Morgunblaðið - 16.10.2005, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 16. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
stjóri Verzlunarskólans í hans stað.
Dr. Jón var með doktorspróf í klass-
ískum fræðum frá Þýskalandi og
hafði mikinn áhuga á tungumálum
og hugvísindum almennt. Á sama
tíma og dr. Jón hlúði að menntun og
þroska nemenda undirbjó skóla-
nefnd stækkun skólans. Árið 1960
var hafist handa við að byggja nýtt
húsnæði á lóð skólans vestan við hús-
næðið við Grundarstíg. Tveimur ár-
um síðar var nýja skólahúsnæðið,
sem jafnan gekk undir nafninu „Nýi
skólinn“, tekið í notkun og batnaði
aðstaða nemenda þá til muna. Árið
1966 eignaðist skólinn svo þriðja
húsið sitt, vélritunarhúsið við Hellu-
sund. Þá voru nemendur í skólanum
orðnir 483 talsins og 33 kennarar
störfuðu við skólann.
Unglingamenningin setur
svip sinn á skólalífið
Samhliða því sem námið varð
betra og meira krefjandi efldist fé-
lagslíf nemenda. Dansleikir voru vel
sóttir og haldin voru skemmtikvöld,
nýnemakvöld, málfundir og íþrótta-
keppnir með reglulegu millibili.
Óhætt er að segja að góður andi hafi
ríkt í skólanum og Verzlunarskóla-
nemar litu á sig sem eina heild.
Margir fyrrverandi nemendur hafa
haft á orði að í Verzlunarskólanum
ríki ekki hefðbundinn stéttaskipting
heldur séu nemendur teknir inn í
stóran vinahóp um leið og þeir hefja
nám í skólanum.
Friður, hippar og hamingja
Á eftir fínpússuðum skóm, hvítum
skyrtum og piltum sem gengu um
skólagangana raulandi fyrir munni
sér laglínuna: „Love love me do, you
know I love you“ tóku við síðar
mussur og útvíðar buxur. Edda
Andrésdóttir fréttamaður sem
stundaði nám í Verzlunarskólanum í
byrjun 8. áratugarins segir svo frá í
viðtali við Verzlunarskólablaðið:
„Það voru auðvitað allir með sítt hár,
það fylgdi, en maður var ekki alveg
búinn að gera það upp við sig hvort
það væri smartara að vera fínn í
tauinu eða druslulegur. En satt best
að segja man ég ekki til þess að við
krakkarnir dirfðumst nokkru sinni
að vera í gallabuxum í skólanum. Ég
held að flauelsbuxur hafi verið það
djarfasta. ... Svo voru náttúrulega
alltaf einhverjir inn á milli sem vildu
vera öðruvísi en aðrir. Jóhann Páll
[Valdimarsson útgefandi] var sá rót-
tækasti, líklegast mesti hippinn af
okkur öllum. Við sátum nú samt oft á
Tröð sem var róttækt kaffihús í þá
daga, innan um síðhærða stráka og
stelpur sem reyktu pípur. En ljúfari
stundir man ég þó frá Hressó. Það
varð að vana að rölta þangað eftir
skóla á laugardögum nokkur saman
og sitja þar eitthvað fram eftir yfir
kaffi og vínarbrauði.“
Aukin réttindi og auknar kröfur
Það var ekki aðeins tískan og ung-
lingamenningin sem tóku stórstígum
breytingum á þessum árum.
Menntakerfið breyttist líka. Eftir að
landsprófið lagðist af í byrjun 8. ára-
tugarins var ákveðið að leggja niður
1. og 2. bekk í Verzlunarskólanum og
taka nemendur beint inn í 3. bekk að
loknu grunnskólaprófi. Árið 1970 var
brautaskipting tekin upp í fyrsta
skipti í Verzlunarskólanum en þá var
lærdómsdeild skipt í hagfræðideild
og máladeild. Stærðfræðideild bætt-
ist svo við árið 1984.
Á árunum 1966–1970 brautskráð-
ust 167 stúdentar frá Verzlunarskól-
anum. Flestir þeirra, eða um 75% út-
skrifaðra nemenda, hófu háskóla-
nám. Langflestir skráðu sig í
lögfræði eða viðskiptafræði í Há-
skóla Íslands, en einnig var töluvert
um að stúlkur sem útskrifast höfðu
með stúdentspróf frá Verzló færu í
heimspekideild HÍ eða í Kennara-
skólann. Þótt flestir sættu sig við
þessa kynjaskiptingu voru ekki allir
tilbúnir að fella líf sitt að henni.
Í byrjun 8. áratugarins fóru náms-
menn í auknum mæli að krefjast
aukinna réttinda og gæta hagsmuna
snna. Innan Verzlunarskólans birtist
þetta í stofnun hagsmunaráðs og síð-
ar skólaráðs sem gerði ráð fyrir því
að nemendur gætu haft áhrif á mót-
un skólastarfs og námsframboðs.
1979–2005
Tími mikilla breytinga
Dr. Jón Gíslason lét af störfum
1979 og við skólastjórastöðunni tók
Þorvarður Elíasson. Þorvarður var á
þessum tíma framkvæmdastjóri
Verslunarráðs. Hann var með próf í
viðskiptafræðum frá Háskóla Ís-
lands og hafði lítið komið nálægt
skólastarfi. Þótt margir væru undr-
andi og jafnvel reiðir yfir því í fyrstu
að maður sem enga reynslu hefði af
kennslustörfum skyldi ráðinn í starf
skólastjóra lægði öldurnar fljótlega
og góð sátt náðist um skipan Þor-
varðar og stöðu hans innan skólans.
Það kom einnig fljótlega í ljós að
stjórnunarhæfileikar hans og við-
skiptamenntun nýttust vel í starfi.
Með Þorvarði tóku við mikil upp-
byggingarár í sögu skólans, bæði er
varðaði nám og aðbúnað.
Skóli fyrir alls konar fólk
Í byrjun 9. áratugarins var mikið
að gerast í félagslífi Verzlunarskóla-
nema. Hann var ekki lengur aðeins
skóli viðskiptafræðinga og lögfræð-
inga. Þangað fylktust einnig nem-
endur sem ætluðu sér að feta lista-
brautina en vildu jafnframt afla sér
hagnýtrar undirstöðuþekkingar í
viðskiptagreinum og góðrar al-
mennrar menntunar. Fjölmargir
listamenn, bæði tónlistarmenn,
leikarar og rithöfundar stunduðu
nám í Verzlunarskólanum í byrjun 9.
áratugarins og áttu sinn þátt í að
breyta ímynd Verzlunarskólans í þá
átt að vera skóli sem hentaði fólki
með ólík áhugamál og fjölbreytt gild-
ismat.
Nýr skóli við Ofanleiti
Þorvarður Elíasson hafði unnið að
því allt frá því er hann tók við stöðu
skólastjóra árið 1979 að leysa hús-
næðisvanda skólans. Vorið 1983 var
fyrsta skóflustungan tekin að nýju
skólahúsnæði í „nýja miðbænum“ og
í byrjun janúar árið 1986 flutti skól-
inn úr gömlu húsunum í Þingholt-
unum í nýja og sérhannaða skóla-
byggingu við Ofanleiti.
Skólahúsið við Ofanleiti skapaði
algjörlega nýja umgjörð utan um
skólalífið. Aðstaða til kennslu batn-
aði til muna og unnt var að hafa skól-
ann einsetinn. Þá gekk bókasafn
skólans í endurnýjun lífdaga en í
nýja skólahúsinu var bjart og fallegt
bókasafn með góðri lesaðstöðu fyrir
nemendur.
Með nýja skólahúsnæðinu við Of-
anleiti gafst tækifæri til að byggja og
bæta það nám sem skólinn bauð upp
á. Mikil áhersla hefur verið lögð á
það á síðustu árum að tengja saman
viðskiptanám, tölvunám og nám er
lýtur að alþjóðasamskiptum. Einnig
er mikið lagt upp úr alþjóðasam-
starfi og hafa nemendur og kennarar
farið í fjölda námsferða erlendis,
meðal annars til Póllands, Japans og
Ítalíu og tekið á móti erlendum gest-
um á móti. Verzlunarskólinn hefur á
síðustu tveimur áratugum lagt sífellt
meiri áherslu á að veita góða alhliða
menntun sem sé góður undirbúning-
ur undir hvaða háskólanám sem er
og nýtist jafnframt vel á vinnumark-
aði.
Í janúar 2005 var svo farið að
bjóða upp verslunarfagnám í Verzl-
unarskólanum en það er sérhæft
nám fyrir verslunarfólk. Námið mið-
ar einkum að því að auka færni versl-
unarfólks á vinnumarkaði og gera
því kleift að bæta stöðu sína. Með
verslunarfagnáminu er skólinn að
vissu leyti að líta til baka til þeirra
markmiða sem leiddu til stofnunar
hans fyrir 100 árum og leggja rækt
við þau.
Sjálfseignastofnun Verslunarráðs
Íslands um viðskiptamenntun,
skammstafað SVÍV, sér nú um
rekstur Verzlunarskólans og skipar
skólanefnd sem tekur ákvarðanir um
öll helstu mál er varða skólann. Þor-
varður Elíasson lét af störfum skóla-
stjóra í júní 2005 og er Sölvi Sveins-
son nú skólastjóri Verzlunarskólans.
Á þeim hundrað árum sem liðin
eru frá stofnun skólans hefur margt
breyst. Nemendafjöldinn hefur
margfaldast og námsframboðið orðið
fjölbreyttara með hverjum áratugn-
um sem liðið hefur. Þó má segja að
Verzlunarskólinn hafi á þessum
hundrað árum viðhaldið þeim sér-
kennum sínum að vera framsækinn
skóli sem jafnan hefur leitast við að
bjóða upp á fjölbreytt nám sem svar-
ar kröfum síns tíma.
Allar upplýsingar í greininni og beinar til-
vitnanir eru fengnar úr nýútkominni bók Lýðs
Björnssonar og Sigrúnar Sigurðardóttur: Vor
unga stétt. Verzlunarskólinn í 100 ár. Verzl-
unarskólinn, 2005.
Höfundur er menningarfræðingur.
sigruns@verslo.is
Frá og með 1949 fóru stúdentar úr Verzlunarskólanum í útskriftarferðir til Norðurlandanna og síðar einnig til Evrópu. Voru þessar ferðir jafnan góð blanda af
menningarupplifunum og skemmtun en þróuðust smám saman í hefðbundnar sólarlandaferðir. Hér má sjá Verzlunarskólastúdenta í útskriftarferð á Spáni 1976.
Tölvutækni varð snemma eðlilegur hluti af námi Verzlunarskólanema. Fyrsta tölvan kom í skólann haustið 1977 en fram
að því hafði skólinn haft aðgang að tölvu Verslunarbankans. Kennsla í tölvufræði hófst haustið 1979 og lærðu nemendur
undirstöðuatriði í forritun og tölvunotkun. Þessi mynd er tekin snemma á 9. áratugnum.
Óvenjufáar stúlkur voru í neðri deild Verzlunarskólans veturinn 1906–1907. Hér má sjá bekkjarmynd af hópnum sem
varðveitt er í mannamyndasafni Þjóðminjasafnsins. Efri röð: Theodór Árnason, Björgúlfur Stefánsson, Kristmundur Guð-
jónsson, Skúli Thorarensen, Þorbjörn Þorvaldsson og Friðrik Magnússon. Neðri röð: Guðmundur Eiríksson, Kjartan Magn-
ússon, Marta Indriðadóttir og Sigurjón Sigurðsson.