Mánudagsblaðið - 27.01.1975, Qupperneq 6

6
Mánudagur 27. jantrar 1*975
SÓÐASKAPUR í
KVIKMYNDAHÚSUM
Krossgdtan
íslenidinigar hafa aldrei talist
sérlega snyrtileg þjóð. Það er
staðreynd, sem við höfum alla
jafna þurft að viðurkenna og
búa við, en þó megum við ekki
sætta okkur við það, þegjandi og
hljóðalaust og vaða skítinn í
ökla frá degi til dags. Hverjum
manni og hverri konu hefur
hingað til þótt sæma, að halda
uppi einhverri ákveðinni gráðu
hreinlætis á heimili sínu og nú
er farið að ganga nokkuð eftir
því að forráðamenn opinberra
samkomustaða viðhaldi hreinlæti
á eign sinni. Vissulega er full
þörf á því að slíkir staðir séu
þrifnir, eins vel og kostur er,
en um það gildir hið sama og
annað í mannlegu samfélagi, að
ekki er hægt að krefjast enda-
laust af sama aðila.
Kvikmyndahús hér í Reykja-
vík eru orðin æði mörg og í
þeim hópi eru nú nokkur, sem
sérlega glæsileg verða að telj-
ast. Siíkir samkomustaðir eru
aiia jafnan íbúum viðkomandi
staða til mikils sóma, hvað gjerð
þeirra, útlit og búnað áhrærir,
en þó skýtur nokkuð skökku við
hérlendis, í því hvernig kvik-
myndahúsagestir umgangast
kvikmyndahúsin. Það er eins og
allir lélegir eiginleikar íslend-
inga brjótist upp á yfkborðið,
þegar þek ætla að eyða kvöld-
stund fyrir framan hvíta tjaldið.
Um leið og sú ákvörðun hefur
■ verið tekin, að fara í bíó, gleyma
þek öllum kurteisis- og um-
Igengnisvenjum, sem pabbi og
mamma eyddu þó svo miklum
tíma í að kenna þeim.
Til að byrja með virðist varla
nokkrum manni detta í hug að
koma á réttum tíma til sýning-
ar. Bkki er hægt að slökkva
Ijósin í salnum fyrr en 5 til 10
mínútum eftir að sýning hefst,
því gestir eru í óða önn að tín-
ast inn og troðast milli bekkj-
anna, ofan á tám náungans,
pústrandi og hrindandi. Ef þeim
svo gengur ekki nógu vel að
komast til sætis, verður þeim
einna helst fyrir að skamma
stúlkurnar sem gegna störfum
sætavísa, en flýigur aldrei í hug
að áfellast sína eigin háæruverð-
ugu persónu.
Annað er svo sælgætis- og
poppkornsátið, sem veldur hví-
líkum sóðaskap, að til vandræða
horfir. Það er að nokkru skilj-
anlegt, þegar börn safnast sam-
an til að sjá Tarsan, eða ein-
hverja álíka hetju, að þau gluðri
poppinu um gólfið fyrir ffaman
sig og dreifi tunbúðum út um
allt. En þegar fullorðið fólk er
engu skárra — og það er engu
skárra — þá kastar nú tólfunum.
Allir vita, að bannað er að hafa
gosflöskur með sér inn í sali
kvikmyndahúsa. Börnin, í sak-
leysi sínu, þora ekki annað en
hlýða þessu banni, að minnsta
kosti fer flaskan þá í vasann
þegar hún er tæmd. En fullorð-
ið fólk, sem þykist eiga orðið
töluvert undir sér, er sko ekki
að láta þessar þjónustustéttir
ráðskast með sig. Árangurinn er
sá, að á venjulegri kvöldsýningu
eru tugir á tugi ofan af gos-
flöskum rúllandi um gólf hús-
anna, öðrum gestum til hins
mesta ama og jafnvel hættu,
þegar mynd er lokið og fólk
gengur út. Það fólk sem nú er
að ala upp börn og setur þeim
reglur-til að fafa .eftir, virðist
einna gleymnast á það utan
heimilis, að reglur eru settar til
að fara eftir þeim, en ekki hið
gagnstæða. Ruslafötur þær sem
öll bíó hafa nú dreift um hús-
næði sín, eru ætlaðar undir sæl-
gætisumbúðir og annað rusl —
því er ekki ætlaður staður á
gjólfi salarins og ekki heldur á
höfði þess sem fyrir framan
situr.
Enn er það eitt sem er hvim-
leitt í fari íslenskra kvikmynda-
hússgesta. Það áhrærir einnig
gólfið, sem virðist almennt vera
ákaflega misskilið og öfugt not-
að. Gólfið er ædað undir fætur
okkar og fótunum er ætlaður
staður á því. Fótum kvikmynda-
húsgesta er ekki ætlað að vera
uppi á baki nassta sætis fyrir
framan — og alls ekki á öxlum
þess sem er svo óheppinn að
sitja þar. Þó er það svo, að setu-
stellingar verða margvíslegar,
þegar á sýningu líður og virð-
ist þá fótum einna síst valinn
staður á gólfinu.
Að lokum mætti svo benda
á, að reykingabann það sem bíó-
in reyna nú að framfylgja, er
ekki sett að ástæðulausu og þú,
kvikmyndahúsgestur sem þetta
lest, ert engin undantekning frá
þeirri reglu. Jafnvel þú sjálfur,
svo mikilsverður sem þú ert,
verður að sætta þig við að sitja
í tvo klukkutíma án nikótíns —
og hana nú.
LÁRÉTT:
1 Fæst við tómstundaiðju
8 Horfið
10 Upphafsstafir
12 Ágóða
13 Fangamark
14 Óhljóð
16 Tún
18 Bitvargur
19 Óhreinka
20 Er í vafa
22 Tók ófrjálsri hendi
23 Skóli
24 Hátíð
26 Upphafsstafir
27 Hæðir
. 29 Fimarw jj m
LÓÐRÉTT:
2 Margmenni
3 Karlmann
4 Spé
5 Skjálfa
6 Forsetnmg
7 Röska
9 Balli
11 Fara hægt
13 Hnífar
15 Ríki
17 Glöð
21 Blómleg
22 Sjúkdómur
25 Fæddu
27 Skóli
28 Guð
AFBOKAMARKAÐNUM
Ragnar Ásgeirsson:
SKRUDDA
Skrudda Ragnars Ásgeirs-
sonar er safn þjóðlegra fræða
í bundnu og óbundnu máli.
Ragnar er mikiU smekkmaður
á íslenskt mál og prýðilega
ritfær, sjófróður og skemmti-
legur sögumaður, með næma
eftirtekt og skarpskyggni á
þjóðleg einkenni. Á ferðum
sínum um landið, sem ráðu-
nautur Búnaðarfólags Islands,
hefur hann safnað að sér
miklu magni sagna, vísna og
fróðleiks ýmiss konar og er
þessi nýja Skrudda hans stór-
aukin og endurbætt. Hér eru
sögur og sagnir úr öllum sýsl-
um landsins og er efninu rað-
að eftir sýsluskiptingu, byrjað
á Gullbringu- og Kjósarsýslu,
en endað á Árnessýslu. Þessi
nýja útgáfa Skruddu er því
mjög handhæg og mun að-
gengilegri aflestrar en hin eldri
gerð bókanna.
Henry Vernes:
HERMENN
GULA DREKANS
Bók um ævintýri Bob Morans.
Hverjir eru þessir óhugnan-
legu hermenn Guila skuggans,
sem láta sér hvorki bregða við
sár né bana og er att út í ófrið
við alia veröld, og helzt er út-
lit fyrir, að þeir í grimmdar-
æði sínu ætli að gereyða öllu
kviku? ... Það er í ís og hel-
kulda Norðuríshafsins, að Bob
Moran og vinur hans Bill Ball-
antine uppgötva hið ótrúlega
upphaf þessara undravera ...
eins konar gervimanna, sem
Guli skugginn er farinn að
framleiða eins og á færibandi
... Þetta eru leikföng hans,
sem ætlað er það göfuga hlut-
verk að útrýma með öllu vest-
rænni menningu og þar með
gersigra heiminn ... En Bob
þekkir Gula skuggann og vél-
ræði hans, og veit að nú er sá
máttugi herra Ming farinn að
leika sér á ný ... Og þá er
bezt að vera við öllu búinn ...
Ingólfur Jónsson
frá Prcstsbakka:
ÞJÓÐLEGAR
SAGNIR I
Heimildarmenn Ingólfs Jóns
sonar eru fjölmargir, nokkrir
eru ónafngreindir, þar eð þeir
kusu að þeirra væri í engu
getið, vildu aðeins bjarga góðri
sögu frá glötun, fá hana
skráða. Þrír sagnamenn eru
mest áberandi i þessu safni:
1 fyrsta lagi Steinunn Guð-
mundsdóttir, húsmóðir á Stóru
Hvalsá í Hrútafiröi, og eru
sagnir hennar flestar úr Hrúta-
firði og af Vestfjörðum. I öðru
lagi Ingibjörg Guðmundsdótt-
ir, húsmóðir á Efri-Brunná í
Dalasýslu, húnvetnskrar ættar
en alin upp á Ægissíðu á
Vatnsnesi, og eru sögur henn-
ar úr Húnavatnssýslu, en auk
jreirra mörg ævintýri þessa
safns eftir henni skráð. I þriðja
lagi er Jón GuðJaugsson, vega-
verkstjóri á Vopnafirði. Sagnir
hans eru einkum þaðan að
austan. Annað efni þessarar
bókar er víðs vegar að af land
inu, jöfnum höndum úr
Reykjavík og nágrenni sem úr
hinum dreifðu byggðum lands-
ins.
Hér er um fjölskrúðugt
sagnasafn að ræða, álfasögur,
dulrænar sögur, örlagasögur,
reynslusögur, dýrasögur, ævin-
týri og skringisögur. Margt er
hér sérstæðra sagna og
skemmtilegra, og þarf því eng-
um að leiðast, sem hefur þessa
bók handa á milli.
Kristján Friðriksson:
FARSÆLDARRÍKIÐ OG
MANNGILDISSTEFNAN
Kristján Friðriksson er mjög
nútímans í átt til uppruna
þeirra, skýra frá nokkrum
helstu boðendum þeirra er-
lendis, flutningi stefnanna til
íslands og hugmyndafræði
þeirra. Sérstaklega ver hann
alllöngu máli til að segja sögu
Framsóknarfokksins, sem hann
sjálfur hefur aðhyllst mestan
hluta ævi sinnar.,, Færir
Kristján rök að því, að flokk-
urinn hafi haft mikil áhrif til
farsældar í landinu. Aftur á
móti segir hann flokknum
einnig til synda, því Kristján
er hreinskilinn og berorður,
hver sem í hlut á, og gefur
það auðvitað bók hans mikið
gildi.“
Allir þeir ,sem afskipti hafa
af stjórnmálum, hvar í flokki
sem þeir standa, þurfa að
eignast og lesa þessa bók.
sjálfstæður hugsuður, hefur
brennandi áhuga á samfélags-
málum, er djarfmæltur, tölvís
og margfróður. Þessi bók hans
mun vekja athygli og umtal
og án efa eru ekki allir sam-
mála Jteim skoðunum, sem
hann setur hér fram, en óhjá-
kæmilega munu menn staldra
við og hugsa.
Karl Kristjánsson, fyrrum al
þingismaður frá Húsavík las
handrit bókarinnar áður en
það fór til prentunar. Hann
segir m. a. í bréfi til útgef-
anda: „Eitt af því, sem Krist-
ján Friðriksson tekur sér fyrir
hendur í þessari bók, er að
rekja helstu stjórnmálastefnur
í