Mánudagsblaðið - 28.01.1974, Qupperneq 5

Mánudagur 28. janúar 1974
Mánudagsblaðið
5
AF SVEINI BEN.
Framhald aí bls. 1.
Svein, aö lyktun hans væri
aS Sölvi væri umbótamaSur!
En nú má máske byggja
á því m.a. aS hann líkti mér
viS dæmdan nauSgara, ó-
þokka og þjóf, og allt skal
hann þurfa aS sanna þetta
„ella hundur heita“ svo brúk-
aS sé hans eigiS orSalag.
ÞaS er ekki nóg Sveinn aS
lesa Sturlungu, eins og ég
veit aS þú gerSir, nota orS
hennar, hótanir og kokhreysti
kappanna, sem þar segir frá.
Hitt má benda þér á, aS Sturl
ungar voru flestir ef ekki all-
ir KARLMENNI, þorSu aS
berjast og þorSu aS særast
fyrir málefni sin hversu göf-
ug eSa ógöfug þau voru. Þeir
vógu ekki meS orSum þótt
sumir væru vegnir vegna
orSa. í ofsa þínum og skap-
fólsku, þá neitaSir þú sáttum
og leiSréttingu prentaSra
orSa. Ef þú heldur aS því líkir
dómar sem meiSyrSadómur
sá, sem nú féll á mig, hreinsi
skjöldinn þinn, þá er þaS
hrapalegur misskilningur.
GerSu þér Ijóst Sveinn
litli, aS ég er ekki hræddur
viS þig, hótanir þínar og prSa
val. Þú hefur göslaS fram í
skjóli áhrifaríkra bræSra
þinna, hræddra samstarfs-
manna, þó aldrei hafi sól þín
risiS hærra en þegar þá réSst
inn á fund í alþingi sjálfu til
aS hjálpa þáverandi ráSherra
í málflutningi sínum, en sú
snilldarframkoma þín varS til
þess, aS sögn Spegilsins, aS
Jón Pálmason, forseti deild-
arinnar, og húmoristi alkunn-
ur, sagSi: Þá tekur háttvirtur
sjálfkjörinn til máls. — Ég hef
sparaS viS þig ónot og áköst,
vegna þess aS mér sögSu ná
komnir aS þú ættir viS van-
heilsu aS stríða, sem vissu-
iega er mér leitt. En nú máttu
senda þræla þína eftir aurum
þeim, sem rétturinn skóp þér.
Það sárgrætilega er, að ég
hafði ákveðið að gefa litla
upphæð af enn smærri efn-
um í hinn nýja hundaspitala,
en sé nú að sú summa fer
ekki all-langt frá því, sem
henni var upphaflega ætlað.
A. B.
Eftirfarandi grein er tekin
óbreytt úr bókinni ,,Ár og
dagar 1875—1934“ tekin
saman af Gunnari M.
Magnúss, og lýsir þessi kafli
nokkuð hinum frábæru skap-
gæSum Sveins Benedikts-
sonar, dáindismanns.
Heiftaríegar deilur á Siglufirii
ntilli verkalýðsfélagsins og stjórnar
síldarverksmiðjanna
Sveinn Benediktsson og Guðmundur Skarphéðins-
son bera hvor annan þungum sökum — Guðmundur
Skarphéðinsson hverfur — Sveini Benediktssyni bönn-
uð dvöl á Siglufirði
Á Sigiufirði hófst harðvítug deila í júlímánuði milli verka-
mannafélagsins og stjórnar Síldarverksmiðja ríkisins. Fór
verksmiðjustjórnin fram á þaðí að verkamenn, sem ynnu hjá
Síldarverksmiðjum ríkisins, féllust á kauplækkun og sam-
þykkti einnig nokkrar breytingar á vinnutíma. Hafði verk-
smiðjstjórnin lækkað laun sín og samið við yfirmenn verk-
smiðjunnar um launalækkun. Verkamannafélagið hélt fund
um málið og vísaði tillögunni um launalækkun algerlega á
bug.' Guðmundur Skarphéðinsson, formaður Verkamanna-
félagsins, beitti sér fyrir þessari ákvörðun félagsins.
Blaðadeilur milli Sveins
og Guðmundar
í sambandi við málið hófst
blaðadeila milli Sveins Bene-
diktssonar, en hann er í stjórn
síldarverksmiðjannaí og Guð-
mundar Skarphéðinssonar. Varð
sú deila brátt mjög pólitísk og
persónuleg.
Sveinn Benediktsson birti í
Morgunblaðinu 24. júní grein,
er hann nefndi: Forsprakki nið-
urrifsmanna. Hver er Guð-
mundur Skarphéðinsson?
Þar segir Sveinn m. a. und-
ir titlinum: Verkalýðssvikarinn:
„Verkalýðsforsprökkum má
skipta í 2 fl. hér eins og í öðr-
um löndum. Eru annars vegar
þeir, sem heillaðir hafa orðið
af kenningum Karls Marx og
annarra brautryðjenda sósíal-
ismans, en hinir — og þeir eru
fleiri — póliu'skir svindlarar,
sem með ýmsum loddarabrögð-
um nota verkalýðinn til þess að
lyfta sér sjálfum upp í virðing-
arstöður, þar sem Jseir sjálfir
lifa svo í vellystingum praktug-
lega og hugsa ekki fremur en
áður um verkalýðinn. Hér á
landi tel ég í fyrra flokki m.a.
Brynjólf Bjarnason, ritstjóra
Verklýðsblaðsins, og Hauk
Björnsson, en í síðara flokknum
og þeim fjölmennari banka-
stjóra Alþýðuflokksins, Olaf
Friðriksson og Finn Jónsson,
ásamt ótal fleirum, að ógleymd-
um Guðmundi Skarphéðinssyni,
sem ég skal lýsa noldkuð nán-
ar." Þá ber hann Guðmund
þeim sökum, að hann hefði vilj-
að gangast sjálfur fyrir kaup-
lækkun, ef hann yrði form.
verksmiðjustjórnar. Greininni
lýkur svo: „Það er hörmulegt
til þess að vita, að fjöldi verka-
manna og hundruð sjómanna
skuli eiga á hættu að missa sum-
aratvinnu sína fyrir aðgerðir
þessa vesalmennis."
Guðmundur svarar
í viðtali við Alþýðublaðið
sagði Guðmundur Skarphéðins-
son, eftir að hann hafði heyrt
lesið úr greininni í síma, „að
rétt væri að skila því til reyk-
vískra blaðalesenda, að um-
mæli Sveins um það, að hann
hafi viljað gangast fyrir kaup-
lækkun með því skilyrði að
hann yrði formaður verksmiðju-
stjórnar, væru ósannindi frá rót-
um. Kvað Guðm., að þrátt fyrir
það, að hann þekkti Svein að
óvöndugheitum á ýmsum svið-
um, þá kæmi sér þó á óvart,
að hann skyldi Ijúga svona ó-
svífið."
Sama dag, 24. júní, ritaði
Guðm. grein, er birtist í Al-
þýðublaðinu og heitir: Bréf til
Sveins Benediktssonar, stéttahat-
urspostula íhaldsins. Þar segir
hann frá samskiptum þeirra um
stjórn síldarverksmiðjanna og
rógi Sveins til að bola Þormóði
Eyjólfssyni úr stjórninni. Fegir
þar: „Sögur þínar eru lygasögur
og tilgangur þinn með þeim að
falsa til þín menn til óbóta-
verka gegn fátækri alþýðu. Þar
með er allt sagt."
önnur grein Sveins
Sveinn Benediktsson birti
aðra grein hinn 29. júní í Morg-
unblaðinu: Forsprakki niður-
rifsmanna á Siglufirði. Guð-
mundur Skarphéðinsson afhjúp-
aður. — Undirtitlinum: Skatt-
svikarinn, segir Sveinn um Guð-
mund: „Eg lýsi Guðmund
Skarphéðinsson skattsvikara í
stórum stíl. Skal hann bera það
nafn með réttu, hundur heita og
hvers manns níðingur vera, ef
hann stefnir mér ekki fyrir þessi
ummæli, svo að mér gefist færi
á að sanna þau fyrir dómstól-
unum." — Nokkrar undirfyrir-
sagnir í grein Sveins benda
frekar til innihaldsins í árásinni
á Guðmund: „Hræsni Guðm.
og forsprakkanna." „Stöður
Guðm. og bitlingar." „Skatt-
svikarinn." „Verkalýðsböðull-
inn." „Heimska Guðmundar."
„Niðurrifsmenn." Þar segir að
lokum: „Fyrir rúmum hálfum
öðrum áratug varð hér á landi
vart við nýja manntegund, ef
menn skyldi kalla. Þeir hafa
haft það að atvinnu sinni að
spúa eitri milli vinnukaupenda
(atvinnurekenda) og vinnuselj-
enda (verkamanna). Vinnufrið-
ur og velgengni atvinnuveg-
anna er þyrnir í augum þeirra.
Þeirra atvinna er að rægja og
ljúga til þess á þann hátt að
reyna að upphefja sjálfa sig.
✓
Eg hef nú gripið Guðm.
Skarphéðinsson út úr hópi þess-
ara manna og gengið svo frá
honum, að hann ætti að þekkj-
ast. — Síðar, er mér vinnst tími
til, mun ég ekki telja það eftir
mér að fletta ofan af fleirum úr
hjörðinni."
Hvarf Guðmundar
Skarphéðinssonar
Þennan sama dag hvarf Guð-
mundur Skarphéðinsson og
spurðist ekki til hans. Fyrir há-
degi hafði hann gengið heim-
an frá sér og sást seinast til
ferða hans í bænum um eitt-
leytið. Þegar líða tók á daginn
var farið að undrast um hann
og hófu þá 50 til 60 manns
leit að honum. Var leitinni
haldið áfram um kvöldið og
næsm nótt og tóku þátt í henni
flestir bæjarbúar. Leitað var í
bænum, gengið út með Hvann-
eyrarfjörum, upp í fjallið fyrir
ofan og slætt við bryggjur. En
leitin bar engan árangur. Þá
voru fengir kafarar frá Akur-
eyri og Reykjavík og höfnin
rannsökuð og slædd. Við rann-
sókn málsins kom í Ijós, að
um morguninn hafði Guð-
mundur keypt tveggja kg blýlóð
í verzlun í bænum.
Borgarafundur á Siglufirði
Verkamannafélag Siglufjarð-
ar gekkst fyrir almennum borg-
arafundi um þessi mál og var
hann haldinn 1. júlí. Um 800
manns (af um 2000 íbúum
Siglufjarðar) mætm á fundin-
um. Mótatkvæðalaust var sam-
þykkt að heimta fullt taxtakaup
og Svein Benediktsson burt úr
verksmiðjustjórninni . Þá var
lýst fyrirlitningu á framkomu
Sveins og skrifum hans í Morg-
unblaðinu, sem „sjálfur stendur
mitt í flokki stærsm skattsvik-
ara og svindlara, fyrir að liefja
jafn dólgslegar árásir og hér
ræðir um. Þar sem Sveinn hefur
með því að reyna að stöðva
bræðsluna stofnað atvinnulífi
bæjarins í voða, krefst fundur-
inn þess ennfremur, að hann
stígi ekki fæti sínum á kaup-
staðarlóð Siglufjarðar."
Fundir um þessi mál og at-
vinnuleysismál almennt vom
haldnir víða um land þessa
daga. Kommúnistaflokkus ís-
lands boðaði til fundar í Reykja-
vík 30. júní. Þá vom fundir
haldnir í Vestmannaeyjum,
Hafnarfirði og Glerárþorpi.
Voru Siglufjarðarmál alls stað-
ar til umræðu og mótmæli gegn
launalækkunum samþykkt.
Nokkrum dögum síðar baðst
Sveinn lausnar úr stjórn síldar-
verksmiðjanna. Þá samþykkti
Verkamannafélag Sigufjarðar
þann 8. júlí að taka tilboði
verksmiðjustjórnarinnar og voru
samningar þá undirritaðir.
Sveini visað frá Siglufirði
Sveinn Benediktsson kom til
Siglufjarðar 28. júlí í einkaer-
indum vegna útgerðar sinnar.
Að morgni annars dags frá því
hann kom þangað, komu nokkr-
ir verkalýðsleiðtogar til hans,
og var hann þá eigi klæddur.
Spurðu þeir Svein, hvenær hann
ætlaði brott úr bænum. Kvað
hann það óráðið enn. Allmargt
manna safnaðist að húsinu. Lém
menn heldur ófriðlega og kröfð-
ust þess að Sveinn hypjaði sig
þegar á úraut.
Sveinn rilkynnti bæjarfógeta
árásina. Komu ýmsir samherjar
Sveins og buðu honum vernd,
en hann vildi ekki þiggja, þar
eð slíkt mundi leiða til óeirða.
Um kvöldið safnaðist fólk að
húsi því, sem Sveinn dvaldist í,
en tveir verkalýðsleiðtogar
gengu inn til hans og tilkynntu
honum, að hann yrði fluttur
burt með valdi, ef hann færi
ekki sjálfviljugur. Tók Sveinn
þann kostinn og fylgdi verka-
lýðsforingjunum út í varðskipið
Oðinn, sem lá þar við bryggju.
Tók skipstjóri skýrslu af verka-
lýðsmönnum, jafnframt því að
hann veitti Sveini viðtöku. Dag-
inn eftir var Sveinn lagður á
land á Sauðárkróki.
Afdrif Guðmundar
Skarphéðinssonar
Sunnudaginn 14. ágúst fannst
lík Guðmundar Skarphéðins-
sonar á floti við bryggju Síld-
arverksmiðja ríkisins á Siglu-
firði. Læknir kvaðst ekki geta
skorið úr, hvort dánarorsökin
hefði verið drukknun eða hjarta
slag. Talið var að líkið hefði
hulizt í botnleðjunni við bryggj-
urnar, en hefði síðan losnað við
hreyfingar skipsskrúfu. Var lík-
ið jarsett 29. ágúst að viðstöddu
miklu fjölmenni, um þúsund
manns. Auk sóknarprestsins
töluðu yfir moldum Guðmund-
ar varaforseti Alþýðusambands-
ins, Héðinn Valdimarsson, og
séra Sigurður Einarsson.
Auglýsið í
Mánudags-
blaðinu