Tíminn - 03.11.1971, Blaðsíða 8

TIMINN
MIÐVJKUDAGUR 3. nóvember 1971
•________________ t.
Ragnar Jóhannesson, skattstjén:
Hver verður fram-
tíö Siglufjaröar?
Er rétt að láta bæinn tærast
app, svo sem reynsla undanfar-
nna ára bendir til, að muni ger-
ist, að óbreyttum aðstæðum, eða
í að endurreisa staðinn með nýj-
um atvinnugreinum, öflugra at-
v'innnlífi og innflutningi fólks.
Þessi spurning hlýtur að vera
ofarlega, ekki einungis í hugum
þeirra Siglfirðinga, sem gjarnan
/ilja búa þar áfram, heldur og
íka stjórnvalda landsins og þing-
rnanna kjördæmisins. , Að mínu
iliti er aðeins eitt skynsamlegt
ivar við spurningunni, en það er,
ið hefja endurreisn Siglufjarðar
iiú þegar.
•ÓLKSFÆKKUNIN
Árið 1948 voru íbúar flestir í
iiglufirði, 3103. En í árslok 1970
oru þeir aðeins 2161 og höfðu
>á fækkað um 942, eða um 31%.
>ar af eru þó rúmir 100, sem
;tarfa og búa utan bæjar, svo að
íbúatalan er raunverulega enn
ægri.
Börn í Barnaskóla Siglufjarðar
voru flest árið 1956 alls 435. Árið
Í971 eru þau aðeins 271, og hafa
'?á fækkað um 164, en það er
íringum, 38%. í Gagnfræðaskóla
Siglufjarðar voru 208 börn árið
1967,' þrt‘\nú á þessú hausti að-
eins 145. Þau hafa fækkað um 63,
rða 30%.
Þetta er ekki glæsileg þróun,
en bendir örugglega til, hvert
úefnir, ef ekki verða gerð stór
itök til úrbóta. Með þessari öfug-
>róun, sem verður örari með
hverju ári, sem líður, verður
búatala Siglufjarðar komin nið-
ir fyrir þúsund manns, eða
neira, árið 1980.
Sjálfsagt finnst mörgum þetta
vera of mikil bjartsýni, en ég held
að þetta sé aðeins raunsæi, miðað
/ið meðaltal á landinu öllu, ætti
íbúatala bæjarins að vera nú
íokkuð á fimmta þúsund manns.
ATVINNUFYRIRTÆKI
Stærstu atvinnufyrirtækin á
Siglufirði. s"m nú f~ru starfrækt,
•iru þessl: Hraúíiy tihús S R..
íraðfrystihúsið ísafoití. eu‘ -
urlagningaverksmiðja rík/sins, —-
íiðursuðuverksmiðja Egils Stef-
ánssonar og Tunnuverksmiðja
•íkisins. Mikið hefur þó skort á
ið þessi fyrirtæki hafi alltaf ver-
ð rekin með fullum afköstum, og
íefur hráefnisskortur valdið þar
;nestu um. Af þessum fyrirtækj-
im á íslenzka ríkið, eða fyrirtæki
pcss, 3 hin stærstu, Hraðfrystihús
S.R., Síldarniðurlagnlngarverksm.
>g tunnuverksmiðjuna. Þar fyrir
ttan á svo ríkið hinar stórvirku
síldarverksmiðjur á Siglufirði,
tem nú eru starfslausar. Þannig
ar ríkið og hefur verið um tugi
\ra, lang stærsti atvinnuveitand-
inn á Siglufirði.
Þegar vinna dróst saman í
tíldarverksmiðjunum, vegna
minnkandi síldveiða, var Hrað-
’rystihús S.R. byggt og síðar Nið
irlagningaverksmiðja ríkisins. —
Þetta átti að vega upp á móti
uinnkandi atvinnu við sfldar-
oræðslu og síldarsöltun, sem það
og gerði, en mátti um leið skoðast
vm nckktn viðurkenning á því,
að ríkinu bæri að endurnýja at-
vinnurekstur sinn í nýjum atvinnu
greinum i stað þeirra, sem legð'
ust niður.
Sá galli var þó á þessu, að hrað-
frystihúsið eignaðist aldrei nein
skip til hráefnisöflunar, nema
hluta í gömlum togara með Siglu
fjarðarkaupstað, og niðurlagning-
arverksmiðjan var aldrei nema
hálfbyggð, og vélakostur hennar
takmarkaður eingöngu við niður-
lagningu á síld, en ekki alhliða
niðursuðu og verkun fleiri sjávar-
afurða, eins og til hafði þó verið
ætlazt í fyrstu. Rekstur þessara
atvinnutækja takmarkaðist því
allt of mikið af hráefnisskorti og
fábreyttri framleiðslu, sem kom
illa niður á verkafólki og afkomu
fyrirtækjanna sjálfra.
Þessi fyrirtæki hafa þó verið
styrkasta stoðin í atvinnulífi Sigl
firðinga á undanförnum árum
ásamt þeim skipum, sem landað
hafa afla á Siglufirði.
Það er því eðlilegt að líta svo
á, að ríkinu beri að reka fyrir-
tæki sín áfram á Siglufirði með
bættum afköstum óg koma upp
nýjum starfsgreinum í stað síldar
bræ&slunnar, sem af eðlilegúm
ástæðum, er fallin niður. Sú krafa
er því sanúgjíii'h ógJéðllleg. ‘Ekkl
sízt fyrir þá sök, að á síldarár-
unum, þegar mikil vinna var í
verksmiðjunum, drógu þær verka
fólkið frá öðrum atvinnure“rstri
í bænum, sem ýmist hjaðnaði
alveg niður eða minnkaði stór-
lega. Nýjar atvinnugreinar áttu
og erfitt uppdráttar því að þær
gátu ekki keppt við hinar háu
tekjur, sem mikil yfirvinna skap-
aði starfsfólki síldarversmiðjamia.
Þannig varð verkafólk á Siglu-
firði meira og meira háð rekstri
fyrirtækja ríkisins og mikið valt
á því, að þessi voldugi atvinnu-
veitandi dragi ekki úr starfsemi
sinni þegar verst gengdi.
Þannig hafa r?1 :'f—->-trekin á
Siglufirði sérstakar skyidur við
verkafólkið þar og bæjarfélagið
sjálft, sem ekki hefur fengið sam
bæriíeg gjöld fiá þessum
tæk'r*-' y aðt'lr atvlnluuyiaiíd-
"r haíu oröið að greioa. Á þessu
þarf auðvitað að verða sú breyt-
ing, að atvinnurekstur ríkisins á
Siglufirði greiði sambærileg gjöld
til bæjarins og annar afcvinnurekst
ur gerir. Öðruvísi getur rekstur
Siglufjarðarbæjar enganveginn
staðizt, þar sem mikill meirihluti
atvinnurekstrarins er á vegum
ríkisins.
Lítil ástæða virðiset vera til
þess, eins og nú er rætt um, að
fjárvana bæjarfélag eins og Siglu
fjörður fari út f frekari útgerð
og skipakaup, en orðið er, rneð
þátttöku í togaraútgerð, til að
afla hráefnis fyrir frystihús ríkis-
ins, voldugasta afcvinnurekenda
landsins. Hraðfrystihús ríkisins á
Siglufirði á auðvitað sjálft að afla
sér skipa til hráefnisöflunar eins
og önnur frystihús verða að' gera.
ÓHAGSTÆÐUR
VINNUMARKAÐUR
Fyrir utan það mikla atvinnu-
leysi, sem á Siglufirði hefur oft
ríkt á undanförnum árum, er bað
sérstaklega óhagstætt, yið rekstur
þriggja stærstu atvinnufyrirtækj-
anna þar, frystihúsanna beggja og
niðurlagningarverksmiðju ríkis-
ins, að þar•■•;er ýiiina kvepna um>
70%, en khrla aðeing‘ '30% .
""Þetta ‘Vlífrtuhldtfalí milfí karla
og kvenna ,er afar óliagstætt og
veldur miklu um fólksflóttann
úr bænum. Það er ekki nóg fyrir
fjölskylduna þó konan vinni í
frystihúsi, ef enga eða stopula
vinnu er hægt að fá fyrir eigin-
manninn. Það flytur heldur engin
fjölskylda í bæinn þótt húsmóðir-
in geti fengið vinnu, ef húsbónd-
inn fær ekkert að gera.
Svo vilja ekki allir vinna við
fisk eða niðurlagningu á síjd. Það
þarf miklu meiri fjölbreytni í atv.-
lífið, því að það er algjör for-
senda þess, að hægt sé að stöðva
fólksflóttann úr bænum og'fá fólk
til að flytjast inn.
Ef einhver alvara er í /því að
snúa þeirri öfugþróun vRS, seip
ríkt hefur í Siglufirði, mo|g und-
anfarin ár, þarf að skapa gkilyrði
t:’ að M’k —'T' f’yljafal bæj’
arins í 'í i.um slil á næst® árum.
verði komið upp þróttmiklum og
fjölbreyttum iðnaði. Enda á það
að vera hægt, einmitt nú, þar sem
núveiahdi stjómarflokkar hafa
það á stefnuskrá sinni að hjálpa
til að koma upp iðnfyrirtækjum,
sérstaklega á þeim stöðum, sem
verst hafa orðið úti atvinnulega.
Þó að nú standi til að stækka og
auka rekstur Síldarniðurlagningar
verksmiðju ríkisins og setja henni
sérstaka stjórn, svo sem lofað
hefur verið, og hraðfrystihús ríkis-
ins verði endurbyggt, þá dugar
það enganveginn til, og breytir
litlu þeim óhagstæðu hlutföllum
á vinnumarkaðinum, sem á var
minnzt. Þetta tvennt stöðvar því
ekki fólksflóttann, þó að þessi
atvinnutæki séu nauðsynleg og
’álýe^ 'ómTáÍá'AdÍ ’llðlli: í atvinnu-
lífi.SigÍfirðingat '• -> >■•.•>•>•>• >••
f Tunnuverksmiðju ríkisins
starfa að vísu um 40 karlmenn,
en aðeins yfir fjóra mánuði af
árinu, svo að sú vinna gefur ekki
góða lífsafkomu, þó að hún sé
mikilsvirði, eins og kringumstæð-
urnar eru.
NÝ ATVINNUFYRIRTÆKI
Þegar álbræðslan í Straumsvík
var byggð, var mikið rætt og
ritað um það, að síðar mundu
rísa verksmiðjur, sem vel mætti
staðsetja úti á landsbyggðinni, tii
að framleiða ýmislegt úr álinu,
bæði byggingarefni og fleira, og
skapa þannig atvinnu handa fólk-
ihu í dréifhýlinu. Væri nú ekki
hugsánlegt' að koma upp einni
f slíkri verksmiðju á Siglufirði og
nota til þcss eitthva'ö af þeim miklu
’huspin Siltfarverksmiðja ríkisins,
seni nu standa arðlaus. Með þvi
mótú'ættj að véra hægt að spara
nokkrar miljjónir í byggingar-
Frá Siglufirði
kostnað. Væri t.d. ekki liugsan-
legt að framleiða þar þakplötur
úr áli, sem kæmu í stað báru-
járns, sem svo mikið er notað af
í landinu. Einnig væri kannski
möguleiki, að smíða glúggagrind-
ur úr áli eða sérstakri álblöndu,
sem kæmu í stað glugga úr tré.
en þeir fúna hér á landi á 10
til 20 árum, og væri því til miki’s
að vinna, ef þetta væri hægt.
Margt fleira gæti komið til, ef
þetta væri athugað.
En það verða menn að gera
sér alveg Ijóst, að Siglufjörður
verður ekki reistur við, nema að
til komi nýr öflugur iðnaður, sem
veitir að minnsta kosti 50—100
karlmönnum örugga ársatvinnu.
Þetta getur nú varla kallast stór-
Virki, en mundi örugglega snúa
•vörn í- sókn, hvað - atvinnumál
Siglufjarðar varðá;
Hér gæti komið til málm- og
eða skipasmíði, jafnvel að vinna
£ samvinnu við aðrar skipasmíða-
stöðvar, sem virðast hafa nóg að
gera., Álbátasmíði gæti og komið
til og margt fleira.
Starfstími Tunnuverksmiðju
ríkisins þarf að lengja í að
minnsta kosti 8 mánuði, með nýj
um verkefnum, jafnframt tunnu-
smíðinni.
Einnig þarf að hefja byggingu
íbúðarhúsa, sem legið hafa niðri
6-1. þrjú ár.
Eins og bent hefur verið á, er
ríkið, með atvinnufyrirtækjum
sínum, lang stærsti og voldugasti
atvinnuveitandinn á Siglufirði og
sá eini, er möguleika ætti að hafa
til að koma upp og reka nýjar
atvinnugreinar í iðnaði, sem máli
skipta fyrir atvinnulífið. Þá gefst
líka tækifæri til að nýta það mikla
fjármagn, sem nú er bundið í arð-
lausum síldarverksmiðjuhúsum og
hlýtur að vera hægt að nota, að
einhverju leyti fyrir annan iðnað.
Þegar svo til viðbótar eru
hafðar í huga þær miklu
fjárfestingar, hundruð milljóna,
sem ríkið á í atvinnufyrirtækjum
á Siglufirði, svo og þjónustufyrír-
tækjum eins og hafnarmannvirkj
um, flugvelli, skólabyggingum,
sundhöll, sjúkrahúsi og dýrum
vegi til staðarins, og að þessi
þjónustufyrirtæki geta þjónað 4
þúsund manna bæ eða meira, þá
hlýtur að fara að skipta nokkru
máli, hvort slíkur staður er lát-
inn eyðast af byggð, eða reistur
við. Þar að auki liggur Siglufjörð-
ur fyrir miðjum fengsælum fiski-
miðum Norðanlands, með lífhöfn,
og mikla möguleika til vaxandi
nýtingar á sjávar°fla, ef rétt er
á málum haldið.
Þegar nú allt er haft í huga
og lfka það, að 80—90% útflutn-
ingsvara þjóðarinnar cru sjávar-
Framhald á bls, 12