Tíminn - 29.11.1970, Blaðsíða 7

SUNNUDAGUR 39. nóvember 1970
TIMINN
19
— Jú, það bar á góma, m.a.
í þeirri nefnd, sem ég átti
sæti í, þ.e. menningar- og upp-
lýsingamálanefndinni. Að vísu
minnist ég þess nú ekiki, að
um það vseri rætt, hversu langa
framtíð Atlantshafsbandalag-
ið kynni að eiga út af fyrir
sig, enda tæpast á nokkurs
manns færi að vita það upp á
hár. Hins vegar :á það fyrir,
að mikiilar gagnrýni og efa
semda gætti mieðal ungs fól'ks
að því er varðaöi Atlantshafs-
bandalagið og starfsemi þéss.
Það kom fram, að sú skoðun
væri ákaflega útbreidd meðal
æskufólks, að tvískinnungs
gætti í stefnu Atlantshafs-
bandalagsins. Unga fólkimi
væri sagt, að bandalagið væri
til þess stofnað að standa vörð
um frelsi, lýðræði og mannrétt
indi í acíildarlöndunum, en
efcki væri það marfcmið virt í
reynd. í stjórnmálanefndinni
urðu einnig umræður um
þetta, þá ekki sízt um ástand-
ið í Grifcklandi.
— Áttu Grikkir fulltrúa á
ffngmanuafundinum?
— Nei, þeir komu ekki til
fundarins, enda ekki upp úr
þingmennsku lagt í því landi
nú um sinn. Hins vegar voru
þama nokkrir portúgalskir
þingmenn. Að mínum dómi er
aðild einræðisríkja blettur á
Atlantshafsbandalaginu. Það
er kannski erfitt að þvo hann
af. En aðild þeirra verður ekki
réttlætt út frá meginforsend-
unum um það, að bandalaginu
sé ætlað aö standa vörð um
lýðræði og önnur mannrétt-
indi.
— Samt er reynt að rétt-
læta aðUd Grikkja og Portú-
gala að AOantshafsbanda-
laginn.
— Já, það er gert. En ætli
réttlætingin sé ekki dæmigerð
„realpolitik", sem óneitanlega
er flestum hugsjónamönnum
þyrnir í augum, ekki sízt ungu
fólki. Þeir, sem réttlæta aðild-
ina, segja sem svo: Atlands-
hafsbandalagið var að sjálf-
sögðu stofnað til þess að
vernda lýðræði og mannrétt-
indi, en megintilgangurinn var
þó sá að fá sem flestar þjóð-
ir til þess að snúast til vam-
ar gegn sovézkri íhlutun og
yfirráðum í Evrópu. Aðild ein
ræðisrikja að bandalaginu er
ill nauðsyn, sem menn verða
að sætta sig við að svo komnu
máli, segja þeir, sem reyna að
iréttlæta þetta ástand.
— Heldur þú, að þessi af-
staða sé algeng meðal ráða-
manna í aðildarlöndum
Atlantshafsbandalagsins?
— Já, það held ég áreiðan-
lega. í reynd mun bess tæpast
að vænta, að Atlantshafsbanda
tagið stígi sama spor og t.a.m.
Evrópuráðið, sem sett hefur
grísku einræðisstjórnina í
bann. Þarna kemur fram áber-
andi stefnumunur, sem sízt
mun veiða til þess að auka
hróður Atlantshafsbandalags-
ins hjá þeim, sem gera háar
kröfur til stjórnmálasiðgæðis,
en hirða minna um kaldirfj-
aða „realpolitik".
— Kysir þú persónulega, að
Grikkir og Portúgalar yrðu
„settir í bann“ innan Atlants-
hafsbandalagsins?
— Já, af ýmsum ástæðum.
Ég held m.a. að það mætti
verða til þess að auka tiltrú
til bandAlagsins. Við skulum
ekki gleyma því. að griska her
foringjastjómin virðir hvorki
mannhelgi né aðrar lýðræðis-
kröfur, og Portúgalar eru hin-
ir verstu nýlendukúgarar, þó
að heima fjrir séu þeir mein-
leysingjar miðað við ósköpin í
Grikklandi.
—En svo við vílcjuin að öðr
nm atriðunu bar ekki fieira á

Er hægt að réttlæta aðild einræðlsrikja eins og Portúgals og Grikklands með því, að Atlantshafsbandalaginu
sé fyrst og fremst ætlað að snúast gegn sovézkri íhlutun? — Myndin að ofan sýnir gríska iögreglumenn hand-
taka „æsingamann" á götu í Aþenu.
góma en þessi innri mál At-
lantshafsbandalagsins og staða
þess í heimsstjórnmálurium?
— Eins og ég sagði áðan,
þá voru umræðuefni þing-
mannafundarins mjög marg-
vísleg, enda um að ræða al-
mennan umræðuvettvang fyrir
hvers kyns samfélagsmál. M.a.
var lögð mikil áherzla á að
minna á þá staðreynd. að At
lantshafsbandalagið lætur
fleira til sin taka er hernaðar-
mál. Svo og svo mikið af starf
semi bandalagsins er á svió'i
almennra menningarmála og
margs konar vísinda- og fræði
starfa. Þó að ég hafi farið að
þessu gerzt nokkuð fjölorður
um pólitísk efni, þá vil ég taka
það fram, að önnur málefni
bar e.t.v. hærra í umræðum á
þingmannafundinum. Vil ég í
því sambandi sérstaklega
nefna „umhverfismálin“:
Mengunarhættuna, röskun á
jafnvægi í náttúrunni, eyðing
dýralífs á landi, í sjó og vötn-
um o-s.frv. Þessi mál eru hvar-
vetna í brennidepli og talin
til stórmála um allan heim.
M.a. lá fyrir þinginu athyglis-
vert erindi eftir banda-
ríska öldungadeildarþing-
manninn Claiborne Pell, sem
hann nefndi „Úthöfin — Síð-
asta stórauðlind mannkyns-
ins“. Þetta er fróðleg ritgerð,
þó að persónulegar uppástung-
ur höfundar kunni að orka tví
mælis í sumum greinum og
þurfi frekari athugunar vicf. í
ritgerð þessari er bent á hin
margvísiegu og miklu auðæfi
úthafanna, sem enn eru að
mestu ónytjað. Fiskimiðin eru
aðeins brot af auðlindum hafs
ins. Á úthöfum er nær óþrot-
legt magn ýmissa málma og
ógrynni olíu, sem fyrirsjáan-
legt er að stórveldi og önnur
auðug iðnaðarríki munu kepp-
ast um að ná undir sig. Ástæða
er til að óttast, að „nýlendu-
arÖrán“ í nýrri mynd skjóti
upp kollinum, segir Claiborn
Pell. Þegar er farið að bera á
þvi, að sum ríki, sem ekki eiga
allt of mikla sjálfsvirðingu,
eru tekin til við að selja stór-
veldum leyfi til málm- og olíu
leitar á landgrunni sínu og ut-
an þess eftir þvi sem aðstæður
leyfa. í ritgerð sinni bendir
Claiborne Pell á, að núgild-
andi alþjóðareglur um úthöfin
séu ófullnægjandi og úreltar og
nauðsynlegt sé, að þjóðir
heims komi sér saman um nýj
ar alþjóðareglur, sem svari
kröfum nútímans. Þetta er auð
vitað ekki ný speki, heldur
málefni, sem nú er ofarlega á
baugi, þegar rætt er um frið-
samtóg • alþjóðasamskipti og
snertir fslendinga flestum
þjóðum fremur. Eg minnist á
þetta mál m.a. til þess að
benda á, að það er viða rætt.
— Að lokum, Ingvar, telur
þú þig hafa liaft gagn af aö
sækja slíkan fund sem þing-
mannafund Atlantshafsbanda
lagsins?
— Þessu er vandsvarað. Ég
var meðal nýliða í þessari sveit
og flestu ókunnugur. Ég not-
aði tækifærið fyrst og fremst
til þess aij1 kynna mér almenn
viðhorf og skoðanir og hef síð
an borðið það saman við per-
sónulega afstöðu mína og míns
flokks til aðildar íslendinga
að Atlantshafsbandalaginu.
Kunnugt er, að Framsóknar-
flokkurinn stuðlaði að því á
sinni tíð, að íslendingar tækju
þátt í stofnun Atlantshafs-
bandalagsins. Þaú1 er stefna
flokksins, að íslendingar séu í
bandalaginu. Hins vegar má
með sanni segja, að Framsókn-
armenn upp til hópa séu „treg
ir 'bandamenn", og ég vona, að
þeir haldi áfram að vera það.
Á meðan svo er, er ekki mik-
il hætta á, að sjálfsvirðingu
okkar í samskiptum við stór-
þjóðir sé hætta búin. Persónu-
lega var ég andvígur því, að
Xslendingar géngju í Atlants-
hafsbandalagið árið 1949, og
ég tel enn, að það hafi
þá ekki verið neinn sjálfsagð-
ur hlutur að kasta hlutleysis-
stefnunni fyrir róða. Hins veg
ar ber að viðurkenna söguleg-
ar staðreyndir, m.a. aðildina
að Atlantshafsbandalaginu. Ég
tel þess lítinn kost nú að taka
upp hlutleysisstefnu í þvi
formi og segja sig úr Atlants-
hafsbandalaginu. Ég held líka,
að við höfum margt annað að
varast en aó'ild ofckar að At-
lntslhafsbandalaginu út af fyr
ir sig. Að lokum vil ég láta
I Ijós þá skoðun, að íslending-
um yfirleitt riður mjög á því
að hressa upp á þekkingu sína
á málefnum samtímans, ekki
sízt að því er varðar utanríkis
mál. Sérstök nauðsyn er á því
að losna undan ofurvaldi áróð
ursvéla stórveldanna í austri
og vestri.
. \ ............................................................ • ................................................. s •
Akraneskaupstaður
auglýsir hér með eftir traustum og góðum manni
eða konu til gjaldkerastarfa. Laun samkvæmt
kjarasamningum.
Umsóknir er tilgreini aldur, menntun og fyrri
störf skal senda bæjarskrifstofunum fyrir 15. des-
ember n.k. — Upplýsingar veitir undirritaður.
27. nóvember, 1970.
Bæjarstjórinn á Akranesi.
Hver leggur ekki metnaS sinn í aS hafa
heimili sitt vistlegt og þægilegt, heimilis-
fólki til énægju og gleSi? A ferSalögum
er ekki siSur ánægjulegt aS búa vistlega
og þægilega.
Hétel eru heimlli þeirra sem þar dvelja.
ViS leggjum metnaS okkar í aS búa sem
bezt aS gestum okkar, þannig aS dvöl
þeirra verSi sem ánægjulegust.
HEINIU ÞEIRRA ER REYKJAVÍK GISXA