Morgunblaðið - 24.10.2005, Blaðsíða 26

26 MÁNUDAGUR 24. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞINGFLOKKSFORMAÐUR
Vinstri grænna, Ög-
mundur Jónasson,
reynir að gera stefnu
Samfylkingarinnar í
heilbrigðismálum tor-
tryggilega í grein í
Morgunblaðinu 21.
október sl. Hann fer
rangt með hugtök og
segir að Samfylk-
ingin vilji einkavæð-
ingu í heilbrigðiskerf-
inu. Þetta er ein-
faldlega rangt.
Ögmundur ruglar
saman hugtökunum
einkarekstur og einkavæðing.
Sjálfstæður rekstur
en ekki einkavæðing
Samfylkingin hafnar alfarið
einkavæðingu í heilbrigðiskerfinu.
Samfylkingin vill hins vegar auka
sjálfstæðan rekstur í heilbrigð-
iskerfinu. Það er grundvallar-
munur á einkarekstri og einka-
væðingu. Í einkarekstri eða í
sjálfstæðum rekstri veitir einka-
aðili þjónustuna en hið opinbera
greiðir hins vegar fyrir hana. Í
einkavæðingu er það hins vegar
einkaaðili sem bæði veitir þjón-
ustuna og greiðir fyrir hana. Á
þessu er vitaskuld grundvall-
armunur, þar sem önnur leiðin
leggur til almannaþjónustu á
kostnað ríkisins en hin felur í sér
greiðsluþátttöku almennings.
Einkarekstur er nú þegar víða í
íslensku heilbrigðiskerfi. Nánast
hvert einasta hjúkrunarheimili og
elliheimili í landinu er í einka-
rekstri. Sama má segja um þjón-
ustu sérfræðilækna út um allan
bæ. Þetta er þjónusta sem einka-
aðilar eða sjálfseignarstofnanir
veita en hið opinbera greiðir fyrir.
Skipbrot hugmyndafræði
Ögmundar
Þegar glasafrjóvg-
unardeildin var færð
út af Landspítalanum
og yfir í sjálfstæðan
rekstur stórbatnaði
þjónustan og ánægja
með starfsemina jókst
til muna. Hagkvæmni
sjálfstæðs reksturs
hefur ítrekað sannað
sig. Læknafélag Ís-
lands og Félag ís-
lenskra hjúkrunar-
fræðinga hafa hvatt til
meiri fjölbreytni í
rekstrarformum. Á hinum Norð-
urlöndum má finna talsvert meira
af sjálfstæðum rekstri í heilbrigð-
iskerfinu en er til staðar hér-
lendis. Þetta ætti Ögmundur
Jónasson að þekkja.
Hugmyndafræði Ögmundar
Jónassonar sést hins vegar vel
þegar hann segir í grein sinni að
„… einkarekstur sé dýrari fyrir
skattborgarann og óhagkvæmari á
flesta lund en samfélagslega rekin
starfsemi …“ Samkvæmt þessari
speki væri það ódýrara og hag-
kvæmara að ríkið tæki að sér að
reka matvörubúðir, bifreiðaverk-
stæði, veitingastaði, prentsmiðjur
o.s.frv. Þetta er hugmyndafræði
sem hefur einfaldlega beðið skip-
brot um allan heim.
Aðgengið óháð efnahag
Enginn íslenskur stjórnmála-
flokkur hefur lagt í jafnmikla
vinnu og Samfylkingin við stefnu-
mótun í heilbrigðismálum. Í
tveggja ára langri fundarherferð
hélt Samfylkingin tugi funda og
ráðstefna um heilbrigðismál þar
sem að komu fjölmargir aðilar,
bæði heilbrigðisstarfsfólk og sjúk-
lingar, ásamt almenningi og
flokksfólki. Í fyrri grein minni í
Morgunblaðinu frá 29. september
sl. sem Ögmundur vitnar til rakti
ég stefnu Samfylkingarinnar í
heilbrigðismálum.
Að mínu mati á hið opinbera að
vera virkur þátttakandi í mennta-
og heilbrigðiskerfinu. Á meðan
tryggt er að hið opinbera greiðir
fyrir heilbrigðisþjónustu þá á það
ekki að skipta máli hver veitir
hana. Það er einnig rétt að hafa í
huga að sjálfstæður rekstur getur
hentað misvel í heilbrigðiskerfinu
og ber að skoða hvert tilvik fyrir
sig.
Forsendur Samfylkingar í heil-
brigðismálum eru mjög skýrar.
Þær forsendur lúta að því að að-
gengi allra landsmanna að heil-
brigðiskerfinu verði óháð efnahag
og öðrum félagslegum aðstæðum.
Sömuleiðis að þjónustan við sjúk-
linga fari batnandi og að beinn
kostnaður sjúklinga aukist ekki.
Einnig er sett sem skilyrði að
fjármunir hins opinbera nýtist vel.
Séu þessar forsendur uppfylltar
eigum við ekki að vera hrædd við
að skoða ólík rekstrarform.
Ögmundur fer
rangt með hugtök
Ágúst Ólafur Ágústsson svarar
grein Ögmundar Jónassonar ’Á þessu er vitaskuldgrundvallarmunur, þar
sem önnur leiðin leggur
til almannaþjónustu á
kostnað ríkisins en hin
felur í sér greiðsluþátt-
töku almennings.‘
Ágúst Ólafur Ágústsson
Höfundur er varaformaður
Samfylkingarinnar.
BULLANDI hækkun íslensku
krónunnar undanfarna mánuði og
misvægi í efnahagslífinu hefur enn
og aftur leitt athyglina
að þeirri byrði sem
krónan er á íslensku
atvinnulífi. Forráða-
menn íslensks iðnaðar
og margir hagfræð-
ingar hafa lengi bent á
þennan veikleika og
nú hafa forystumenn í
sjávarútvegi blandað
sér í umræðuna. Ljóst
er að hið háa gengi
krónunnar fer mjög
illa með íslensk fyr-
irtæki í útflutningi og
ferðaþjónustu. Það er
því ábyrgðarhluti hjá íslenskum
stjórnmálamönnum að skoða ekki
þann möguleika að ganga í Evrópu-
sambandið og taka upp evru. Ann-
að er örugg leið að lakari lífs-
kjörum fyrir almenning í landinu.
Í rannsóknum sem dr. Þórarinn
Pétursson hagfræðingur hefur gert,
og segir frá í mjög áhugverðri
grein í síðara hefti Fjármálatíðinda
árið 2004, bendir hann á þá stað-
reynd að umræðan á Íslandi um
hugsanlega ESB-aðild hefur fram
að þessu takmarkast mikið við af-
leiðingar fyrir innlendan sjávar-
útveg, spurninguna um hvort Ís-
land fengi styrki eða þyrfti að
borga til sambandsins og samband
innlendrar hagsveiflu við þá evr-
ópsku. Þetta sé ólíkt umræðunni í
öðrum löndum en þar hafi áhrifin á
utanríkisviðskipti viðkomandi lands
ekki verið síður mikilvæg í um-
ræðunni. Í rannsóknum Þórarins
kemur fram að viðskipti við evru-
lönd myndu aukast um 60% ef við
myndum taka upp evruna. Þar að
auki myndi hlutfall utanríkis-
viðskipta hækka um 12% sem
myndi leiða til um 4%
aukningu landsfram-
leiðslu. Það munar um
minna!
Hörður Arnarson
forstjóri Marels hf.
hefur bent á hve
hækkun íslensku krón-
unnar kemur hart nið-
ur á útflutningsfyr-
irtækjunum. Fimm
prósent hækkun krón-
unnar sé sambærileg
við að fyrirtækin þurfi
að greiða 15,8% hærri
laun og ef hækkunin
er 15% nemur kostnaðaraukinn
47,4%. Væri ekki skynsamlegra fyr-
ir alla aðila ef við hefðum stöðugan
gjaldmiðil og fyrirtækin gætu þá
jafnvel greitt hærri laun í staðinn?
Í öllum samningaviðræðum er
mun skynsamlegra að semja þegar
staðan er góð. Það er kraftur í
mörgum þáttum íslensks efnahags-
lífs um þessar mundir þrátt fyrir
þetta háa gengi íslensku krón-
unnar. Evrópusambandið er hins
vegar í pólitískri lægð eftir höfnun
kjósenda í Frakklandi og Hollandi
síðasta sumar á drögum að stjórn-
arskrá og vandamála varðandi
samningaviðræður við Tyrkland.
Það væri því pólitískt sterkur leik-
ur hjá Íslendingum að sækja um
aðild núna því slíkri umsókn yrði
tekið með miklum fögnuði í mörg-
um ESB-löndum. Ástæðan er sú að
við erum með hlutfallslega sterkt
efnahagslíf sem yrði ekki byrði á
fjármálum sambandsins. Íslend-
ingar gætu einnig komið með fersk-
ar hugmyndir varðandi fisk-
veiðistjórnun, nýsköpun í efna-
hagslífinu og félagslega sterkt
atvinnulíf.
Ef íslenskir stjórnmálamenn
kjósa hins vegar að bíða með þessa
ákvörðun gætum við staðið frammi
fyrir niðursveiflu í íslensku atvinnu-
lífi og þá væri einnig erfiðara að ná
góðum samningum við ESB vegna
stækkunar sambandsins. Staðan er
því sú að íslenskir stjórnmálamenn
eiga þess kost að hefja samninga-
viðræður við ESB um aðild að
EMU sem myndu auka efnahags-
lega hagsæld þjóðarinnar eða halda
í krónuna og bera þannig ábyrgð á
lakari lífskjörum en ella á Íslandi í
framtíðinni.
Höldum krónunni og
tryggjum lakari lífskjör
Eftir Andrés Pétursson ’… að hefja samninga-viðræður við ESB um
aðild að EMU sem
myndu auka efnahags-
lega hagsæld þjóð-
arinnar eða halda í
krónuna og bera þannig
ábyrgð á lakari lífs-
kjörum …‘
Andrés Pétursson
Höfundur er formaður
Evrópusamtakanna og býður
sig fram í 2. sæti í prófkjöri
framsóknarmanna í Kópavogi.
Prófkjör Kópavogur
Í TILEFNI af kvennafrídeg-
inum 24. október og að einungis
eru 7 mánuðir til næstu sveitar-
stjórnarkosninga þykir mér við
hæfi að skoða stöðu kvenna í
stjórnmálum á Íslandi.
Þegar ég fyrst kynntist stjórn-
málum sem sveitarstjórnarmaður
árið 1998, var ég þess fullviss að á
sveitarstjórnarstiginu sem og
annars staðar í sam-
félaginu þætti það
sjálfsagt mál að hlut-
ur kvenna væri jafn
og hlutur karla. Ég
komst fljótt að því að
þannig var það ekki
og veit nú að þannig
er það ekki enn. Það
þarf ekki annað en að
spyrja sig eftirfar-
andi spurninga til
þess að sjá að enn
hefur jafnrétti
kynjanna ekki náðst í
reynd:
Af hverju þykir
það yfir höfuð merki-
legt árið 1998 þrjár
konur sitja í bæj-
arráði sveitarfélags á
Íslandi með rúmlega 2.000 íbúa,
svo merkilegt að blaðamenn sjá
ástæðu til þess að taka sér ferð á
hendur til þess að taka af því ljós-
mynd og birta um það frétt?
Af hverju eru konur en ekki
karlar sem taka þátt í stjórn-
málum spurðar að því hvernig
starf þeirra samræmist fjöl-
skyldulífinu; hvernig sé hægt að
komast yfir hvoru tveggja?
Af hverju svörum við konur
svona spurningum alltaf sam-
viskusamlega?
Af hverju þagnar samkoma upp-
lýstra manna og kvenna frá öllum
löndum þegar þeir hitta ungan
kvenkyns forsvarsmann sveitarfé-
lags?
Af hverju vilja allt of margar
konur helst ekki heyra á það
minnst að sitja ofarlega á fram-
boðslista?
Af hverju þarf í pólitísku starfi
að færa sterk og sannfærandi rök
fyrir því að halda kynjakvóta á
framboðslistum, í nefndum, ráðum
og vinnuhópum?
Af hverju er það ríkjandi við-
horf að flestir karlar séu sjálf-
krafa hæfir til pólitískra starfa en
að það þurfi að finna hæfar konur
til þess að gefa sig fram?
Af hverju erum við alltaf að fá
konur til þess að tala um konur og
stjórnmál? Getum við ekki bráð-
um farið að tala um eitthvað ann-
að?
Við öllum þessum spurningum
er í sjálfu sér ekkert annað svar
en að jafnrétti kynjanna er ekki
lengra komið. Ef lengra væri kom-
ið mætti gera ráð fyrir að haldið
væri upp á kvennafrídaginn með
öðrum formerkjum en gert er í ár?
Þó vil ég leyfa mér að fullyrða að
við erum komin svo langt í um-
ræðunni um jöfnun á hlut
kynjanna í stjórnmálum að nú
þurfum við ekki lengur að útskýra
og færa rök fyrir því, af hverju
konur eiga jafn mikið erindi í
stjórnmál og karlar. Hins vegar
sýna tölur Hagstofu Íslands um
þátttöku kvenna í stjórnmálum
okkur annað:
Árið 1950 voru konur 1% sveit-
arstjórnarmanna en í síðustu
sveitarstjórnarkosningum árið
2002 voru konur 31%. Konur eru
framkvæmdastjórar í um 20%
sveitarfélaga.
Á 40 ára tímabili,
frá 1963 til 2003, hefur
konum í framboði til
alþingiskosninga
fjölgað úr því að vera
8% frambjóðenda í að
vera 42%. Þegar kem-
ur að kjörnum full-
trúum til alþingis voru
konur 2% árið 1963 en
eru nú 30%. Þegar
rýnt er í tölur sem
sýna fjölda kvenna og
karla í stjórnum,
nefndum og ráðum
ríkisins virðist hægt
þokast í jafnréttisátt.
Árið 1970 var hlutur
kvenna 3% en rúmlega
30 árum síðar var
hlutfall kvenna 29%.
En þessar tölur segja ekki alla
söguna. Ef framboðslistar flokk-
anna fyrir síðustu alþingiskosn-
ingar eru skoðaðir betur, kemur í
ljós að flestir flokkarnir reyna að
hafa þar jafnt hlutfall karla og
kvenna. En þegar tölurnar yfir
kjörna fulltrúa hvers flokks fyrir
sig eru skoðaðar, sést að konur
hafa ekki endilega verið þær sem
náðu kjöri, það þýðir að þær voru
greinilega ekki í þeim sætum sem
líklegt þótti að næðu kjöri í sem
flestum kjördæmum.
Þessar tölur sýna að lítið þarf út
af að bera til þess að myndin
skekkist enn frekar og að hlut-
föllin verði konum enn meira í
óhag. Tölurnar minna okkur á að
jafnréttisvaktin er eilífðarverk-
efni. Verkefni sem hver stjórn-
málaflokkur verður að taka alvar-
lega, því það er í gegnum þá sem
konur og karlar komast í pólitísk-
ar fulltrúastöður. Flokkarnir
þurfa því fyrst og fremst að við-
urkenna misréttið og einnig að
viðurkenna að misréttið þurfi að
leiðrétta. Það gerist m.a. með
fræðslu fyrir bæði kynin, stöðugri
umræðu og sértækum aðgerðum.
Það er skylda okkar allra, bæði
karla og kvenna, að við með öllum
tiltækum ráðum, tökum höndum
saman og einbeitum okkur að því
að fjölga konum í stjórnmálum. Á
þann hátt komum við vonandi í
veg fyrir að dætur okkar og synir
haldi að 30/70 skipting kynjanna í
stjórnmálum sé náttúrulögmál.
Er 30/70 skipting-
in náttúrulögmál?
Ingileif Ástvaldsdóttir skrifar
um hlut kvenna í stjórnmálum
Ingileif Ástvaldsdóttir
’… jafnrétt-isvaktin er ei-
lífðarverkefni.‘
Höfundur er skólastjóri, hefur setið
í bæjarstjórn Dalvíkurbyggðar
og er um þessar mundir nemi
í stjórnun menntastofnana
við framhaldsdeild KHÍ.

 


 
  
 









 
  
WWW.NOWFOODS.COM
Góð heilsa gulli betri
Innihaldið
skiptir
máli