Tíminn - 16.11.1973, Qupperneq 3

Föstudagur 16. nóvember 1973.
TÍMINN
3
VESTMANNAEYJASÝNINGIN
A MORGUN klukkan 14 verður
opnuð „Vestmannaeyjasýningin
að Kjarvalsstöðum 1973”, en þar
verða sýndir munir og málverk i
eigu Byggðasafns Vestmanna-
eyja, 34 myndir eftir Kjarvai I
eigu bæjarsjóðs Vestmannaeyja
og 26 ljósmyndir frá Eyjum
teknar af Gisla Fr. Johnsen.
Byggöasafn Vestmannaeyja er
það elzta i landinu, en það hóf
starfsemi sina áriö 1932 undir for-
ystu Þorsteins Þ. Viglundssonar,
sem stjórnað hefur því sföan og á
veg og vanda af þessari sýningu.
A þessari mynd sjáum við Þor-
stein ineð einn athyglisverðasta
hlut safnsins, en það er forláta
byssa, sem fullvfst er taliö að hafi
verið notuð, þegar Tyrkir fóru
ránshendi um Eyjarnar, en þá
voru 34 Vestmannaeyingar
drepnir og 242 fiuttir i þræidóm til
Alsir. Sýningin veröur opin frá kl.
14-22, laugardaga og sunnudag,
en aðra daga frá kl. 16-22 og
stendur til laugardagsins 25.
nóvember. (Tfmamynd: Gunn-
ar.)
Allar víxilskuldir Spari
sjóðs Vestmannaeyja
innhejmtar á þrjátíu og fjórum stöðum á landinu
ÞEGAR eldgosið i Vestmanna-
eyjum hófst, átti Sparisjóöur
Vestmannaeyja n.ikiö fé úti-
standandi i vixlum. Samkvæmt
sérstökum lögum var Vest-
mannaeyingum veittur gjald-
frestur á öllum skuldum til 23.
marz. A þvi timabili gjaldféiiu
1435 vixlar Sparisjóðsins upp á 73
milljónir. 1435 borguðu vixla sína
á þessu timabili, þrátt fyrir
áfallið, en 1286 voru gjaldfallnir
og óinnheimtir og skuldu-
nautarnir dreifðir á 34 staði á
landinu. 30. júni voru aðeins 194
vixlar, að verðmæti nokkur
hundruð þúsund króna, ógreiddir.
Frá þessu segir sparisjóðs-
stjórinn, Þorsteinn Þ. Viglunds-
son, i nýútkomnu hefti af Bliki,
timariti hans um byggðasögu
Vestmannaeyja. Og þvi má bæta
við, að nú munu flestir eða allir
vixíarnir,sem óborgaðir voru 30.
júni, hafa verið gerðir upp.
Þorsteinn rekur á skemmti-
legan hátt sögu sparisjóðsins
þessa mánuði. Eldgosið hófst að-
faranótt 23. dags janúar-
mánaðar, og Þorsteinn var ekki
fyrr kominn til lands á flótta
undan þvi en hann sneri aftur til
Eyja, ásamt skrifstofustjóra
sinum, Benedikt Ragnarssyni, og
gjaldkera, Ölafi Haraldssyni, til
þess að bjarga fjármunum og
gögnum sparisjóðsins, en þá haföi
Svanbjörn Frimannsson heitið að
rýma til i húsakynnum Seðla-
bankans i Reykjavik vegna spari-
sjóðsins. Fararleyfi þeim til
handa hafði misfarizt, en þeir
fóru til Eyja samt sem áður, enda
mótmælti skipstjórinn á Heklu
ekki-
öllum bókum og gögnum spari-
sjóðsins var troðið i tvær
bifreiðir, sem settar voru i lest
Heklu i gjóskuregni og eimyrju,
peningar sparisjóðsins, um tvær
milljónir, látnar i járnkassa, en
vixlarnir upp á meira en sjötiu
milljóniri pappakassa, sem siðan
var krossbundinn vandlega, þvi
HANN VILDI
GERA HIN-
UM ÓLEIK
— pantaði því sófasett, þvottavél og
fleira og lét senda honum það
— ÉG hef ekki pantað neitt
sófasett....ég hef ekki pantað
þvottavél....og ég hef ekki
pantað þetta og ekki
þetta....og ég borga ekki neitt
af þessu.
Maður einn hér i bæ varö
fyrir þvi i gærdag, að heim til
hans komu menn frá hverju
fyrirtækinu á fætur öðru,.með
allskonar hluti, sem þeir
sögðu að hann hefði pantað og
lofað að greiða um leiö og
komið væri meö þá.
Allt voru þetta dýrir og stór-
ir hlutir. Kostuðu sumir þeirra
vel á annað hundrað þúsund
króna. Maöurinn vissi ekki
hvaöan á sig stóð veðrið og
taldi, að eina úrræöið fyrir sig
væri að hringja á lögregluna
og biðja hana um að kanna
málið.
Hann hafði grun um hver
ástæðan væri fyrir þessu, og
við nánari eftirgrennslan lög-
reglunnar kom hiö sanna i
ljós. Nágranni mannsins, sem
telur að hinn hafi gert eitthvað
á sinn hlut, hafði hringt i
marga staöi og sagzt vera
þessi maður, og ætlaði hann aö
kaupa þetta og hitt, sem hann
nánar tiltók. Sagði hann siðan
búðarfólkinu, að þetta yrði
greitt um leiö og komið væri
með það inn um dyrnar.
Svo hugulssamur var hann,
að hann sá um aö „hinn” fengi
15% afslátt á öllum vörunum,
vegna þess aö þær væru stað-
greiddar.
Lögreglan tók málið i sina
umsjá, en ekki er okkur kunn-
ugt um hvort hún tók hinn
raunverulega kaupanda
einnig I sina umsjá. Það sem
hann gerði þarna er að sjálf-
sögðu brot á öllum lögum, og
getur hann bæði orðið aö
greiða stórfé til nágranna sins
og einnig til þeirra aðila, sem
hann verzlaöi viö.
En það, sem vekur mesta
undrun manns i þessu sam-
bandi er, að hægt sé að hringja
i hvaða búð sem er og láta
senda dýrar vörur i allar áttir,
ef aðeins er lofað staðgreiðslu.
—klp —
Þorsteinn Þ. Viglundsson meft vlxla sparlsjóftslns I krossbundnum
pappakassa, hlaupandi til skips i glóandi gjóskuregni.
að betra ilát var ekki tiltækt. „Af
honum skyldi ég aldrei sleppa
hendi fyrr en i áfangastað”, segir
Þorsteinn.
Hekla hélt til Þorlákshafnar,
og er skemmstaf þvi að segja, aö
daginn eftir, 25. janúar, á þriðja
degi gossins, var búiö að opna
sparisjóðinn i Hafnarstræti i
Reykjavik.
Má þvi sannarlega segja, að
snaggaralega hafi verið að öllu
gengið, brottflutningi á eignum
sparisjóðsins, opnun hans á
nýjum stað og innheimtu skulda,
sem torveldara og fyrirhafnar-
samara var við að fást en gengur
og gerist.
Og nú er Þorsteini efst i huga,
að sparisjóðurinn geti lánað mill-
jónatugi til endurreisnar Vest-
mannaeyjakaupstaðar.
Lögreglustjóri veitir
ekki leyfið
SMAVÆGILEGUR misskiln-
ingur hefur slæðzt inn i frétt
blaðsins um veitingu vinveitinga-
leyfis til Röðuls. Það er dóms-
málaráðuneytið, sem veitir leyfið
i þessu tilviki, en ekki lögreglu-
stjóri, sem er einungis umsagn-
araöili i þessu sambandi. Lög-
reglustjóri veitir aðeins vinveit-
ingaleyfi til félaga og þá af sér-
stöku tilefni, svo sem árshátiðum
o.þ.h. Dómsmálaráðuneytið
annast hins vegar leyfisveitingar
til veitingahúsa. — HHJ
Undanþégur til
laxveiði í sjó
verði afnumdar
Endurflutt hefur verift á Al-
þingi frumvarp um aö þær
undanþágur, sem verift hafa i
gildi, um laxveifti f sjó, verfti
afnumdar. Flutningsmenn
frumvarpsins erú fjórir þing-
menn I efri deild úr jafn mörg-
um flokkum. Þeir eru Geir
Hallgrlmsson, Steingrfmur
Hermannsson, Jón Armann
Héftinsson og Helgi Seljan.
Undanþágur til laxveifti I
sjó, sem nokkrar jarftir i land-
inu liafa haft, eru reistar á
heimild i 14. grein laxveiöilag-
anna, sem er þannig orftuft:
„Nú hefur laxveifti I sjó
verift metin sérstaklega til
dýrleika i fasteignamati þvi,
er öftlaðist gildi árift 1932 eöa
tillit hefur verift tekift til henn-
ar vift ákvörftun fasteigna-
verfts i þvi mati, og er þá sú
veifti leyfileg.”
Frumvarp þeirra fjórmenn-
inga er um að fella þessa
heimiid niftur.
Alþjóðlegt bann
við laxveiðum
í sjó nauðsynlegt
Þaft hefur verift yfirlýst
stefna tslendinga aö leyfa ekki
iaxveifti í sjó. Hafa
lslendingar hlotift hrós fyrir
þá ákvörftun sina á alþjóftleg-
um vettvangi frá fiskræktar-
mönnum. Miklar deilur hafa
staftift milli þjófta um laxveifti i
sjó og er þar skemmst aö
minnast deilnanna um lax-
veifti Dana vift Grænland. Is-
lendingar hafa skipaft sér
mjög ákveftift i hóp þeirra
þjóöa, sem berjast gegn lax-
veifti I sjó, cnda eiga ls-
lendingar mikilla hagsmuna
að gæta. Þeir hagsmunir fara
sivaxandi meft áframhaldandi
og mjög árangursrikri laxa-
rækt I ám á tslandi. tslending-
ar vilja aö sjálfsögftu ekki aft
islenzki laxastofninn, sem
klakinn er út í islcnzkum ám
meft ærnum kostnafti og fyrir-
liöfn vcrfti veiddur i sjó af
þeim, sem engu hafa til hans
kostaft. Þróun i veiftitækni
erörog sá timi getur nálgast,
aft tæknin leyfi.aft unnt verði
að sópa laxinum upp, þegar
stöftvar Islenzka laxastofnsins
i liafinu hafa verift fundnar. t
þeirri baráttu, sem nú stendur
yfir á alþjóftlegum vettvangi
fyrir algjöra banni vift lax-
veiftum i sjó, er þaö blettur á
annars hreinum og góftum
skildi tslendinga I þessu máli,
aft enn skuli vera I gildi undan-
þágur til laxveifta i sjó. Veikja
þær okkar málstaft og ann-
arra þeirra, sem berjast fyrir
algeru banni.
Nú er mól að linni
Þessar undanþágur eru
einnig þyrnir I augum þeirra,
sem stunda vilja öfluga lax-
fiskarækt f ám i nágrenni
þeirra jarfta, sem undanþág-
anna njóta, og gætu þannig
orftift til aö hamla áhuga á
fiskrækt I viðkomandi ám, en
aukin fiskrækt er hags-
munamál þjóftarinnar allrar
og getur orftift þjóftinni mjög
umtalsverö tekjulind f fram-
tiftinni. Þar sem þetta undan-
þáguákvæöi nær f reynd aft-
eins til fárra aftila i landinu
ætti aft vera tiltölulega lftift
átak efta áhætta fyrir rfkis
valdift aö fella þetta
heimildarákvæfti niftur úr
lögum. Réttindi viökomandi
aftila eru væntanlega tryggö i
lögum og gætu þeir sótt sfn
skaftabótamál fyrir dómstól-
um, eöa samið vift rikisvaldift
um bætur, ef rétt þætti aft bæta
þeim sviptingu heimildarinn-
ar til laxveifti i sjó. Þetta und-
anþáguákvæfti og þessi leyfi,
sem veitt hafa verift til lax-
veifti í sjó, hafa staðift svo
Framhald á bls. 8.