Tíminn - 23.01.1973, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Þriðjudagur 23. janúar 1973
Sigurður Einarsson:
Til hvers
heri?
Herinn og N.A.T.O. er umræðu-
efni.sem oft ber á góma í seinni
tið, og i þvi sambandi langar mig
að staldra örlitiö við þessi annars
stuttu orð og hugleiða ögn nánar
hvað að baki þeim liggur, ásamt
öðru. Frá þvi sögur fyrst herma
er sifellt greint frá herjum af öll
um geröum og stærðum, og þeim
dásemdarverkum, sem þeir ævin-
lega stóðu og standa i. Margra
álit er, að rót þessarar áráttu sé
ein eða fleiri af frumeölishvötum
mannsins, kallaðar yfirdrottnun-
argirni og eða árásarhneigð, og
viröist hvötum þessum ekki
hnigna, þótt svo eigi að heita.að
maöurinn sé skynugust skepna
jaröarinnar.
Yfirlýstur hvati að söfnun
manna i heri er oftast sá að verj-
ast ásælni annarra. En oft vill
upprunalegt ætlunarverk herja
skolast til, þannig að her,, sem
t.d. var upp tekinn til varnar, er
siöar notaður til árása.
Aldrei hefur neitt stórveldi
staðist til lengdar nema til hafi
komið stór her, og þar með
ómældar fúlgur fjár til viðhalds
þeim sama her, og hefur þá ekki
veriö kúgast viö, þó svo aö ipörg
og stór mannúöarverkefni biðu
úrlausnar heima fyrir.
Sagan geymir margar ófagrar
lýsingar á framkomu herja i
striðsferðum, meðferð þeirra á
sigruðum, og einnig hvernig herir
eru oft notaðir gegn landsfólki
þess sama hers.þegar þurfa þyk-
ir. Af hryöjuverkaskránni er af
nógu að taka. t byrjun 11. aldar
gerðist sá atburður, að Basil II.
Miklagarðskeisari, I sumum bók-
um nefndur athafna- og
sómamaður, tók höndum og lét
stinga augun úr 15 þús. Búlgör-
um, nema hvað einn af hverjum
hundrað fékk að halda öðru auga
sinu til að leiöa 99 alblinda félaga
sina heim. Atferli Rússa er þeir i
april 1940 skutu 10 þús. yfirmenn i
pólska hernum og dysjuðu.
Fangar þessir voru úr þrem álika
stórum fangabúöum,sem geymdu
samskonar fanga, og er fátt vitaö
um örlög hinna 20 þúsundanna.
Hrottaleg framkoma hermanna
Vestur-Pakistan gegn ibúum
Austur-Pakistan I striði þessara
aðilja er öllum i fersku minni, og
sá ég þvi haldiö fram i sjónvarps-
þætti um þaö leyti, af þarlendri
konu, að hermenn A.-Pakistan
hefðu tekið nauöugar ekki færri
en 200 þús. konur i þvi striði, og
væru margar þeirra þungaðar,
sem vonlegt er.
Allir vita um nýjasta heimsmet
Bandarikjamanna, hinar kristi-
legu jólagjafir Nixons til ibúa i
Vietnam, i fallegu stálumbúöun-
um.
Hér eru aöeins nefndir atburðir
af handahófi, en sagan geymir
milljónir slikra sagna. Engum
ætti þó að vera hulið, að miðaö við
viðteknar siðgæöishugmyndir
flestra manna, er skólun sú sem
menn hljóta við herþjálfun, hrein
afsiðun og til þess eins fallin aö
draga manninn niöur á plan
lægstu dýra, eöa jafnvel neðar.
Dæmi: 18 ára óharnaðir dreng-
ir, sem ekki njóta allra mannrétt-
inda I heimalandi sinu, svo sem
kosningaréttar og fleira, eru
kvaddir I herþjónustu og kenndar
þar ýmsar listir herfræðinnar.
Svo sem að hlýöa hugsunar-, mót-
þróa- og skilyrðislaust skipunum,
sem berast frá réttum herrum.
Að drepa fólk samkvæmt nýjustu
aöferðum, og að nota til þess þau
hjálpartæki,sem bezt og afkasta-
mest þykja hverju sinni, og siðast
en ekki sizt innblásin sú öfuga
bróöurkærleikshugmynd, að hinn
svokallaði óvinur sé réttdræp
skepna hvar sem er, þegar sú
skipun berst. Að lokinni herþjálf-
un er þessum börnum skilað aftur
inn I þjóðfélögin og af þeim ætlazt
að þar lagi þau sig að lögum og
reglum samfélagsins eins og ekk-
ert hafi f skorizt. Hendi þaö hins
vegar sömu drengi að gegna her-
þjónustu eöa vera á réttum aldri
þegar strið stendur, þá fá þeir
verklega þjálfun i öllum sinum
fræðum, og er það mun alvar-
legra.
Annars er furðulegt hversu
sjaldan menn brotna undan þessu
fargi, en áreiöanlega siast óholl
áhrif inn i þjóðfélögin meö þess-
um fórnardýrum ómennskunnar.
Við Islendingar höfum verið
blessunarlega lausir við allt her-
brölt, svona frá þvi að hetjur forn-
aldarhættuað kljást, og við misst-
um sjálfsforræði okkar i hendur
útlendum. Kannski var það
einangrun okkar og siðari
fátækt, sem olli spekt okkar og
annarra i þeim efnum. Þó fór svo>
að Islendingar voru ófrjálsir i
slnu eigin landi i rúm 650 ár, og er
öllum kunnugt um hversu löng og
ströng sjálfstæðisbarátta okkar
var, og i raun svo nýlega afstaðin,
að meirihluti núlifandi Islendinga
er fæddur eftir að landið loks varö
sjálfstætt riki á nýjan leik. Mjög
fáa menn heyrir maöur, sem t.d.
halda þvi fram i alvöru, að
Islendingum beri að afsala sér
sjálfstæöi sinu og segja sig til
sveitar I öðru riki. Þó er það svo,
að mörg skynsamleg rök hniga að
þvi, að þaö væri mun hentugra
fyrir margra hluta sakir. T.d.
fylgir þvi hlutfallslega mikill
kostnaður fyrir mjög litla þjóð
eins og við erum að halda úti
ýmsum greinum þjónustu og
stjórnsýslu. Það væri eflaust hag-
kvæmara, ef okkar erfiða sam-
göngukerfi væri aðeins einn angi
af ööru stærra, og sömuleiöis væri
þaö mun ódýrara ef utanrikis-
þjónusta okkar væri ein skúffa i
utanrikisþjónustu stærra rikis.
Svona má halda áfram aö telja
upp marga hluti,sem styddu það
t.d. að við hreinlega sæktum um
innlimun i stærra riki. En i hug-
um flestra Islendinga er ekki
spurning um, hvort væri hag-
kvæmara, heldur um hitt,að við
erum og viljum halda áfram að
vera sjálfstæð þjóð, og sú staö-
festa okkar er einfaldlega tilfinn-
ingalegs eðlis.
Þegar menn taka að tala um
hvort á íslandi eigi að vera sú
hernefna,sem hér er.eöa ekki, þá
er það svo að báðir aðiljar, að
minnsta kosti I ræðu og riti, geta
týnt fram nokkur rök fyrir hvoru-
tveggja. Þetta fer þó eftir þvi
hvað menn gefa sér að forsendu i
upphafi. Gefi menn sér þaö i
upphafi, að skynsemi geti falizt i
einhverju þvi,sem nefnist efling
hervarna, vopnajafnvægi, ný
kjarnorkuvopn, fosfórsprengjur,
nýjar herflugvélar og kafbátar og
fleira i þessum dúr, þá geta þeir
menn sannfært sjálfa sig og likt
hugsandi um nauðsyn þessa alls.
Gefi menn sér það hins vegar i
upphafi,að allt þetta sé tilgangs-
laust brjálæði, sannfæra þeir sig
og likt hugsandi menn um hiö
gagnstæða. Það er að sjálfsögðu
þarft að minu viti að gera sér
grein fyrir þeirri flónsku, sem i
þvi felst, að mannkynið flani
áfram á þeirri braut vopnadýrk-
unar, sem troðin hefur verið frá
örófi alda. Hvernig ætla menn að
leyst verði ýmis aökallandi
vandamál mannsins á jörðinni,
eins og fólksfjölgun, hungur,
mengun og önnur slik. Trúa ein-
hverjir, að það veröi gert með
framleiðslu fleiri vopna og stærri,
og ef til vill með þvi að taka nú
fram öll þessi vopn og berjast þar
til vandamálin eru úr sögunni,
sem er mögulegt, þaö er, að berj-
ast þar til mannlif á jörðu er búið
i lengd og bráð. Það yrði væntan-
lega glæsilegasta striðið og bæri
mannvitinu fagurt vitni og verð-
ugt.
Sumir hersinnar halda þvi oft
fram.aö það sé fyrir hernaðar-
jafnvægi og heri yfirleitt sem svo
lengi hefur haldizt friður á til-
teknum svæöum. Þetta er afgam-
all söngur og og er oft sunginn
þegar réttiæta þarf aukin útgjöld
til hermála. En þeim aumingjum
hefur orðið grátsamt á ýmsum
timum, þegar þeirra eigin likam-
ar fylltust þvi blýi.sem ætlað var
að standa vörð um friðinn góða.
Vopnaður friður er aðeins til á
pappirunum, það eru önnur
lögmál sem ráða þvi hvenær ryk
iö er strokið af byssunum, þ.e.
efnahagslögmál fyrst og fremst.
Meira að segja fylgispekt
manna við herinn á þessu landi
er að mestu af peningalegum toga
spunnin . Það er spurningin um
að styggja ekki herraþjóðina og
missa þar með efnahagsaðstoö,
lán og markaði og standa frammi
fyrir þeim ósköpum að þurfa að
selja hungruðum þjóðum fram-
leiðslu okkar, sem þurfa hennar
með og geta ekki einu sinni borg-
að, sem þýddi aftur minnkandi
velsæld i okkar landi. Þvi er nú
þannig háttað i þessum heimi að
arðvænlegasta framleiðslugrein,
sem þekkist, er framleiðsla
vopna., Markaður fyrir vopn er
sifellt stækkandi. Litlum þjóðum
er talin trú um, að þau þurfi að
kaupa svo og svo mikið af vopn-
um til að verjast óvininum ljóta.
Þau fá þessi vopnakaup skrifuð á
reikning, sem heitir efnahagsað-
stoð, og þessi efnahagsaðstoð
gerir svo aftur kaupendurna afar
háða seljendunum. Vandamál eru
framleidd i fjarlægum löndum,
striö sett upp eins og leikrit, og
barizt um hugsjónir undir drep.
Stórþjóðirnar, sem eiga hugsjón-
irnar,sjá um kostnaöinn, sem er
gifurlegur, og péningarnir, sem
fara i striösleikinn,fengjust aldrei
út úr þessum herraþjóöum, ef
vandamálið væri bara hungurs-
neyð eöa eitthvað i þeim dúr. Að
minu viti samrýmist það ekki
hegðun fólks með óbrjálaða
sómatilfinningu að styöja á einn
hátt eða annan hernaöarbanda-
lög, hernaðarbrölt eða aðra álika
villimennsku, jafnvel þótt stærstu
og bezt smuröu áróðursmaskín-
um heims sé beitt á okkur, til að
telja okkur trú um,að þetta sé allt
saman meira en nauðsynlegt,
samanber daglegar fréttir og
margt áróðursefni. Foringjar
heimsins halda margar ræður,
sem eru dyggilega útblásnar um
allan heim. Það heyrir til undan-
tekninga,að þeir ræði ekki fjálg-
lega um vandamál sin og okkar
að þeirra sögn, það er baráttu
kommúnismans gegn kapitalism-
anum.eða öfugt. Að þeir nefni,að
eitthvað sé ábótavant umgengni
okkar við hina snauðu og hrjáðu,
eða jafnvel náttúrúna sjálfa
heyrist varla, enda ekkert fémætt
upp úr sliku kjaftæði að hafa. Að
heyra slika menn tala um likn og
miskunn, finnst mér ámóta
hlægilegt, og þegar ég sé það aug-
lýst, að her, stórtækasti manns-
lifaeyðir sögunnar, hafi bjargað
mannslifi.
Ég hefi kosið að rita um þessi
mál eins og raun ber vitni, en ekki
eins og algengast er, að vitna i
gamlarog nýjar umsagnir stjórn-
málamanna, eða þá að tylla sér i
sæti herfræðinga og lita yfir vig-
völlinn, og spá og spá um hernað-
arlega framtið heimsins, svo
viturlegt sem það nú annars er.
Ég treysti þvi,að fólk dæmi þetta
mál út frá þeim afleiðingumtsem
herirog helstefna'hafa haft á þró-
un lifs á þessari jörð, og taki nú
á honum stóra sinum og afneiti
allri hernaöarhundalógik fyrir
fullt og allt, og leggi þvi góöa máli
lið,að dátatetrin á Miðnesheiði
fái nú brátt að fara heim til sin
fyrir fullt og allt.
Bandariskir hermenn I Vietnam.