Mánudagsblaðið - 04.11.1968, Side 5

Mánudagur 4. nóvember 1968
Mánudagsblaðið
5
„Verið velkomnir—þið Stalin-ernir!
u
Framhald af 6. síðu.
gerðir voru í -óíborgum Parísar
(Versailles, St. Germain, Trianon,
Neuilly og Sévres) 1919—1921
bera ótvírætt vitni. Ákvæðinu um
sjálfsákvörðunarrétt þjóðanna var
talið bærilega fullnægt með því að
þræla saman þremur nýjum ríkj-
um, Tékkó-Slówakíu, Póllandi og
Júgóslawíu, þar sem minnihlutun-
um í hverju ríki, Tékkum, Póllökk-
um og Serbum, voru fengin alræð-
isvöld yfir hinum sundurieitustu
þjóðum, að þeim öllum þvernauð-
ugum. Enginn þessara ríkisóskapn-
aða átti sér nokkurn skynsamlegan
eða siðferðilegan tilverurétt, þeir
voru óþolandi smánarblettir á Ev-
rópukortinu, frumkvöðlum sínum
til ævarandi hneisu og öllum öðr-
um hlutaðeigandi til ama og harrn-
kvæla.
Þar með held ég því ekki fram,
að þessar þjóðir, a.m.k. Póllakkar
og Serbar, hafi ekki átt rétt á að
stofna sín sérstöku, sjálfstæðu ríki,
hver fyrir sig. Bæði Póllakkar og
Serbar höfðu barizt harðvítugri,
fórnfrekri barátm fyrir frelsi sxnu
og sjálfstæði, þeir höfðu oft boðið
ofureflinu byrginn og voru gæddir
ríku þjóðarstolti.
Öðru máli gengdi um Tékka.
„Við og Vrakkland höfum geng-
ið fram á harm styrjaldar til
þess að bjarga ríki frá tortím-
ingu, sem eiginlega hefði alls
eþki átt að leyfa að kæmist á
laggirnar."
.— Sir Frederick Herbert Mdug-
ham (f. 1866), innsiglisvörður
(1938—1940) í ráðuneyti
Chamberlains (1937—1940); í
ræðu í Neðri málstofu brezka
þingsins 3... Október 193S.
Tékkar byggðu héruðin Böhmen
og Máhren (Bæheim og Mæri), —
á morgunbleðsku: „Bohemia, sem
inniheldur Moravia"! —, landsvæði
um 49.000 km2 að flatarmáli. Bö-
hmen og Máhren höfðu talizt til
kjarnlanda Hins Heilaga Róm-
verska Keisararíkis Þýzkrar Þjóðar
í rösk 900 ár, þegar arftaki þess-
Keisara- og konungsríkið Austur-
i ríki-Ungverjaland, varð hefndar-
fýsnum Bandamanna að bráð. Það
hafði veriðiiinn þýzki keisari Karl
IV. (1346—1378), er stofnað hafði
fyrsta þýzka háskólann í Prag árið
1348 og lagt hornsteinana að Hrad-
schinkastalaborginni og dómkirkj-
unni þar. í Heimsstyrjöld I voru
Tékkar því þegnar Austurríkis-
keisara og höfðu verið um langan
aldur, án þess að nokkurn tíma
vottaði fyrir að með þeim bærðust
alvarlegar þjóðernistilfinningar, svo
að ekki sé nú minnzt á ríkfshug-
sjónir. Séreinkenni þeirra leyndu
sér hins vegar ekki. „Tékkar
smjaðra upp fyrir sig — og traðka
niður fyrir sig", var einróma álit
samþegna þeirra. Annars mun
tékkskum þjóðareinkennum hafa
verið lýst bezt og eftirminnilegast
í skáldsögu Jaroslav Haschek:
„Hinn dyggi hermaður Svjæk", og
er óþarft að lýsa þeim nánar.
Þetta breytti þó ekki því, að
þeim Masaryk og Benes tókst fyrir-
hafnarlítið að ljúga saman ríkis-
kryppling, sem Bandamenn, aðal-
lega Frakkar, töldu henmgan til að
efla ógnunaraðstöðu sína gagnvert
Þýzkalandi, og nefndu Tékkó-Sló-
wakía (með bandstriki). Hlutverk
hans var markað í upphafi með
þetta fyrir augum, enda höfðu þeir
Masaryk og Benes óspait vakið at-
hygli Bandamanna á þvílíkri gagn-
semi. T.d. hafði Masaryk skrifað
brezku stjórninni í erindi þegar
árið 1915: ,.Böhmen óskar nú og
vonar, að hinum rússnesku bræðr-
um sínum auðnist fljótlega að her-
nema Böhmen og hin slawnesku
héruð", og í bréfi Benes til Wilsons
1917 mælir hann með „að stofnað
verði samband fylgiríkja á megin-
Iandinu, er verði skjólstæðingar
Frakklands jafnt í efnahagslegu
sem hernaðarlegu tilliti og beint
verði gegn Þýzkalandi" (sjá endur-
minningar Wilsons). Þess vegna
sagði yfirhershöfðingi Frakka, Foch
marskálkur, sem var herfræðilegur
aðalráðgjafi í Versailles 1919:
„Lítið þér á, herrar mínir", mælti
hann og benti á uppdrátt að Tékkó-
Slówakíu, „hér er voldugt vígi. Þér
viljið ekki leyfa mér að skjóta
landamærum Frakklands fram að
Rín, látiðimér því að minnsta kosti
þetta virki eftir." *
Tékkar höfðu því þegar í upp-
hafi tekið að sér að halda uppi lepp
ríki handa Bandamönnum til þókn-
anlegrar brúkunar. Þeir voru vel tll
þess fallnir og. voru þess vegna
langþjálfaðir 1945 — og ekki síður
1968. Svjæk verður alltaf Svjæk.
,.Þegar Rússarnir héldu sveittir,
skítugir eftir götum hinna frels-
uðu Ijorga, gátu þeir aðeins með
herkjubrögðum þrengt hinum
skipulögðu fylkingum sínum í
gegnum hinn samþjappaða grúa
fagnandi innbyggja; sem alveg
ætluðu að kcefa þá í blómahafi,
ástaratlotum, kossum og þakk-
lætishrinum; elskurnar, ó, hversu
lengi höfum við ekki beðið ykk-
ar, þið eruð nú komnir, við viss-
um, að þið kæmuð, að þið
mynduð verða hér, að það gætu
aðeins orðið þið, sem kæmuð,
þið hetjur, þið ástarenglar, þið
bræður, okkar slawnesku frels-
arar, þið Stalin-ernir!"
— Ladislav Mnacko: Samkvæmt
áður ívitnaðri heimild.
hafa það í för með sér, að landið
verður erfðafjandi Þjóðverja."
(Benes: Aide memoire 1; París
1919): Hann hefði getað bætt við:
.... „og allra annarra, sem eitt-
hvað hafa saman við okkur að
sælda", án þess að ljúga nokkru.
„TJndvr forustu hinna tékksku
leiðtoga sinna hefir þessi ríkis-
skríplingur gerzt sekur um
næstum því sérhverja upphugs-
anlega heimsku, allt frá upphafi
vega sinna."
— Viscount Rothermere, brezk-
ur blaðaútgefandi og forstjóri
blaðadeildar upplýsingamála-
ráðuneytisins: „WARNUNG-
EN UND PROPEZEIUNG-
EN", Zúrich 1939, bls. 155.
Þetta ríki, sem stofnað var til
þess að valda Þjóðverjum bölvunar,
lifði þó á Þjóðverjum. Súdetar, er
töldu 23% íbúanna, voru látnir
bera 53% allrar skattabyrðarinnar,
með Slówaka (22% landsbúa),
Ungverja (5%), Gyðinga (4%),
Úkraína, Póllakka, Rússa og aðra
(samtals um 3% landsbúa) fóru
Tékkar (43%) eins og dæmda gal-
eiðuþræla. Minnisglósa handa kristi
legum lýðræðissinnum: íbúar
Tékkó-Slówakíu skiptust þannig
eftir þjóðernum árið 1938, að Tékk
ar töldust rösklega 7 millj. (46%),
Þjóðverjar 3.5 millj. (23%), Sló-
wakar 2,5 millj. (19%), Ungverjar
760 þús. (5%), Úkraínar 500 þús.
(3%), Póllakkar 110 þús. (0.7%),
Gyðingar 430 þús. (3%).
„Hin almenna staða Tékkósló-
wakíu hlýtur óhjákvæmilega að
Það varð og engin bið á kúgun-
araðgerðum Tékka. Þegar Þjóð-
verjar gerðu fjöldasamþykktir um
að lýsa yfir þeim vilja sínum að
sameinast Þýzkalandi, hinn 4. Marz
1919, sigaði Benes vopnuðum liðs-
sveitum á samkomur þeirra með
þeim árangri að 54 óbreyttir, varn-
arlausir borgarar Iágu eftir í valn-
um (í Eger, Karisbad, Sternberg,
Kaaden, Koplitz og víðar), og mörg
hundruð særðust alvarlega. Hinn
27. Október 1921 voru 15 Þjóð-
verjar murkaðir niður í Graslitz
fyrir svipaðar „sakir". Á Benes-
tímabilinu yoru um 600 þxis. Þjóð-
verjar hraktir úr landi, yfir 40 þús.
þýzkir embættismenn voru reknir
úr stöðum sínum, meira en 300
þýzkum skólum var lokað fyrir fullt
og allt. Leiðtogar þýzka minni-
hlutans, menn úr öllum stjómmála-
flokkum, sendu 22 ákæruerindi til
Þjóðabandalagsins, ekkert þeirra
hlaut afgreiðslu. „Ef Benes hefði
aðeins sýnt hinum innlimaða þýzka
minnihluta ofurlitla sanngirni eins
og hann hafði skuldbundið sig til
að gera 1919, væri núverandi vand-
ræðaástand ekki fyrir hendi", sagði
George Bonnet, utanríkisráðherra
Frakklands (1938—1939), um það
leyti, sem verið var að ganga frá
réttlætiskröfum þjóðernisminni-
híutanna í Tékkó-SIówakíu í Sept-
ember 1938.
’ En germanskar þjóðir eru sem
kunnugt er seinþreyttar til vand-
ræða, og þess vegna m.a. Iögðu
Þjóðverjar sig kappsamlega fram
um að reyna að komast að viðun-
andi samkomulagi við Tékka. Lýð-
ræðisflokkurinn, jafnaðarmenn,
frjálslyndi flokkurinn og bænda-
flokkurinn tóku m. a. s. þátt í rík-
isstjómum. Árangur: Þeim mun
sáttfúsari sem Þljóðverjar reyndust,
því níðingslegri meðferð urðu þeir
fyrir. Og það er reyndar gömul
saga, sem alltaf er ný, að skíni sól
á skítahaug, þá svarar hann með
stækju.
Þegar svo þar var komið, á ár-
unum 1930—1935, að líf annarra
þjóða en Tékka var orðið næstum
óbærilegt, kom Konrad Henlein
fram á sjónarsviðið. Um haustið
1933 hafði Benes bannað þýzku
þjóðernisflokkana, og Henlein
beitti sér þá fyrir stofnun Heima-
varnarflokks Súdeta, sem starfaði á
grundvelli stjórnarskrárinnar og
bauð Tékkum þegar samvinnu.
Tékkar hlógu bara og hæddust að
Henlein, en Súdetar fylktu sér und-
ir merki hans. í þingkosningunum
19. Maí 1935 vann Henlein geysi-
mikinn kosningasigur enda þótt
flokkur hans hefði orðið fyrir hin-
um margvíslegustu ofsóknum —
t.d. hafði Benes bannað honum að
nota orðið „varnarflokkur" í heiti
sínu. Flokkur Henleins, „Die Sudet-
endeutsche Partei", varð stærsti
flokkur landsins í kosningunum,
(Þremur dögum áður hafði Benes
gert hinn illræmda samning við
Stalin).
Heimurinn rak upp stór augu og
sperrti upp eyrun. Það var ekki um
að villast: þeir Masaryk og Benes
voru lygarar, trúðar af allra auð-
virðilegustu tegund.
Samt sem áður bauð Henlein
ennþá einu sinni samstarf. Enn
einu sinni var honum vísað frá
með þjósti og fyrirlitningu (Sjá
hér að ofan um hauginn).
Og nú áttu Súdetar ekki ann-
arra kosta völ en að leita skjóls
Þriðja ríkis Hitlers. Karl Hermann
Frank, staðgengill Henleins, samdi
„Die Tschechbslawakei im Spiegel
der Statistik", lét þýða bókina á
fjögur erlend tungumál og dreifa
um víða veröld, og vakti hún hvar-
vetna gríðarmilda athygli og um-
hugsun. Þýzka ríkisstjórnin tók að
beita áhrifum sínum og heimurinn
gat ekki Ieitt fyrirtækið Tékkó-
Slówakía hjá sér Iengur.
„Arum saman voru allir, jafnt.
sósíalistar sem kommúnistar,
austurrískir þjóðei-nissinnar sem
Bandaríkjamenn, sammála í for-
dæmingum sínum á innlimun
þriggja milljóna Þjóðverja í
T'ékkó-Slówakíu."
— George Bonnet: „VOR DER
KATASTROPHE — FRANK-
REICH UND GROSSBRIT-
ANNIEN VERGLEICHEN
IHRE ANSICHTEN", bls. 21.
Til þess nú að gera langt mál
stutt:
1. Lýðræðisríkin sáu sér ekki fært
að halda leppríki sínu lengur
uppi en orði§ Ýar, höfnuðu stríðs
kröfum Benes og ákváðu með
samningi sínum í London hinn
19. September 1938, staðfestum
af ríkisstjórn Tékkó-Slówakíu
hinn 21. s.m., að efna Ioforðin
frá 1919 um sjálfsákvörðunar-
rétt Súdeta-Þjóðverja,
2. Dagana 29.—30. September
kom saman ráðstefnan í Múnc-
hen til þess að fullgilda London-
samning Breta, Frakka og
Tékka, gera á honum nokkrar
endurbætur, leiðréttingar og við-
auka, og ganga frá framkvæmda-
atriðum hans,
3- Aðrar kúgaðar þjóðir Tékkó-
Slówakíu risu upp: Póllakkar
hernema Olsa-hérað, með borg-
inni Teschen, án tafar, en þar
bjuggu um 80 þús. Póllakkar
(en notuðu tækifærið um lejð
til þess að innbyrða um 150 þús.
manns af öðrum þjóðernum til
viðbótar þeim fjölbreyttu minni-
hlutahópurá, sem þeir höfðu þá
þegar undír járnhæl sínum og
átm við sízt betri skilyrði að búa
en minnihlutarnir í Tékkó-Sló-
wakíu),
4. Slówakar rifu sig lausa og stofn-
uðu sjálfstjómarríki hinn 7.
Október 1938 og börðust eins
og Ijón við hlið Þjóðverja í
Heimstyrjöld II til hinstu stund-
ar, eða þangað til Sowjetmenni
kæfðu sjálfstæði þeirra í blóði
endanlega 4. Apríl 1945,
5. Ungverjar og Rúthenar segja
sig úr lögum við Tékka; Karp-
atho-Úkraínar stofnuðu sjálfs-
stjórnarríki hinn 9. Október
1939.
Skuldadagarnir voru komnir.
Hinn 14. Marz 1939 brá Dr.
Hacha, forseti „Tékkóslówakíu",
sér til Berlínar á fund Hitlers og
lýsir við komuna þangað, „að sök-
um hins óviðunandi ástands í
heimalandi mínu, hefi ég tekið þá
ákvörðun að biðja foringjann og
ríkiskanslarann um hjálp og vernd,
og ég vona, að hann muni reynast
fús til þess að leita úrræða eftir
sameiginlegum stjórnmálaleiðum."
Hinn 15. Marz 1939 héldu her-
sveitir Þýzkalands inn í Tékkíu.
Böhmen og Máhren vora orðin
þýzk verndarsvæði.
Á stríðsáranum 1939—1945
unnu Tékkar myrkranna á milli við
ýms hagnýt störf, mestmegnis her-
gagnaframleiðslu, í þágu Þýzka-
Iands. Adolf Hitler átti milljónir
dyggra samstarfsmanna í hernumd-
um Iöndum, en hvergi þægari og
iðnari en í Tékkíu. Enginn Tékki
var látinn gegna herþjónustu, en
Slówakar börðust sem hermenn
sjálfstasðs ríkis gegn kommúnism-
anum á Austurvígstöðvunum og
gáfu Þjóðverjum Iítið eftir í hreysti
og hugdirfsku. Á meðan héldu
5.000 þýzkir lögregluþjónar uppi
venjulegum lögærzlustörfum í
Tékkíu, þar sem framin vora jafn-
vel færri skemmdarverk en í Þýzka
landi sjálfu.
En svo tók að síga á ógæfuhlið-
ina. Sowjetmenni ruddust inn í
Slówakíu, brennandi, myrðandi og
nauðgandi, eins bg þeirra var
vandi; lýðrasðisherirnir héldu inn í
Tékkíu að vestan, og þegar Þjóð-
verjar höfðu verið sigraðir, og ekki
degi fyrr, hófst „mótspyrna" Tékka.
Þá var skráður einhver allra við-
bjóðslegasti svívirðingarkafli langr-
ar skelfingarsögu: AIls er talið að
Tékkar hafi myrt á götum úti, í
heimahúsum, hvar sem verða vildi,
600—800.000 manns af þýzku þjóð
erni; böm og gamalmenni, konur
og karla, særða og sjúka, vorið og
sumarið 1945. Yfir 3 millj. Súdeta-
Þjóðverja ráku þeir úr Iandi undir
ólýsanlega svívirðilegum kringum-
stæðum, rændu öllum eignum
þeirra, smáum og stórúm.
Og Bandaríkjamenn afhentu
Sowjetmennum þann hluta lands-
ins, sem þeir höfðu hertekið.
Sowjetmenni og Tékkar féllust
í faðma, sórast í endurnýjað fóst-
bræðralag.
„Á strætum hinna tékksku
borga var fylkingum þeirra
sundrað, komið, þið eruð þreytt-
ir, hvílið ykkur út, við eigum
ekki mikið, en það, sem við eig-
um, er ykkar. Ein flaska af víni,
sem við höfum geymt svo lengi
handa ykkur, þið eigið hana,
rúrpið er ykkar, leggið ykkur út
af, verið þið ekki að hafa fyrir
því að fara úr stígvélunum, við
látum glaðir eins og við sjáum
ekki, þegar ykkur fýsir að grípa
upp undir eiginkonur okkar,
dætur okkar, naumast mannbær
stúlkubörn, því að þær heyra
ykkur til; af hverju heimtið þið
úrin okkar með svona miklum
þjösnaskap, æ, svona rudddega,
hérna eru þdu, takið við þeim,
til minja, gjörið þið svo vel, þið
eigið þau."
— Ladislav Mnacko: Samkvæmt
\ áður ívitnaðri heimild.
Þetta var í Maí 1945: Blómin
ilmuðu, fuglarnir sungu í trjárium,
og minni dýrin hjúfruðu sig upp
að stærri dýrunum.
Sósíalisminn leiftraði um bæ og
borg.
En á árinu 1968 var ljómi sósíal-
ismans tekinn að dófna. Af þeim
sökum þurftu hinir „elskuðu frels-
arar og bræður" að skreppa til
bræðraþjóðarinnar til þess að efla
blessunina. En nú vora þeir ekki
alveg jafn velkomnir og 23 ámm
fyrr. „Gefið þeim ekki dropa af
vatni! Ekki dropa af vatni!".
Vikuna eftir 21. Ágúst sl. birti
„The Times", London, 40 ritstjórn-
argreinar, „Die Welt", Berlín, 48
og „Le Monde", París, 68 ritstjórn-
argreinar um „hina óbilandi frels-
isbaráttu Tékka", „órofa samstöðu
þjóðarinnar", „Stálvilja Svoboda",
„hetjulund smáþjóðarinnar", etc.
etc. Ég þykist naumast þurfa að
taka það fram, að í greinum þess-
um var varla minnzt á fortíð Tékka.
Hins vegar var þess m.a. getið, að
hagfræðingar Tékka hefðu reiknað
út, að þá skorti sem svarar 30
milljörðum íslenzkra króna í not-
hæfum gjaldeyri til þess að hressa
efnahagslíf sitt við, aðallega til véla
kaupa á Vesturlöndum, eftir 20 ára
hagkerfi sósíalismans. Efnt var til
almennra samskota meðal allrar
þjóðarinnar, og skorað á hana að
leggja af mörkum þá góðmálma og
önnur gjaldeyrisverðmæti, sem
dyggðu, og sýna nú sjálfstæðisvilj-
ann í verki. Árangur: á tveimur
vikum safnaðist allt í allt innan við
2% af því, sem þurfti! Söfnun síð-
an hastt. Blöðin gátu þess líka að
boðað hefði verið allsherjarverkfall.
Það stóð í heilar 15 mínútur — í
hádegisverðartímanum 28. Ágúst.
„Verkfallið var algert", segir „Die
Welt", „og fór árekstralaust fram."
Og það var nú gott.
Þegar Þjóðvetjar hernámu
Tékkíu var ekki hleypt af einu ein-
asta skoti. Enginn fékk blóðnasir.
Nú féllu innan við 100 manns.
í siðabótagöngu Rússa voru
einnig hersveitir frá Þýzka Lýð-
raiðislega lýðveldinu — Mxirveldi
Ulbrichts — og hefir því ekki verið
haldið á lofti sem vert væri. í ríki
Ulbrichts búa nefnilega um 700
þús. Súdeta-Þjóðverjar. Þeir hefðu
átt erindi. Þeir hefðu haft ástæðu
til þess að spyrja Tékka ýmislegra
spurninga. T.d.: „Af hverju srang-
uð þið augun íir henni 'ömmu, 83
ára gamalli?", Hvérs vegna neglduð
þið litlu stysturnar mínar tvær, 2ja
og 4ra ára, lifandi upp á hlöðu-
hurðina?", Af hverju brennduð þið
hqnn pabba lifandi?", „Hvers vegna
tröðkuðuð þið hann móðurbróður
minn til dauðs?", Af hverju drekkt-
uð þið allri fjölskyldu minni, 9
manns, við brúna í Aussig?", o. s.
frv., o. s. frv.
En þeir spurðu ekki um þetta
núna. Það hefði ekki verið viðeig-
andi.
þ. á.