Tíminn - 23.01.1973, Blaðsíða 9

ÞriOjudagur 23. janúar 1973
TÍMINN
9
Vesturför utanríkis-
ráðherra
í tilefni af vesturför Einars Ágústssonar
utanrikismálaráðherra til viðræðna við banda-
riska ráðamenn um varnarmálin, þykir rétt að
rifja upp þá ályktun, sem gerð var um utan-
rikismál á siðasta flokksþingi Framsóknar-
flokksins, sem haldið var 16.-21. april 1971.
Ályktunin hljóðaði á þessa leið:
„Stefna íslands i utanrikismálum verði
sjálfstæðari og einbeittari en verið hefur um
skeið og sé jafnan við það miðuð að tryggja
sjálfstæði og fullveldi landsins. Á alþjóðavett-
vangi á ísland að skipa sérj þann þjóðahóp,
sem vill hjálpa þróunarlöndunum til sjálfs-
bjargar og jafnréttis við efnaðri þjóðir. Draga
þarf úr viðsjám i heiminum og stuðla að
sáttum og langþráðum friði með auknum
kynnum milli þjóða og almennri afvopnun,
sem geri hernaðarbandalög óþörf. Að óbreytt-
um aðstæðum er rétt að íslendingar séu aðilar
að varnarsamtökum vestrænna þjóða, en
minnt skal á þann fyrirvara, sem gerður var af
hálfu íslendinga er þeir gerðust aðilar að
Atlantshafsbandalaginu, um að á Islandi yrði
ekki herlið á friðartimum, að það væri alger-
lega á valdi íslendinga sjálfra, hvenær hér
væri erlent herlið og að Islendingar hefðu ekki
eigin her og ætluðu ekki að setja hann á fót.
Samkvæmt þessum fyrirvara og i samræmi við
fyrri yfirlýsingar vill Framsóknarflokkurinn
vinna að þvi, að varnarliðið hverfi úr landi i
áföngum”.
í málefnasamningi núverandi rikisstjórnar
frá 14. júli 1971 er mörkuð i höfuðatriðum
sama stefna i utanrikismálum og gert er i
framangreindri yfirlýsingu Framsóknar-
flokksins. Til viðbótar þvi, sem þar er greint,
er rætt um sérstaka samvinnu við Norður-
landaþjóðirnar og lýst yfir stuðningi við aðild
Alþýðulýðveldisins Kina og þýzku rikjanna að
Sameinuðu þjóðum. Þá er lýst stuðningi við
fresli allra þjóða og fordæmd hverskonar
valdbeiting stórvelda. Siðan segir orðrétt á
þessa leið:
„Rikisstjórnin telur að vinna beri að þvi að
draga úr viðsjám i heiminum og stuðla að
sáttum og friði með auknum kynnum milli
þjóða og almennri afvopnun, og telur, að friði
milli þjóða væri bezt borgið án hernaðarbanda-
laga • Ágreiningur er milli stjórnarflokkanna
um afstöðuna til aðildar íslands að Atlands-
hafsbandalaginu. Að óbreyttum aðstæðum skal
þó núgildandi skipan haldast, en rikisstjórnin
mun kappkosta að fylgjast sem bezt með þróun
þeirra mála og endurmeta jafnan aðstöðu Is-
lands i samræmi við breyttar aðstæður. Rikis-
stjórnin er samþykk þvi, að boðað verði til
sérstakrar öryggisráðstefnu Evrópu.
Varnarsamningurinn við Bandarikin skal
tekinn til endurskoðunar eða uppsagnar i þvi
skyni að varnarliðið hverfi frá íslandi i
áföngum. Skal að þvi stefnt, að brottför liðsins
eigi sér stað á kjörtimabilinu.”
Það er i samræmi við framangreinar stefnu-
yfirlýsingar, sem utanrikisráðherra hefur nú
viðræður við Bandarikin um varnarmálin, og
ber að vænta þess að þær geti eftir vandlega
athugun leitt til þeirrar niðurstöðu, sem sam-
rýmist bæði tilgangi stjórnarsáttmálans og
aðild Islands að Atlantshafsbandalaginu. Þ.Þ.
Stewart Aslop, Newsweek:
Nixon hefur tekið sér
de Gaulle til fyrirmyndar
Hann er laus við það að vera frjálslyndur
SíðastliOinn laugardag hófst
siöara kjörtimabil Nixons
forseta og fóru fram mikil
hátiöahöid i Washington i
tilefni af þvi. Margar grein-
ar voru ritaöar um Nixon i
þessu tilefni og fer ein
þeirra hér á eftir. Hún er
eftir cinn þekktasta frétta-
skýranda Bandaríkjanna
um þessar mundir.
ALLLANGT er siöan að
þeir, sem ekki eru hrifnir af
Nixon forseta, báru fyrst fram
þessa nöpru spurningu:
„Ætlar hinn raunverulegi
Richard Nixon nú loks aö láta
sér bóknast að risa á fætur?”
Hinn raunverulegi Richard
Nixon er nú risinn á fætur.
önnur skýring verður naum-
ast fundin á ýmsu þvi, sem
hann hefir hafzt að siðan hann
vann yfirburðasigur sinn I
nóvember i vetur.
Hinn raunverulegi Richard
Nixon býr yfir ýmsum eigin-
leikum, sem andstæðingar
hans munu halda áfram að
hafa imugust á, en aðdáendur
hans að dá. Þessir eiginleikar
hafa alllengi legið þeim i aug-
um uppi, sem hvorki eru
slegnir blindu Nixonótta né
Nixonástar. En þessir eigin-
leikar eru nú enn ljósari en
þeir hafa nokkru sinni verið.
t FYRSTA lagi er Nixon ,,un
homme sérieux”. Forsetinn
hefir ærið oft tekið sér þessi
orð i munn — með miður góð-
um framburði, þar sem leikni
hans i frönsku er ekki á marga
fiska. Hann notaði þessi orð
til dæmis um McGovern
öldungadeildarþingmann,
þegar hann var búinn að fá sig
valinn frambjóðanda Demó-
krataflokksins við forseta-
kosningarnar. Forsetinn sagði
við stuðningsmenn sina, að
McGovern væri ekki ,,un
homme sérieux”.
Bókstafleg þýðing er auðvit-
að alvarlegur maður. Maður,
sem taka ber alvarlega, er
miður bókstafleg þýðing, en
öllu réttari. Enn fjær
bókstafnum, en réttust þó að
skilningi Nixons, er merkingin
ötull maður og harðskeyttur,
sem ekki lætur þvæla sér eitt
eða neitt.
Nixon forseti lærði þessi orð,
þegar hann átti viðtal við de
Gaulle upp úr 1960, meðan
hann var utan garðs i stjórn-
málunum. Ef til vill hefir de
Gaulle einmitt veitt þetta við-
tal vegna þess, að hann hafði
löngum verið utan garðs sjálf-
ur. Hvað sem þvi liður var de
Gaulle upp frá þeirri stundu
annað átrúnarargoð Nixons
forseta og fyrirmynd, en hin
fyrirmyndin er Woodrow Wil-
son.
SIÐAN forsetinn var endur-
kjörinn hefir hann sannað
ótvirætt að hann sé ,,un
homme sérieux” i þeirri
merkingu, sem hann vill sjálf-
ur i þau orð leggja. Hann hefir
farið meö framkvæmdavaldið
eins og aðfarasamur sláttu-
maður, i grasleysi meira að
segja. Margt höfuðið hefir
hann látiö fjúka, ekki einungis
meðal ráðherranna, heldur
einnig miklu neðar i metorða-
þrepunum. Hvorki þeir, sem
haldið hafa fyrri embættum né
hinir nýskipuðu, þurfa framar
að vera i minnsta vafa um,
hver hefir hið raunverulega
húsbóndavald, — eða „hinn al-
varlegi maður” Richard M.
Nixon.
Hann hefir einnig að sinu
áliti sýnt það svart á hvitu út á
við, að ekki verður hjá þvi
Nixon vill vera einn
komizt að taka hann alvar-
lega. 1 desember ákvað hann
að hætta þátttöku i samninga-
viðræðunum i Paris og hefja
að nýju loftárásir á Norður-
Vietnam, þegar Kissinger
færði honum þær fregnir, að
samningamenn Norður-Viet-
nama væru farnir aö leggja
fram tillögur af nokkurri
„léttúð”. Loftárásirnar á
Hanoi voru aðferð Nixons til
þess að færa valdhöfunum i
Hanoi — og valdhöfunum i
Peking og Moskvu um leiö —
heim sanninn um, að ekki væri
viðeigandi að koma fram af
neinni „léttúð” við forseta
Bandarikjanna. Þegar hann
var orðinn þess fullviss, að
Hanoimenn væru á ný reiðu-
búnir að „semja I alvöru”, lét
hann svo stöðva loftárásirnar.
„HINN raunverulegi Rich-
ard Nixon" hefir til að bera
annan eiginleika, sem nú er
ljósari en nokkru sinni fyrr.
Hann er harður i horn að taka
og hvergi uppnæmur, engu
uppnæmari en de Gaulle eða
Wilson, — en lengra verður
naumast jafnað i þvi efni.
Vitaskuld hefir Richard
Nixon frá fyrstu tið verið
harður i horn að taka og
ósveigjanlegur. Fyrir langa
löngu — þegar hann var að
byrja að feta sig upp stjórn-
málabrattann i áttina aö
tindinum, — sagði hann við
mig fremur dapur i bragði, að
sér væri ómögulegt að vera
„einhver axlaklappandi elsku-
vinur”.
Hver og einn, sem sækist
eftir miklum frama i stjórn-
málum, verður þó stundum að
reyna að láta lita svo út sem
hann sé einmitt „axlaklapp-
andi elsku-vinur”.
Fyrri fjögur árin, sem
Nixon sat sem forseti i Hvita-
húsinu og átti fyrir höndum að
bjóða sig fram til endurkjörs,
hvarf hann meira að segja
öðru hverju frá þvi að reyna
að vera hlýlegur og vinsam-
legur. Nú á hann ekki fyrir
höndum fleiri framboð og við
sjálft liggur, að manni heyrist
berast frá Hvitahúsinu léttis-
andvarp forsetans yfir þvi, að
þurfa ekki framar að reyna að
látast vegna undirbúnings
undir framboö.
FORSETINN reyndi ekki
einu sinni á fyrra kjörtimabili
sinu að efna til svipaðra per-
sónulegra kynna við þing-
menn og Lyndon B. Johnson
gerði, og John Kennedy lagði
sig sérstaklega fram um, þó
að með öðrum hætti væri.
Snemma á fyrra kjörtimabili
Nixons kom einn af forustu-
mönnum Republikanaflokks-
ins i öldungadeildinni eitt sinn
að máli viö náinn aðstoðar-
mann forsetans og lét þá skoð-
un-i ljós, að affarasælt kynni
að reynast fyrir forsetann að
bjóða nokkrum forustumönn-
um i þinginu við og við til
Hvitahússins til þess að þiggja
hressingu og rabba saman i
vinsemd. Aðsto.ðarmaðurinn
svaraði af nokkrum kulda, að
ekkert slikt hvarflaði að for-
setanum, og hann hefði þvert
á móti i hyggju að „endur-
vekja sérstöðu og óræði
embættisins”.
Þarna koma fram mikil og
merkileg áhrif frá de Gaulle.
Forsetinn hefir oftar en einu
sinni haft yfir fyrir aðstoðar-
menn sina orðrétta tilvitnun i
rit de Gaulles, þar sem hann
lýsir nauðsyn þess, að leið-
togi sé fjarlægur, virðulegur
og dularfullur. Mörgum öld-
ungadeildarþingmönnum
Republikanaflokksins hefir
verið haldið svo dyggilega frá
forsetaembættinu, að þeir
hafa hvorki bragðað bita né
sopa i Hvitahúsinu i forsetatið
Nixons. Sumir leiðtogar Repu-
blikanaflokksins eins og Hugh
Scot öldungadeildarþingmað-
ur og Gerald Ford, leiðtogi
minnihlutans i fulltrúadeild-
inni, hafa alloft hitt forsetann i
sambandi við störf sin, við og
við tekið þátt i opinberum
móttökum, en aldrei fengið
tækifæri til að þiggja hjá hon-
um hressingu og rabba við
hann i einlægni.
„EIGI kerfið að vinna vel og
snurðulaust þarf á smurningu
velvilja og vinsemdar að
halda, en nú er engu sliku til
að dreifa”. Þessi orð eru höfð
eftireinum af öldungadeildar-
þingmönnum Republikana-
flokksins. Siðan á dögum Her-
berts Hoovers hefir sérhver
forseti átt i þinginu einkavini,
sem hafa umgengist hann ná-
ið, ráðið honum heilt eða tjáð
honum samúðsina. Núverandi
forseti á enga slika vini meðal
þingmanna, — ekki einn ein-
asta.
Núverandi forseti telur enga
þörf á slikum samskiptum. Að
hans áliti er það ekki „smurn-
ing velvilja og vinsemdar”,
sem heldur gangi kerfisins
snurðulausum. Hann telur
kerfið ekki vinna rétt og
snurðulaust nema forsetinn
sjálfur móti og endurspegli
hina rikjandi afstööu þjóðar-
innar. Þingið getur svo bjástr-
að og þusað eins og þvi sýnist,
en það haggar ekki við for-
setanum eða stefnu hans. Þeg-
ar frá liður skipa þingmenn
sér svo undir merki hans yfir-
leitt, af þeirri einföldu og eðli-
legu ástæðu, að flestir þeirra
vilja ná endurkjöri.
„HINN raunverulegi Rich-
ard Nixon” er ekki i neinum
vafa um rikjandi afstöðu
Framhald á bls. 19