Mánudagsblaðið - 28.01.1974, Blaðsíða 4

4
Mánudagsblaðið
Mánudagur 28. janúar 1974
Ritstjón og ábyrgöarmaöur: AGNAR BOGASON
Sími ritstjórnar: 1 34 96 — Auglýsingasími: 1 34 96
Verð í lausasölu kr. 50,00 — Askriftir ekki teknar
Prentsmiðja Þjóöviijans hf.
„Mér verður óg
af leiðindum ..
Island — Misheppnað
lerðamanna/and
Fyrir fáum árum var sú alda uppi, að ísland væri ferða-
mannaland og í dag er svo komið að ferðamannafjöldinn
veitir hundruðum manna atvinnu og tekjur af ferðafólki eru
orðnar umtalsverður liður í þjóðartekjunum.
En eins og mörg önnur verðferðarlönd, þá virðast íslend-
ingar ekki geta unað við góðan hlut. Síðustu mánuði hafa
verðhækkanir á mat og gistngu á veitingahúsum okkar og
hótelum farið fram úr öllu hófi. Það er staðreynd, að einnar
nætur gisting á reykvísku hóteli, ásamt venjulegum máltið-
um kostar það sama og flugferð frá meginlandinu til Mall-
orca, hinnar kunnu ferðamannaeyjar. Svo vendilega hafa
kostnaðarliðirnir aukizt að nú þegar er farið að bera á af-
pöntunum og nú í vikunni lýsti einn reyndasti ferðamála-
frömuður okkar því yfir í Mbl., að dvalarkostnaður á íslandi
og allur túristavarningur, matur og vín, væru svo ofboðslega
há, að hinn erlendi ferðamaður hefði engin efni á að veita
sér svo dýran „lúxus'.
íslenzkir hótelmenn eru sennilega með al-óraunsæjustu
mönnum þessa heims. Þeir ættu að vita, að við erum i sam-
bandi við heiminn og að erlendar ferðaskrifstofur hafa fulla
vitneskju um dýrtíðina hér og þeim ber skylda til að aðvara
væntanlega viðskiptavini við þessu. Auk þess virðast þessir
góðu menn haldnir þeirri blindu, sem er bölvun hinna ný-
ríku, að erlendir menn taki aldrei kostnað með í reikninginn.
Því miður verða þessir menn að búa sig undir alvarlegt
„sjokk“. Erlendir ferðamenn, þ.e. businessmenn, sem hing-
að rekast allt árið i kring eru farnir að hrista höfuðið yfir
þeim prísum, sem hér eru á borð bornir og margir, sem
hingað komu oft í viðskiptaerindum eru farnir að fækka
ferðum sínum. Auk hinna himinháu prísa, þá verða íslenzkir
hótelmenn að gera sér grein fyrir því, að sumir skemmti-
staðir hér bæði hótelin sjálf og aðrir eru ekki annað i aug-
um siðmenntaðra gesta en þriðja ílokks hóruhús, umsetin
dauðadrukknum stelpuræksnum og körlum litlu betur á sig
komnum. Þegar gestir þurfa að „striða" til að komast inn
á sitt eigið hótel eða vínbari og matsali og greiða auk þess
aukagjald um helgar, þá er menntun þjóna og starfsmanna
yfirleitt svo ekki sé talað um yfirmanninn, rokin út í veður og
vind.
Okkur hefur aldrei skilizt hvert hlutverk Ferðamálaráðs
er. Það hefur skoðanir, eflaust, en samt virðist það utan-
gátta. Það hefur engan áhuga á að „klassa“ veitingastaði.
Enn síður virðist það hafa áhuga á því að hinir ýmsu staðir,
sem veita ferðafólki fyrirgreiðslu, sinni nokkrum almennum
siðareglum í aðbúnaði og þjónustu. Einhverskonar eftirlit
var á árunum með þessum stöðum, en árangur er sýnilega
enginn. Þó ber að taka fram, að nokkrir staðir hafa lagt
stolt sitt í að veita fyrsta flokks þjónustu í einu og öllu.
Eiga þeir verðugt lof skilið. Hinir eru enn fleiri sem aðeins
eiga skömm fyrir tilveru sína.
Tekjur af ferðamönnum eru okkur nauðsynlegar. Hins-
vegar má svo þenja bogann að hann bresti. Menn verða
að gera sér Ijóst, að aliur almenningur í öðrum löndum
safnar árum saman til að fara í „siglingu11. Þessu fólki er
ekki um, að einhverjir hótelmenn á íslandi rýi það inn að
skyrtunni, og selji þeim annars flokks varning á upp-
sprengdu verði. Sú þróun, sem er að ryðja sér hér til rúms
endar ekki nema á einn veg: Ferðamaðurinn fer aðrar leiðir
en hingað.
Það er hlálegt þegar uppveðraðir sjálfskipaðir ferðamála-
fræðingar máttu ekki vatni halda af hrifningu þegar „far-
fuglar“ og síðar sá hópur sem Mánudagsblaðið fyrst allra
kallaði bakpokalýð, fylltu 3. farrými skipa og sniktu sig um
landið. Nú er það allt horfin frægð. Það græddist aldrei eyrir
á þessu fólki og, jafnvel þá, forðaðist það hótelin okkar
sem sæmileg þykja.
Með lægni, natni og skynsemi má glæða ferðamanna-
strauminn. Komnar eru fram uppástungur um að selja ferða-
fólki mat, vin og gistingu á sérstöðu ferðamannagjaldi. Vera
má, að það myndi heppnast, en hvernig það yrði framkvæmt
er allt annað mál.
Það er staðreynd, að meðan leiðtogar okkar eru í sælu-
vímu allsnægtanna, þá eru þeir að drepa niður ferðamanna-
strauminn og finna ekki fyrir því fyrr en loksins digrir sjóðir
tæmast.
Hinn opinskái brezki íhalds-
maður, Enoch Powell, er bezt
þekktur utanlands fyrir afdrátt-
arlausa andstöðu gegn frekari
innflutningi litaðra manna til
Bretlandseyja. Þetta hefur orð-
ið til þess, að fáum er kunnugt,
að Powell er jafneindreginn
andstæðingur flokksins í efna-
hagsmálum. Powell er nefni-
ega þingmaður verkamannakjör
dæmisins Wolverhampton, 61
árs gamall, víðlesinn og dregur
enga dul á það, að hann telur
stefnu Edward Heaths í efna-
hagsmálum álíka viturlega og
stefnu hans í kynþáttamálum.
Blaðamaðurinn John Barnes frá
ameríska vikuritinu Newsweek
spurði Powell nokkurra spurn-
inga um ágreining hans og
flokksforusmnnar vegna sívax-
andi erfiðleika Breta í þessum
málum.
Barnes: Hvernig stendur á
þessum batramma árekstri, sem
kominn er upp milli rikisstjórn-
arinnar og verkamanna?
Poivell: Þetta var fyrirspáð
og fyrirsjáanleg afleiðing þess
að taka upp lögákveðna tekju-
og verðlagsstefnu samtímis því
sem skefjalaus verðbólga var
látin viðgangast. Þetta hlaut að
setja upp einn hópinn og svo
annan á móti stjórninni, og
varð til þess, að svo leit út sem
þessir hópar væru í andstöðu
við þjóðina í heild. Mér verður
óglatt af leiðindum, þegar ég
hugsa um allar þær ræður, sem
ég hélt um kaup- og verðlags-
stefnu Verkamannaflokksins í
þriggja ára stjórnartíð hans, því
ég benti á að hún hlyti að leiða
til þess ástands, sem við nú
höfum. Þess vegna blöskraði
mér að sjá Ihaldsstjórnina ana
út í sömu ófæruna, þó hún hefði
svarið fyrir slíkt í kosningunum
1970. Ég man, að ég sagði þá
við konuna mína: „Eg er ekki
mikið gefin fyrir loforð, en einu
get ég lofað þér núna: Þetta
endar í öngþveiti, athlægi og
ósköpum. Og ég hef áréttað
þetta oft og títt í þinginu."
Spurning: Svo þér lítið þá
svo á, að það sé Ibaldsstjórnin,
ekki kolanámumennirnir, sem
eigi sök á kreppunni?
Svar: Ég verð nú að segja,
að það er erfitt fyrir nokkurn,
sem man allsherjarverkfallið
1926, að æsa sig upp yfir verk-
falli járnbrautarsarfsmanna eða
námumannaverkfallinu, sem
hvorugt er nú skollið á enn sem
komið er. Ég geng að því vísu,
að það séu illkynjuð, stjórnleys-
is- og andfélagsleg öfl að verki
í þessu. En slík öfl eru alltaf í
áreksturum af þessu tagi. En
það er hlálegt skilningsleysi, að
halda, að þessi öfl hafi ráðið
þessum atburðum, eða að verka-
Iýðssamböndin séu ekki nema
framfylking, en að baki marséri
kommúnistar og stjórnleysingj-
ar í þéttum röðum. Svo er alls
ekki. Það, sem hefur gerzt, er
að kaup- og verðlagslöggjöfin,
sem nú er framfylgt af meiri
hörku en fyrir fimm árum af
Verkamannaflokknum, snýr öll-
um kjarasamningum upp í póli-
tískan árekstur milli ríkisstjórn-
arinnar og verkalýðssamtak-
anna.
Spurning: En eimir ekki samt
eftir af gömlu stéttabaráttunni
í þessu öllu saman — gamla
viðkvceðinu ,,þeir og við", Ihald
ið á móti verkalýðnum.
Svar: Nei, alls ekki. Ég
mundi segja, að „stéttvísi" sé
nú minni en nokkru sinni áður,
síðan ég fór að hafa afskipti ag
pólitík. Ég hlýt, að ítreka það,
sem ég sagði áður, að þetta
er fyrirsjáanleg afleiðing af því
að blanda saman efnum, sem
ekki eiga saman. Ef maður fram
leiðir 10 prósent verðbólgu á
Enocb Powell
ári og ætlar svo að setjast á ör-
yggisventlana og gefa út fyrir-
skipanir um, hvað hver og einn
skuli fá eða ekki fá, þá hefur
maður resept upp á látlausa á-
rekstra.
Spurning: Haldið þér þá, að
þriggja daga vinnuvikan ■ sé
bein tilraun af hálfu stjórnar-
innar til að knésetja námumenn
ina?
Svar: Mín tilgáta er sú, að
þetta hafi verið stjórninn kær-
komið tækifæri til að setja
námumennina, og þá um leið
óbeinlínis, verkalýðsfélögin yfir
leitt í gapastokkinn, svo að
stjórnin gæti sagt við alþjóð:
„Hér er vandinn og hér eru
sökudólgarnir." Ég held ekki,
að þeim hafi hrosið hugur við
að innleiðá þriggja daga vinnu-
viku.
Spurning: Haldið þér, að til
þess komi, að stjórnin efni til
kosninga undir kjörorðinu:
Hvor stjórn'ar Bretlandi —
verkalýðssamböndin eða ríkis-
stjórnin?
Svar: Ég hef ekki mikla trú á
því, að efnt verði snemma til
kosninga, og því síður að það
sé skynsamlegt. Ég held að hug
myndin um, að efna til kosninga
á næstunni, sé sprottin af þeim
misskilningi, að ríkisstjórnin
hafi haft námumenn og um leið
Verkamannaflokkinn í klemmu.
En þó að ríkisstjórnin efni til
kosninga og setji eitthvert sér-
mál á oddinn, þá getur hún ekki
ráðið því, hvort það verður endi
lega einmitt það mál, sem úrslit-
um ræður fimm eða sex vikum
síðar. Ef stjórnin efndi til kosn-
inga innan eins til tveggja mán
aða, gæti vel svo farið að al-
menningur risi öndverður móti
henni strax í fyrstu viku hinna
þriggja vikna löngu kosninga-
baráttu. Fólk færi að segja:
„Hvað er að tarna? Við héldum,
að þeir hefðu meirihluta. Við
héldum, að þeir vissu, hvað þeir
ætm að gera. En vita þeir það
í raun og veru? Til hvers eru
þeir þá að þessu? Er þetta ein-
hvers konar pólitískt flokks-
bragð? Er verið að hafa okkur
að ginningarfíflum?" Ég held,
að slíkt gæti hleypt illum anda
í fólk, og ég held það gæti átt
sinn þátt í, að stjórnin tapaði.
Spurning: Brezka útvarpið
(BBC) hélt nýlega skoðanakönn
un, sem benti til þess, að vin-
saeldir yðar í Bretlandi vhru
miklu meiri en vinsceldir forsæt-
isráðherrans. Hvernig’ sféndur-
þá á því að áhrif yðar og völd
innan Ihaldsflokksins hafa
minnkað?
Svar: Þér verðið að hafa hug-
fast þá tölulegu staðreynd, að
burtséð frá styrjöld eða veikind-
um, hefur engum brezkum for-
sætisráðherra enn verið vikið úr
sessi. Og andstaða forsætisráð-
herrans og mín er svo bein, að
það er erfitt að sjá, hvernig
það, sem ég er fulltrúi fyrir gæti
fengið viðurkenningu Ihalds-
flokksins án mannaskipta.
Spurning: Er mögulegt, að
þér segðuð yður úr Ihaldsflokkn
ttm og mynduðuð yðar eigin
róttceku hreyfingu?
Svar: Nei, nei, nei. Það væri
engin meining, að ég segði mig
úr flokknum. Ég er, þegar á allt
er litið, maðurinn, sem stend
við og held fram þeim stefnum,
sem færðu flokknum sigur
1970. Ég er sá, sem sízt er hægt
að búast við með skynsamlegum
rökum, að fari úr flokknum.
Spurning: Scekizt þér enn
eftir forystu Ihaldsflokksins?
Svar: Valdið er í mjög fárra
höndum eftir brezka kerfinu.
Annaðhvort er maður í embætti
eða maður er ekki í embætti.
Ég sé ekki fram á neina leið til
þess að staða mín innan flokks-
ins breytist á einu eða tveimur
árum. En þar með er auðvitað
ekki sagt, að þessi leið sé ekki
til, og þar með er ekki heldur
sagt, að ekki sé verið að undir-
búa hana á þeim stöðum, sem
nefndir hafa verið vopnabúi
hinnar guðlegu hefndar.
(Newsweek, 14. jan. 1974).