Tíminn - 09.01.1970, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 9. janúar 1970.
TÍMINN

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FranÆvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andés Kristjánsson, Jón Helgason og Tómas
Karlsson. Auglýsingastjóri: SteinigrínMir Gíslason, Ritstjómar-
skrifstofur í Edduhúsinu, sírnar 18300—18306, Skrifstofur
Bankastræti 7 — Afgreiðslusími: 12323 Auglýsingasúni: 19523.
Aðrar slkrifstofur simi 18300. Áskrifargjald kr. 165.00 á mán-
uði, innanlands — í lausasöliu kr. 10.00 eint. - Prentstn. Edda hf.
Afkoma bænda
á árinu 1969
í yfirlitsgrein sinni um afkomu landbúnaðarins á sl. ári
ræddi Halldór Pálsson, búnaðarmálastjóri, meðal annars
um fjárhagsafkomu bænda og framtíðarhorfur. Halldór
sagði, að öruggt mætti telja, að bændur hafi verið tekju-
lægsta starfsstétt þjóðarinnar á árinu 1968 eins og um
árabil að undanfömu, enda hafi tekjur þeirra ekki hrokk-
ið fyrir nauðþurftum. Engar líkur væru til þess að af-
koma bænda hefði verið betri á árinu 1969 en árið 1968.
Framleiðslumagn búvöru hefði minnkað, mjólk um 6.8%,
kindakjöt um 4.3% og kartöflur um 40—50%.
Bændur á óþurrkasvæðunum hefðu notað feikn af
kjarnfóðri sl. haust og nú fram að áramótum. Minnkandi
byggingaframkvæmdir og minni vélakaup á árinu 1969
eru vitni um hina versnandi afkomu. Að vísu þyrfti ekki
að óttast afleiðingar af minnkandi framkvæmdum og
minni vélakaupum í eitt ár, ef líkur væru fyrir batnandi
afkomu á næstunni. Bændur hafi fengið viðunandi hækk-
un á verði búvöruframleiðslu sl. haust miðað við meðal
árferði og verðlag undanfarinna ára, en það nægði ekki
til að mæta afleiðingum illæris ár eftir ár, vaxandi skuld-
um og minnkandi eignum.
Bændur eru tekju-
lægsta stéttin í landinu
Hér veldur miklu um, hve bændur hafa lengi búið við
lægri tekjur en þeim hefur borið lögum samkvæmt. Þrátt
fyrir elju þeirra og sparsemi, gátu þeir ekki lagt nægi-
lega fyrir í góðu árunum til að mæta illærunum að undan-
fömu, sízt þeir, sem stóðu í framkvæmdum. Vaxtabyrði
hvilir þungt á þeim, sem lán hafa tekið til fjárfestingar
eða vegna tapreksturs að undanfömu, en gengislækkan-
imar hafa ódrýgt illilega sparifé hinna.
Svart í álinn
á árinu 1970
Búnaðarmálastjóri sagði, að því miður benti ekkert til
þess að árið 1970 yrði bændum til aukinnar hagsældar.
Meiri hluti bænda landsins yrði nú að horfast í augu við
meiri vanda en bændastéttinni hefði mætt í meira en
hálfa öld.
Þessi mikli vandi er að framfleyta bústofnunum á
óþurrka- og grasleysissvæðunum farsællega yfir veturinn
og fram í græn grös á vori komandi á hinum litlu og lé-
legu heyjum, sem til em.
Ásetningur hjá fjölda bænda er nú verri en nokkra
sinni fyrr um áratuga skeið. Er það að miklu leyti gert
með vitund og samþykki harðærisnefndar og Búnaðar-
félagsins, en með lánveitingum úr Bjargráðasjóði til fóð-
urkaupa er ætlunin að sporna við of mikilli bústofns-
fækkun, sem myndi leiða til mjólkurskorts og alltof mik-
illar tekjulækkunar hjá bændum meðan verið væri að
Jcoma stofninum upp aftur. Bændur í mörgum hreppum
hafa samt orðið að fækka sauðfé og kúm um 10—12%
Óg þrátt fyrir það er heyforðinn víða svo lítill, að vandi
er..að láta hann endast út allan gjafatímann. TK
ÁRAMOTAGREIN JAMES RESTONS:
Stórveldin hafa öðfazt réttari
mynd af sjálfum sér en áöur
Það er enn Ijósara en áður, að öll erum við á sama bátnum
ÞESSI öld hefir leikið spá-
menn æði grátt. Sérhver á-ra-
tugur hefir hneigt menn til
þess að dæma rangt um kom-
andi áratug. Fyrsta áratug ald
arinnar var ekki unnt að sjá
fyrir hi)ð ægilega blóðhað á
öðrum áratugnum. A öðrum
áratugmum var ekki unnt að
hugsa sér neitt vinimannlegra
en keisarann, en þá var sáð
frækornuim annarrar og miklu
ægilegri ógnunar, eða nazista
og kommúnista. En þetta var
aiðeins upphafið.
Á þriðja tug aldarinnax var
mikil velmegun um skeið, að
minnsta kosti í Bandaríkjun-
um, en svo var staulazt yfir í
kreppu fjórða tugsins. Fyrri
styrjöldin „til að binda endi
á styrjaldir" gat af sér sífðairi
styrjöldina á fimmta tug aldiar-
innar. Þeir, sem voru banda-
menn á fimmta tug aldarinnar,
urðu óvi-nar á sjötta tugnum
og þeim sjöunda, en þá voru
hin „eiiífu“ hieimsveldiiiliðin
undir lok og jafnvel hið nýja
heimsveldi kommúnista klofið
í tvo hluta — eða tulttugu.
OG NÚ erum vifð stödd við
lok hins sjöunda tugs og flest-
ir hugsuðir virðast keppatst
um að lýsa yfir, að það hafi
verið hörmulegt tímabil, seon
gott sé að vera laus við. Þeir
segja, að spámennirnir ættu að
Láta sér hann að kenningu
verða, eða fara að minnsta
kosti með gát, því að hið ila
sé alls ráðandi og heimiurinn
af göfluim genginn.
Það væri heimskur malður,
sem neitaði staðreyndunum,
sem við blasa. Okkur hefir
fjölgað um of, viið erum of
lítið menntaðir, sundraðir,
spilltir og ráðvilltir, „rúnir
trausti og tortryggnin kveliur
»kkur“. Styrjaldir, glæpir,
spilling, kynþáttadeilur, blygð
marleysi í stjórnmálum og
DÖlsýni eru förunautar okkar.
Sigi að síður virðist reynslan
'rá liðnum áratu-gum bera okk
ir þann boðskap, a<ð ríkjandi
ilit á hverjum áratug fyrir sig
>é vafasamur kvarði á kom-
audi áratug. Venjulega hefir
framtíðin ekiki reynzt eins
björt — eða svört — og búizt
var við.
EF TIL vill má grafa þetta á
bautastein áttunda tuigs aldar-
innar:
„Ekki eins afleitur og gert
var rálð fyrir á sjöunda tugn-
um.“
Ef til vill verðum við smátt
og smátt að endurskoða hina
dapurlegu spádóma á sjöunda
tugnum. Þá lá við sjálft að við
sundruðumst hér í Bandaríkj-
unum og stjórnleysiinu brá
jafnvel fyrir augu okkar, en
eigi að síður var þá tekizt á
viB ýmsar staiðireyndir, sem
sneitt hafði verið hjá á fimrnta
og stjötta tug aldarinnar, og
þau fangbrögð sviptu burtu
ýmsum algengum og háskaleg-
um blekkinguim í Bandaríkjun-
nm.
„Fyrsta sikrefið á leiið til
vísdóms" — skrifaði Alfred
North Whitehead á þriðja tug
aldarinnar — „er í því fólgið
að viiðurkenna, að meginfram-
farir í menningu fara fram
með þeim hætti, að við sjálft
liggur að þær eyðileggi þjóð-
félögin, þar sem þær gerast . .
Listin að ldfa í frjálsu sam-
félagi er í þvi fólgin að varð-
veita hið táknræna lögmál, og
í öðru lagi að framkvæma ótta-
laust þá endurskoðun, sem
tryggi að lögmálið þjóni þeim
tilgangi, sem fullnægir auknu
viti . . . .“
NOKKUR tilhneiging virðist
til að mikla fyrir sér þann þátt
inn „atð við sjálft lá“ að þjóð-
félagið „sundraðist" á sjöiunda
tug alldarinn,ar, en sagnfræðing-
ar feunna síðar meir að álykita
sem svo, að „meginframíarir"
hafi einnig orðið á þeiirn ára-
tug. Til dæmis má minna á
þetta i.■>>. 11:,(>1.1j -jo *.*, . ji.
1. Bæði kjarnorkuveldin
?tóru,;Bantopjr,íog ^Sovétrík-
m, komust að raun um það á
sjöunda tug aldarinnar, að
hernafðarmáttur er ekki hið
sama og drottmunarvald f stjórm
málum, og hernaðarmáttur er
meira að segja óvirkur sums
staðar.
2. Bandaríkjamenn og Rúss-
ar öðluðust eiinnig nokkra kunn
áttu f því að komast hjá hás'ka
legum átökum sín í milli og
FYRRI HLUTI
takmarka heitin,gu hernaðar-
máttarins, þegar mestur voði
var fyrir dyrum. Þanmg hliðr-
uðu Bandaríkjamenn sér hjá
að bjóða Sovétríkjuinum birg-
inn hernaðarlega, þegar vald-
hafamdr í Mosikvu sviptu Tékkó
slóvakíu frelsi árið 19ti8, en
Sovétmenn tóku þann kost að
fjarlægja heldur eldflaugar
sínar frá Kúbu, en að tafea á-
skorun Kennedys forseta.
3. Uppgangur Kína sem nýs
heimsvéldis, fjandsamlegt
baeíði Moskvumönnum og vald-
höfunum í Washington, kann
að valda ófriðarhættu á ní-
und-a tuig aldarinnar. En sú
verður sennilega raunin á átt-
unda tugnum, eins og var á
síðari hluta hins sjöunda, að
hann knýr valdhafana í Moskvu
til alð hafa nánar gætur á landa
mærum sínum í austri og
dregur á þann hátt úr óttanum
við Sovétríkin í vestri.
4. Kenning Dulles utanríkis-
ráðherra um „hina þungu
hefnd kjarnorkunn,ar“ olli því
á sjötta tug aldarinnar, að yfir
vofði að sérhver átök milli
stórveldianna ynðu að hams-
lausri kjarnorkustyrjöld, Banda
ríkjamenn snéru baki við þess-
arri kenningu á sjöunda tugn-
um og bölluðu sér að kenringu
McNamara um hófsamari eða
„sveigjanlegri viðhrö,gfð“ við
árás.
5. A3 lokonm ber að geta þess,
að risaveldin hiafa ekki aðeins
viðurkennt ný veldi og aukið
sjálfstæði þjóða utan áhrifia-
svæðis síns eða næsta nágrenn-
is, heldur eru forráðamenn
þeirra loksins farnir að ræðast
við í alvöru uim tatomörlkun
kjamorkuvígbúnaðar.
Baráttan um völd og áhrif
heldur enn áfram, hörð og misik
unnarlaus í Vietnaim, með
slægð í Téktoóslóvakíu o,g er
sennilega háaskalegri í lönd-
unum fyrir botni Miðjarðar-
hafsins en nokkurs staðar ann-
ars staðar. Við upphaf 8, ára-
tuigsins ríkir þó eflaust glegigri
skilnimgur á staðsetnimgu, eðli
oig taltomörkunum valdsins en
á fyrstu áxurn sjöunda togs-
ins.
ÞESSI atriði eru mjög mikil-
væg þar sem mikið af mann-
drápunum og hörmunigunum í
heiminum á sjöunda áratugnum
stöfiuðu einmitt af röngum á-
lytotunum um möguleitoa manns
ims á að ná sjlórnmálamartomið-
um sínum með beitimgu ber-
valds. Ekki er til nein fullnægj
andi aðferð til þess að endur-
stooða ríkjandi ástand í heim-
inium oig hnika því til — eða
að minnsta toosti etoki fyrir
hendi vi'lji til að beita þedm
tækjum, sem tounna að vera
tiltEek. — Af þessum sötoum
hafa forráðamenn Sovétríkj-
anna, Bandaríkjanna, Norður-
Vietnam, Arabaríkj anna og
ýmsra Afríkuríkja og ætt-
fIo,tofca gripið til ofbeldisins til
þess að knýja óvini sína til þess
að láta undan.
Herbert Butterfield vatoti fyr
ir löng-u atlhyigli á þeirri háska-
leigu skyssu, sem í þessu er
fólgin. „Hversu mjög sem við
höfum gert otokur far um það
á tiuititugustu öldinni að tatoa
fyrirfnam tillit til ófyrirséðra
afleiðimga styrjaldar, þá höfum
við ávallt toomizt að raun um,
að háskaiegustu afleiðingarnar
hafa ekfci verið tefcnar með í
rei'kning otokar eða verið okk-
ur að minnsta kosti of óljósar.
Eitt dæmið um þessa staðreynd
er glötun sjálfstæðis . margra
þjóða í Austur-Evrópu o,g á
Balkanskaga, — en frelsi þess-
arra ríkja var einmitt talið
meginástæða þess, að við lögð-
um út í báðar heimsstyrjald-
irnar.“
ÞAÐ kostaði valdhafana í
Washington líf fjörutíu þús-
und Bandaríkjamanna og ó-
talda millj,arða dollara í styrj-
öldinni í Vietnam á sjöunda tug
aldarinnar, að komast að raun
um sannleiksgildi þessari orða.
Þess má geta sér til með nokk-
uð traustum líkum, að ósenni-
legt sé, að nokkur Bandarfkja-
forseti leggi í þá áhættu að
endurtaka slík ævintýéri af
metnað a rásíæ ðum á áttunda
tog aldarinnar .
Aufc þessa hefur bandaríska
Framhald á bls. 18