Tíminn - 27.10.1970, Blaðsíða 3

ÞRHWUDAGUK 27. október 1970.
TÍMINN
15
MNGFRÉTTIR
Jafnréttisaðstaða skólanema í
landinu verði að raunveruleika
í?B—Reykjavík.
Frumvarp til laga um stofnun
námskostnaðarsjóðs var til 1. um-
ræðu í neSri deild Alþingis i gær.
Flutningsmenn frumvarpsins eru
Sigurvin Einarsson og Ingvar
Gíslason. Hefur efni frumvarps-
ins verið rakið áður hér í blað-
inu.
Sigurvin Einarsson (F) fylgdi
frumvarpinu úr hlaði. Sagði hann
að það megin sjónarmið skyldi
ráða við úthlutun námsstyrkja úr
sjóðnum, að jafna svo sem verða
mætti, námskostnað þeirra nem-
enda, sem dvelja fjarri heimil-
um sínum, og hinna sem stunda
nám heiman frá sér daglega.
Sigurvin sagði m.a.: „Menntun
er nauðsyn og það munu allir
viðurkenna. Æskufólk, hvar sem
er í landinu á að hafa jafnan
rétt til náms í þeim menntastofn-
unum, sem þjóðfélagið hefur kom
ið upp. Þar á ekki einr, að hafa
forréttindi fram vfir aðra. Þá á
heldur enginn ao vera hornreka
sem hæfilei'ka hefur til náms.
En skólum verður ekki dreift
um landið eins og likamiiegum
nauðsynjum manna. Alltaf verður
mi'kill fjöldi æskufólks, að sæta i
því að vistast að heiman mikinn!
hluta árs við skólanám. Þetfa veld-!
ur þeim nemendum miklum kostn-
aði umfram hina er nám stunda
í heimangönguskólum. Þegar þessi
kostnaður er orðinn slíkur, að
foreldrar neyðast til að neita börn
um sínum um skóilamenntun, er
mikil alvara á ferðurn. Þá er þjóð-
félagið farið að bregðast þeinri
skyldu sinni, að veita öllum þegn
unum sama rétt til hinna andlegu
lífsnauðsynja.
Á síðasta þingi var frumvarp-
ið um námskostnaðursjóð sent
nokkrum aðilum til mrtis Mjög
var liðið á þing, svo að fyrir bing-
slit höfðu áðeins boriKt að ég
ætla, umsagnir frá Stúdentaráði
Háskóla íslands og frá Búnaðarfé-
lagi íáiands. Báðar bessar stofn-
anir mæltu með frumvarpinu.
Auk bess bafa fundarsamþykktir
verið gerðar víðsvegar um land,
þar seui lýst er nauðsyn þess að
jafnaður verði aðstöðumunur nem-
enda '.dð nám, þ, a. m. þing Sam-
band ísl. sveitafélaga á s. 1. sumri.
Það virðist því vera alm. skoð-
un manna utan þings, áð um að-
\
ÞIIMGPALL!
k Þingsályktunartillaga um
leit að bræðslufiski hefur verið
lögð fram á Alþingi. Fluiiúngs-
menn bennar eru Eysteinn
Jónsson, og 7 aðrir þingaienn
Framsóknarflokksins. Tillagan
er þess efnis, að Alþingi álykti,
að fela ríkisstjórninni að láta
efla skipulega leit og rannsókn-
ir, ásamt veiðarfæra- og veiði-
tilraunum í því skyni að auka
veiðar á bræðslufiski og gera
þær veiðar fjölþættari. Athug-
um þessum verði einkum beint
að loðnu, kolmunna, spærlingi
og sandsíli.
k Halldór E. Sigurðsson, Ing-
var Gíslason og Ágúst Þorvalds-
son endurflytja frumvarp til
laga um breytingu á lögum nr.
90 frá 1965, um tekjuskatt og
eignarskatt. Eru breytingarnar
fólgnar í því, að fram skuli fara
ítarleg rannsókn á framtölum
10% allra framtalsskyldra aðila.
Skulu þau framtöl valin með
úrdrætti úr öllum framtölum
landsins af Hagstofu fslands
samkvæmt reglum, sem hún
setrur. Framtöl þau, seun tekin
eru til rannsóknar, skal athuga
vandlega, rannsaka bókhald og
leita upplýsinga um hvaðeina,
sem máli skiptir.
•k Þingsáliktunartillaga um
skipulag vöruflutninga og jöfn-
Un flutningskostnaðar liefur ver-
ið lögð fram á Aiþingi af Vil-
hjálmi Hjálmarssyni og S öðrum
þingmönnum Framsóknarflokks
ins. Tillagan er svohljóðandi
— Alþingi ályktar að kjósa 5
manna milliþinganefnd til þess
að athuga vöruflutninga lands-
manna og gera tillögur um
bætta skipan þeirra, Stefna beri
að því, að gera flutningakerfið
sem hagkvæmast og liraðvirkast
án óhæfilegs tilkostnaðar. Leita
skal leiða til jöfnunar á flutn-
ingskostnaði, svo að allir lands
menn sitji við sama borð í þeim
efnumi, eftir því sem við verður
komið.
-A- Viihjálmur Hjálmarsson og
6 aðrir þingmenn Framsóknar-
flokksins hafa lagt fram frum-
varp til laga um breytingu á
orkulögunum, sem er í því fólg
in, að orkusjóður skal endur-
greiða vexti af lánum þeim, er
sveitarfélög eða einstaklingar
hafa tekið — eða kunni að taka
— og endurlána héraðsrafmagns
veitum í því skyni að flýta fyr-
ir dreifingu raforku um heima-
byggð.
k Þá hafa þeir Ásgeir Bjarna
son, Helgi Bergs og Bjami Guð-
björnsson lagt fram á Alþingi
fnunvarp til laga um breytingu
á vegalöguim. Miða breytingar
m.a. að því, að láta sýsluvega-
sjóð bera kostnað á vegum að
öllum býluin sem eru yfir 200
metra langir. Ennfremur er lagt
til í frumvarpinu, að heimila
sýslunefndum að miða tekjur
sýsluvegasjóðanna við andvirði
fjögurra dagvinnustunda á íbúa
í stað þriggja. Geti hækkun
þessi talwert greitt fyrir vega-
gerð sýsluveganna, því að mót-
framlag vegasjóðs samkv. 28
gr. vegalaga er ekki minna en
tvöfalt á við tekjur þær, sem
tiltækar eru hehna fyrir, á
meðan vegir eru ekki fullgerð-
ir.
★ Vegna þrengsla í blaðinu i
dag, verður ítarlegra sagt frá
fyrrgieindun, frumvörpum og
þingsályktunartillögum í blað-
inu síðar.
kallandi réttlætismál sé að ræða,
að koma á námsstyrkjakerfi, þeijn
skólanemendum til handa, sem
engra styrkja njóta, en bera þung-
ar fjárhagsbyrðar umfram aðra
skólanemendur. Og Alþingi hef-
ur reyndar viðuirkennt þörf á slík
um námsstyrkjum með smávægi-
legri fjárveitingu á síðasta þingi,
þótt sú fjárveiting sé varla nema
viðurkenning ein. Það er nú senn
komið heilt ár, síðan sú fjárveit-
ing var samþykkt, en námsstyrík.i-
um er engum farið að úthluta
enn. Mér eff tjáð, að það verði
ekki gert fyrr en til kemur önnur
fjárveiting og þá báðum úthlutað
í einu.
Ég gat þess í þingræðu í fyrra,
að sú 10 milljón kr. fjárveiting,
sem þar var samþykkt til að jafna
aðstöðumun nemenda, væri svo
lítilfjörleg, að enginn yrði öfunds-
verður af því, að Skipta þeirri f jár-
hæð milli allra þeirra, er siðferð-
islegan rétt ættu til námsstyrkja,
Ég hef orðið helzt til sannsspár,
þar sem nú þarf að draga saman
tveggja ára fjárveitingu svo unnt
verið að skipta. En í ofanálag á að
útiloka aila nemendur í öðrum
skólum, ef þeir eru í heimavist,
að undanteknum einhverjum
ferðastyrkjum.
En þeim, sem þessari tilhögun
ráða er ekki láandi. Fjárveitingin
var svo lítilfjöx-leg, að til bessara
éða annarra slíkra aðgerða burfti
að grípa. En þetta ætti að vera
nægiileg vísbending um það, hvort
fjárhagsTeg vandamál skólanem-
enda verði leyst með slílkri fjár-
veitingu sem þessari.
Sá mikli mismunur, sem er á
námskostnaði skólanemenda, eftir
því hvort þeir eru búsettir langt
eða skammt frá skóla, er fyrir
löngu farinn að hafa þau áhrif,
að í hið lengra og dýrara nám
fara fyrst og fremst þeir, sem
gengið geta í skólana heiman frá
sér daglega. Þeim verður námið
ódýrara en hinum. Og því lengra
sem þróuin heldur í þessa átt með
sívaxandi námskostnaði á verð-
bólgutímum, því hraðar nálgast
sjálfkrafa sú skipan, að skólarn-
ir verði aðalega fyrir næsta ná-
grenni þeirra. Hins vegar munu
menn viðurkenna, að skólar eigi
að vera jafnt fyrir allt æskufólk
hvar sem það er búsett á landinu.
En það er ekki nóg að viðurkenna
það, þegar þróunin gengur í öfuga
átt, án þess að ráðin sé þar bót
á.
Ég hef aflað mér upplýsinga
um það, nú á þessu hausti hvern-
ig nemendur menntaskólanna
skiptast í byrjun þessa skólaárs.
Heimangönguménn, b.e þá sem
sótt geta skóla daglega heiman
frá sér og dvalarnemendur, þ.e.
þá sem verða að vista sig fjarri
heimilum sínum. Af þessari at-
hugun kemur i ljós m.a.:
í menntaskólum Reykjavíkur,
þar meðtalin menntadeild Kennara
skólans og lærdómsdeild verzlun-
arskólans eru nemendur 2248 af
2941 menntaskólanem. í öllu land
inu, eða um 76%. Þegar þess er
gætt að utan Reykjavíkur býr um
60% þjóðarinnar, en þar eru við
nám, aðeins 24% af menntaskóla-
nem. í landinu, verður ekki sagt
að landsbyggðin utan höfuðoorg-
Frv. Framsóknarmanna um Framleiðnisjóð landbúnaðarins:
Fóðuröflun og heyverkun
sitji fyrir öðrum verkefnum
Frumvarp tU laga um breyt-
ingu á lögum nr. 89 frá 1966 um
Framleiðnisjóð landbúnaðarins er
nú endurflutt á Alþingi af Stef-
áni Valgeirssyni, ViLhjálmi Hjálm-
arssyni, Ágústi Þorvaldssyni, Magn
úsi H. Gíslasyni og Sigurvin Ein-
arssyni.
Frumvarpið er þess efnis:
f 1. lagi að tilraunir um inn-
lenda fóðuröflun og heyverkun
sitji fyrir öðrum verkefnum um
fyrirgreiðslu frá Framleiðnisjóðn-
um. — f 2. lagi: Að % af því fé
sem ráðstafað er á hverju ári.
verði veitt í styrki í stað % áður.
Telja flutningsmsnn núverandi
heimild um styrkveitingu of
þrönga og fara því fram á þessa
hækkun, með tilliti til þess, að
sjóðurinn rynni í vaxandi mæli
til tilraunastarfsemi og uppbygg-
ingu sláturhúsa. — í 4. lagi leggja
flutningsmenn til, að framlag rík-
issjóðs til Framleiðnisjóðs skuli
ákveðið í fjárlögum hverju sinni.
Þó s'kuli framlagið aldrei nema
lægri upphæð en 25 milljón kr.
á ári. Leita skuli umsagnar Bún-
aðarfélags íslands og Stéttarsam-
bands bænda um hvaða verkefni
séu brýnust.
Skelfiskveiðarnar
í Breiðafirði
Jónas Árnason (Ab) kvaddi sér
Mjóðs utan dagsskrár í neðri
deild Alþingis í gær, vegna skel-
fiskveiðanna í Breiðafirði. Sagði
hann, að 13 bátar stunduðu nú
slíkar veiðar við Stykkishólm og
veiddu þeir um 50 tonn af skel-
fiski dag hvern. Af þessu magni
færi ekki nema 10% til vinnslu
þar fyrir vestan, sem nú fer éin-
ungis fram í Stykkishólmi. Færi
aðalmagnið suður til vinnslu. Jón-
as rakti efni þingsályktunartil-
lögu, sem Friðjón Þórðarson, Jón
Árnason og Ásberg Sigurðsson,
hafa lagt fram um rannsókn og
skipulag skelfisk- og rækjuveiða
á Breiðafirði, þar sem lagt etr til
að Alþingi álykti að skora á sjáv-
arútvegsmálaráðherra, að beita
sér fyrir því, að settar verði nú
þegar reglur um skelfiskveiðar á
Breiðafirði. Jafnframt verði
áherzla Tögð á aukna ieit að
rækju, skelfiski og öðrum slíkum
verðmætum á þessum slóðum með
skynsamjega hagnýtingu fyrir
augum.
Taldi Jónas þessa tillögu gagns
lausa vegna þess hve langan tíma
það tæki að ræða hana innan
AJþingis. Yrði þegar að taka þetta
arinnar sé ofhláðin af mennta-
skólum. Af þessum 2248 mennta-
skólanemum í Rví'k, er 1891 nem.,
eða 84% þeirra af svokölluðu
Reykjavíkursvæði, þ. e. þaðan sem
nemendur geta sótt skóla daglega
og þurfa því ebki að vista sig
fjarri heimilum sínum — f Há-
skóla fsl. eru hlutföllin þau að
samtals eru stúdentar, sem stunda
nám hér heima 1555 og af þeim
eru af Reykjavíkursvæðinu 1182
eða um 76%. Rektor Háskólans
getur þess í bréfi, sem fýlgdu
þessum upplýsingum til min, að
tölurnar virðast gefa til kynna að
stúdentar taki sér lögheimili '
Reykjavík eftir að nám er
hafið, m. a. af þeirri ástæðu að
nærri helmingur þeirra er í hjóna-
bandi.
Háskólastúdentar hafa notið
námslána um alllaogt árabil, en
áður voru það nSmsstyrkir. — Auk
þeira njóta nú námslána nemendur
í menntad. Kennaraskólans, nem.
i Tækniskóla ísl. og nem. i fram-
haldsd. br 4askólans á Hvanneyri,
þ.e.a.s. þegar þessir nemendur eru
að komast á lokastig námsins. Eftir
þeim upplýsingum að dæma scm
ég hef fengið frá skrifstofu Náms-
lánasjóðs, hafa námslán á síðasta
skólaári, handa einhl. stúdentum
við nám hér heima á 1. námsári,
numið um 25—40 þús. eftir ástæð-
um, og þá miðað við um 40% af
svokallaiðri umframfjárþörf. Stund
um lægri en þetta og stundum
J'ramhald á bls. 22
mál föstum tökum hjá sjávarút-
vegsmálaráðuneytinu. í þessu sam
bandi gat Jónas þess, að 250 tonna
bátur frá Reykjaví'k væri nú að
leggja upp til skelfiskveiða á
Breiðafirði, og ennfrémur að um
helmingur af því magni sem veidd
ist af skel'fiski þar vestra VEri
hent aftur sökum þess að skelin
væri brotin. Væri því um 100
tonn af skelfiski, sem veiddur
væri þar vestra daglega og því
um augljósa hættu á ofveiði að
ræða.
Friðjón Þórðarson (S) sagði
þingsályktunartillögu ekki gagns-
lausa, yrði hún hvatning til þess
að kippa þessu máli i lag.
Gylfi Þ. Gíslason (A) sagði að
sökum þess, að sjávarútvegsmála-
ráðherra væri sjúkur og því frá
störfum, mundi hann sjálfur sjá
til þess að málið yrði tekið fyrir
í sjávarútvegsmálaráðuneytinu.
í þessu sambandi ska! þess get-
ið að Sigurvin Einarsson (F) hefur
lagt frani á Alþingi breytingartil-
lögu við fyrrgreinda þingsályktun-
artillögu. Leggur Sigurvin til að
við þingsályktunartillöguna bæt-
ist eftirfarandi:
Jafnframt ályktar Alþingi, að
leyfi til þessara vciða á Breiða-
firði beri e*ngöngu að veita þeim
útgerðarmönnum, sem búsettir eru
við Breiðafjörð og landa aflanum
þar til vinnslu.
Tekur sæti
á Alþingi
Tómas Árnason, 1. vara
þingmaður Framsóknar
flokksins í Austurlandskjör-
dæmi, tók i gær sæti á Al-
þingi í stað Vilhjálms Hjálm
arssonar, sern verður frá
þingstörfum um skeið.