Tíminn - 07.11.1970, Blaðsíða 7

■ \ . 1
LAUGARDAGUR 7. nóvember 1970.
TÍMINN
(LBOBSlíflOS
GAGNRÝNI
EG VIL EKKI
Þjóðleikhúsið
ÉG VIL! ÉG VIL!
Texti: Tom Jones
Tónsmíði: Harvey Schmidt
Upprunaiegt leikrit: Rekkjan,
eftir Jan de Hartog.
Leikstjóri: Erik Bidsted
Leikmynd: Lárus Ingólfsson.
HljómsveitarstjóH:
Garðar Cortes.
Enda þótt Jan de Hartog kafi
ekki sérlega djúpt, þá hefur samt
Rekkjan hans ótvíraett afþreyingar
gildi fyrir obbann af leikhúsgestum
eða að minnsta kosti frumsýningar-
gestina. Óhætt er að fullyhða. að
flestir þeirra geti haft kvöldlangt
gaman, en þó áreiðanlega ekki
meira, af lýsingu hans á veltugangi
hjónabandsins, unaðsstundum þess
og skakkaföllum. >ar sem frum-
leikanum er ekki fyrir að fara,
hafa sálarlífslýsingar höfu-ndar á
sér helzti hversdagslegan blæ og
væmnilitaðan. Það er greinilega
ekki ætlun hans og ásetningur að
segja sögu stórbrotinna örlaga eða
lýsa hjónalífi af gjörhygli og djúp-
stæðum og inæmirm skilningi ;á VW-’;
fangsefnimu. Það er ekki skoðað
ofan í kjölinn af vísindalegu vægð-
arieysi eins og stór&kálda er hátt-
ur. Hitt mun vera naglahöfðinu
nær, að Hollendingurinn setji
tnarkið ekki hærra en að draga upp
litla og smábroslega mynd af hvers
dagsfólki með meðalháa greindar-
vísitölu, broddborgaralegan smekk
og lítil lífsviðhorf.
Leikurinn gerist í svefnherbergi
Mikaels og Agnesar. Hann hefst á
brúðkaupsnótt þeirra og spannar
yfir hvorki meira né minna en næst
um því hálfa öld og lýkur ekki
fyrr en á efri árum hjónakornanna.
Á langri lífsleið er allra veðra
von, þar skiptast á skin og skúrir
eins og gengur. Lagt er af stað í
sólskini og sunnangolu og bjartar
vonir brosa við hjójiunum ungu,
enda brennur eldur í æðum, en
þegar líða tekur á lífdaga þeirra,
kernur smákul og vonirnar fölna
og víkja úr vegi fyrir vonbrigðum.
Agnes og Mikael fara vill vegav og
stíga víxlspor. Þau býsnast og
skammast- faðmast og sættast.
Gamni og alvöru er blandað sam-
an í misríkum mæli, en það verður
að segja það hispurslaust, að mjög
eru hollenzka leikskáldinu mislagð
ar hendur. Það er t. d. ekki á þess
færi að blása slíkum lífsanda í sam
ræður persónanna tveggja að á því
verði nokkur sannfærandi blær né
listrænt lag. Skopskyn þess svo og
mannþekking öll er af svo skorn-
um skammti, að persónusköpunin
er ekki annað en fálm eitt og flaust
ur á ytra borði. A þessum grunni
og engu öðru er sörgleikurinn „Ég
vil! Ég vil!“ síðan reistur.
Þótt sumir menn vilji nú ólmir
skilja orð frá æði og einblína í þess
stað á látbragð leikenda og svip-
brigði, hreyfingar þeirra og sam-
eiginleg spor eða einstök, í þeim
„fornættaða listdansi“ er leiksýn-
ing heitir og stýrt er með nokkuð
misjöfnum árangri, að vísu af þeim
mikilsvirta og mikilsvirka og upp-
lýsta einvalda, er leikstjóri nefn-
ist eða stórmeistari, sem að jafn-
aði þykist eiga heimtingu á því,
að hvert handayik hans sé sam-
vizkusamlega getið í gagnrýni og
tiijhdaið,'jjá hýgg égkámt áð eftir-
fárándi orð Shakésþeares séu þrá’ff
fyrir allt enn í fullu gildi: „Látið
athöfn samþýðast orði og oröið at-
höfn“. Úthýsið því aldrei orðinu,
vegna þess að í upphafi var orðið
og orðið v-ar hjá guði og reyndar
ekki aðeins hjá honum heldur llka
hjá fornum leikhúsmönnum grísk-
um. Gleymi menn gildi orða og
merkingu, er hætt við, að þeir vill-
ist í mengaðri hugþoku einhvers
hæpins núisma eða þræði að öðr-
um kosti andlegt einstigi og lendi
þar með út í fáránlegu kargaþýfi
og verði þar afvelta og andlega ó-
sjálfbjarga. Minnizt þess, að eng-
inn ismi eða liststefna er í sjálfu
sér annarri æðri, þótt hins vegar
sé óhætt að fullyrða, að einn lista-
maður sé öðrum fremri og gáfaðri.
Andi eða innblástur er megin-
kjarni hvers hugverks. Efni og
form eru eitt og verða því ekki „ð-
skilin néma með því móti að vinna
stórspjöll á listaverki. Af þessum
sökum verður framlag skálds aldr-
ei sniðgengið, hunzað né þagað í
hel. Leikstjóra og leikendum,
hversu frábærlega snjöll sem þeir
kunna annars að vera, er því gjör-
samlega um ipegn að ljá lágkúru
vængi eða hefja hana upp í æðra
veldi. Lágkúra er og verður alltaf
lágkúra, þótt færum og fagmann-
legum höndum sé um hana farið,
eins og sannast enn einu sinni og
það heldur eftirminnilega á þeim
söngleik, er frumfluttur var illu
heilli í Þjóðleikhúsi Islendinga á
laugardaginn var. Léttmeti á borð
við Ég vil! Ég vil! hefði sómt sér
ólíkt betur á skytningi eins og t. d.
Sigtúni eða Röðli. Það er sama til
hversu snjallra og fjölbreytilegra
ráða er gripið, grundvöllurinn eða
réttara sagt flatneskjan verður
aldrei falin, hvorki með dýrindis
tjöldum lir silki og purpura, né
dýsætri tónasúpu, sem ausið er í
ríflegum skömmutum upp úr
grunnri gryfju, né heldur glæsileg-
um búningum og gervum, né fis-
léttum sporum og fjaðurmögnuð-
um, stignum af hlutgengustu leik-
endum í ,,listdansi“ eða „leiksýn-
ingu“ undir stjórn færasta meist-
ara á því sviði, þar sem er Erik
Bi^sted. '
Söngleikurinn Fiðlarinn á þak-
inu var frábær, enda gerður úr
ágætisefniviði. Að semja söngleik
upp úr Rekkjunni er svo fráleit
hugmynd, allra hluta vegna og ekki
sízt vegma persónufæðar, að ekki
tekur nokkru tali, enda verður
ekki eytt mörgum orðum í það hér.
Það er alkunna, að mannlegum
mætti ér ofvaxið að slá vatn úr
kletti. en þetta hefur þeim félög-
um, Harvey Schmidt og Tom Jon-
es ekki verið fyllilega ljóst.
Þrátt fyrir vitinu og vilja, getu
og góðan ásetning eða með öðrum
orðurn sagt, þrátt fyrir alhliða
ágæti og frábæra frammistöðu að-
alleikendanna, þeirra Sigriðar Þor-
valdsdóttur og Bessa Bjarnasonar
í kröfuharðri sérgrein sinni, er allt
þetta mikla tilslamd unnið fyrir
gýg að mér finnst. Ýmsir munu ef-
laust vera annars sinnis og eftir
undirtektum alls þorra frumr/1-
ingargesta að dæma, er ekki frá-
leitt að ætla, aið Ég vil! Ég vil!
eigi óþrjótandi vinsældir í vænd-
um.
Vonandi blandast engum heil-
vita manni lengur hugur um, að
frumkvöðull þess lífs, sem kveikt
er á leiksviði er, að öllum öðrurn
skapandi og vel starfandi leikhús-
mönnum ólöstuðum, fyrst og
fremst leikskáldið sjálft og enginn
annar.
Halldór Þorsteinsson
Ifeifflboð
til
Husqvarna
Við Bjóðum yður að koma í verzlun
okkar að Suðurlandsbraut 16 og
kynna yður kosti þá sem einkenna
HUSQVARNA FRYSTIKISTUR.
Þér munið sannfærast um, að
Husqvama frystikistur eru í
sérflokki.
Husqvama
— á undan tímanum.
Husqvarna frystiskápar
Umboðsmenn um Iand allt
uníittí c9Us:áiböm h.f.
SUÐURLANDSBRAUT 16 SIMI 3 52 00
UR OG SKAHTGhíPlfr
KORNELÍUS
JONSSON
SKÖIAVÖRÐUSTÍG8
BANKASTRÆTI6
í-»18588'18600
POSTSENDUM —