjá leikstjórum okkar að
breyta upprunalegum persónum,
vegna þess að leikkonur eru ekki
fyrir hendi, þá verður að fá leik-
rit við hæfi þeirra. Gallinn hér
er aðeins sá, að þetta er ekki
Catherine Erfingjans, heldur eitt-
hvað allt annað.
Þorsteinn Ö. Stephensen leik-
ur föðurinn, Sloper. Þorsteinn
nær lækninum mæta vel, tilhlýði
lega virðulegur, málfarið gott,
bilið milli hans og meðleikenda
verður of mikið. Atriði það, þar
sem tilhlýðilegt jafnvægi næst
milli leikenda, er á milli Slopers
og frú Montgomerys, stutt en á-
hrifarikt, snilldarlega skrifað og
mjög veí túlkað af frú Helgu
Valtýsdóttur. Benedikt Árnasoo
leikur Morris, unga biðilinn.
Benedikt hefur alla galla byrj-
andans, hins óþroskaða leikara,
en jafnframt alla kosti efnilegra
leikara. Skilningur hans á hlut-
verki hins unga heimsmanns er
nokkuð réttur, en útfærslan er
unggæðisleg, og leikgleðin verð-
ur oft ofjarl ótamdra hæfileika.
Hólmfríffur Pálsdóttir, Lavinina,
leikur þokkalega prestsekkjuna,.
svipbrigðin ágæt, gervið ekki al-
veg nógu ellilegt. Nína Sveins-
dóttir, Mary, leikur hina trúu
heimilisþernu mjög vel, hóflega
en þó með hæfilegri kímni. Stutt
atriði milli Þorsteins og Helgu
Valtýsdóttur vekur athygli, sök-
um þess hve frú Helga nær vel
svipbrigðum ekkjunnar og innri
baráttu, er læknirinn nær þvS
neyðir hana til þess að játa galla
bróður síns, til þess að réttlæta
afstöðu sína.
Um leikstjórn Gunnars R.
Hansens verður það sagt, að gall-
ar. eru óþarflega margir. Leik-
ritið verður of langdregið í út-
færslu, atburðarásin úr hófi hæg.
Mesti gallinn er þó hinn mikli
munur á leikendum. Þorsteinn
gnæfir yfirleitt yfir samleikend-
ur sína, ekki svo mjög vegna
góðs leiks, heldur vegna þess að
aðrir leikendur gera hlutverkum
sínum of lítil skil. Erfinginn
krefst fyrst og fremst þaulæfðra
leikenda í öll hlutverk, og hnit-
miðaðrar leikstjórnar, ef vel á
að fara. Persónurnar Catharine
og Morris verða of smáar, sam-
leikurinn ónógur og óeðlilegur.
Sviðið er gott, vel nýtt og leik-
tjöld þeirra Lothars Grunds og
Sigfúsar Halldórssonar ágæt.
Þýðing Maríu Thorsteinssons er
vönduð, en stirð í meðferð. Fylgt
er um of bókmáli, en hinsvegar
alveg bannað að beygja eiginnöfn
eins og Catherine.
Leiksýningunni var vel tekíð
og hrífur sýnilega áhorfendur.
Leikfélag Reykjavíkur hefur far..
ið vel af stað í leikritavali sinu.
A. B.
McCell's 9867 McCoU'sWl
0irt >wlor
Frekari upplýslngar i Vogue