Atuagagdliutit - 18.06.1959, Blaðsíða 6

puissinik piniarneK
åridgssuniagauneralo
Ph. Rosendahl
II
åtåt natserssuitdlo piniagaunerata kigdliligaunigssånik tuluit
1888-ime atautsimititsiniaraluarnerat.
avangnamut kujåmutdlo titarnerit tåssa tuluit 1888-ime piniartarfingmut agdli-
ssutigitiniagaralue. avangnamut Danmarkshavn tikingajagsimavåt, kujåmut Nu-
nap-isua, kimut Tunup sineriå kangimutdlo sikorssuit sinårissartagåt tikitdlu-
git. piniarKussingitarfik åma tuluit sivitsorniaraluarpåt.
tuluit nålagkersuissuisa 1888-ime
norsk-svenskit, tyskit, riisit danskitdlo
pissortait atautsiméKatigiumavdlugit
sågfigait, måko OKaluseriumavdlugit:
1) Grønlandshavime puissiniarfiger-
Kussap 1876-ime aulajangigausimassup
agdlineKarnigsså avdlomiussamik sa-
nimukartumik atautsimik avangnar-
pariardlugo arfineK-mardlungnik ku-
javardlugo (tåssa Nunap-isua tikivig-
dlugo), siligsiumavdlugulo kujåmut-
kangimut Islandip avangnamut sineri-
åta kitåtungå kimutdlo Tunup sineriå
tikitdlugit, 2) puissiniameK aitsåt 10.
april autdlarnertalersiniardlugo kisa-
lo 3) New Foundlandip encåne puissi-
niarnerup autdlartitarfigsså ama aula-
j angerniardlugo.
piancat pissaussartut taimanikut i-
kiliartulersimanerujugssuat tuluit tu-
ngavigåt — silarssuarme niuvemikut
taima pingårutenartigalutik nungunig
ssåt årdlerigilersimagamiko, åmalo
martsip Kencata migssåne nålemera-
nilunit emiugångmik aprilip Kulinga-
ta migsså tikitdlugo arnartik pissaria-
Kartarmåssuk. puissit sujunertaling-
MARTIN LUTHER
kristumiutut inuneK
(nugterissoK Holger Balle).
„Grønlands Kirkesag“ip
naKitertitå 1959.
iluarsareKigsoK Martin Luther ki-
naussoK tamavta nalunginguatsiaKår-
put silamiut ilagitdlo ingerdlausiåne
agdlauserineKardlunilo atuarfingne i-
liniartitsissutaussarmat katekisimusi-
liålo mérKat atuartut ugperissap pinik
iliniarKågagssåtut atuartitsissutigine-
Kartardlune. taimåitugssauvorme „lut-
herikågavta". kisiåne Lutherip ajo-
Kersutaisalo ilisimaneKamermikut
méKat iliniartutdlo atuarfingmingne
iliniartineKarnerat sordluna Kångi-
ngårtångikåt uvfale atuartungikaluar-
tunutaoK, mingnerungitsumigdlo kris-
tumiunut lutherikussunut tamanut
Lutherip kristumiussuseK pivdlugo o-
Kausé pingåruteKardluaraluartut. ila-
me tupigusutigisinauvarput tamåku-
ninga kalåtdlit OKausisut sarKumerso-
Karsimångingmat.
provstip Holger Ballep atuagångua-
me 48-nik Kupemilingme Lutherip
kristumiiissuseK pivdlugo OKauseri-
ssaisa ilait nugtersimaval atautsimut
taiguserdlugit „kristumiutut inuneK".
Lutherip agdlagainit åssigingitsunit
pingåmerutitane tigulårsimavai. tå-
ssane atuarsinauvavut Lutherip inat-
sisit Kulit pivdlugit itinerussumik
navsuiautai, nerdlivingmik iluartumik
OKausé, kristumiut inugsiåungissusia-
nik erKarsautai kisalo Kinussamigssa-
mik ilitsersutå. aperisinauvugut: Kinu-
nigssan iliniartitsissutigissariaKara-
me? åp, iliniartitsissutigineKarsinau-
vok inuk KinujumagaluartoK ingmine
nalomissoruteKartuarpat. Lutherilo i-
kingutime ilåt ikioncussoK ikiomiar-
dlugo taimailiorsimavoK. uvagutaoK
iliniarfigisinauvarput Luthere ima ag-
dlangmat: „måssame utorKångulera-
luartunga atåtarpup tungånut mer-
dlertungussutut milugtartutut itarpu-
nga.“
Lutherip inunera kisiat ilisimåsav-
dlugonåmångilaK, kristumiututdle i-
nunigssamik ajoKersutai ilumut uva-
gut lutherikussugut ilisimassariaKar-
pavut. taima ilisimassaKalemigssamut
atuagånguaK una autdlamiutauniar-
dle, kigsautiginaraluaKaordle Luthe-
rip kristumiussuseK pivdlugo isumaisa
atuagavigssuarmik agdlautigineKar-
nigssåt. Frederik Nielsen.
mik nungutsailiugaunigssåt tåssa tu-
luit isumagåt.
Islandime landshøvdinge islandimi-
utdlo ministeriat danskit indenrigsmi-
nisterieKarfiånit aperineKaramik aki-
put islandimiut iméinarme puissiniar-
neK ajuvigsut. Islandip kujatåne kitå-
nilo kigdligerKUSsap iluane junip Kåu-
matåinåne piarKat Kagssutåinarssor-
dlutik piniartarpait ukiåkutdlo KeKer-
tane ikardlungnilo inersimassunik
Kagssimassorniartardlutik.
Islandip avangnåne, pingårtumik
Thingop sysseleKarfiane, upemagsså-
kut februarime martsimilo natserssuit
tiggåinarpagssuvdlutik avånga sineri-
ssamut kangerdlungnutdlo tikiutarput
Kagssusersordlugitdlo imalunit aut-
dlainiardlugit piniameKartardlutik.
taimåitumingoK Island imåinarme
sikune puissiniamerup kigdlilersugau-
nigssånut isumaKatausinaugaluardlu-
ne nangmineK sineriangmine kanger-
dlungminilo kigdlilersuerKussisinåu-
ngilaK, tamåne pissaussartut avatåne
pissarineKartartunut nalerKiutdlugit
sungeKingmata åipåtigutdlo islandimi-
unut pingåruteKaKalutik.
Kalatdlit-nunånut niuvemeK åma
indenrigsministeriemit sågfigineKar-
poK, akissutålo imåipoK:
kalåtdlit Grønlandshavime sikune
puissit erniorfine piniaKatauneK ajor-
put, taimågdlåt kangerdlungne sineri-
ssavdlo sinåne puissinik atausiåkånik
piniartarput. kalåtdlit ukioK kaujat-
dlagdlugo sila sikutdlo najorKutaralu-
git piniarnerinarmik napassungmata
piniarKussåungivfeKalemerup ajoKU-
sisavai. kisiåne Grønlandshavime er-
niorfingne kigdlilersuineKalisagpat i-
luåsagaluaKaoK tunumiuinåungitsu-
nutdlo Kitåtale kujatåmiuinutaoK i-
— sut pisiaraigit?
— katitdlugit 50-it migssigissait pi-
siaråka. 1000 kr. pisissutigssavtut pig-
ssarsiarisimavåka. tåuko atordlugit pi-
siarisimassama ilagait K’utdligssane
KapiarfitoKaK, arferup saorninit sanå-
jussoK, Ilulissane pisiaråra amaut Kit-
sigsuarssungnit pissusimagaluartoK.
nunaKarfingnit åssigingitsunit pisiari-
ssarsimavåka puissinut eKalungnutdlo
Kagssusiornerme atortut, Kingmit anue
iperåutatdlo.
kisalo angut utornaK arsivingmio
namusiortisimavara méraugatdlarne-
rata nalåne KamusiortarneK malig-
dlugo.
eruarsautigineKarpoK katerssugau-
tigineKåsassut kalåtdlit pigissait ator-
nenartarnertik maligdlugo tamarmiu-
ssut, sordlo kamutinik pigssarsigåine
luaKutåusagaluardlune — natserssime
erniorfingmingnit Kujatånut pissar-
mata iluaKutauvdluartardlutigdlo,
Grønlandshavimile piniapilugauner-
mikut Kangale ikiliartulnalersimav-
dlutik.
Kamutinut Kimugsernermutdlo atortut
avdlat tamaisa ilångutdlugit kater-
ssorniarneKartugssåuput.
naiionalmuseumip plgissaisa ardlait
pisiarineKarsinåungifdlat.
— Kalåtdlit-nunåta katerssugausi-
vigtåvata pigssainik åma pisiortorpit?
— någga, nalungilarale Kalåtdlit-
nunåta katerssugausivia Nationalmu-
seumimut KinuteKarsimagaluartOK ar-
dlaringnik åssigingnik peKarångat ar-
dlait pissarumagaluardlugit. téssanile
pissortarissara, dr. Birket-Smith, pi-
gissatik åssigit mardlugaluarångatalu-
nlt ardlåinik tuniussaKarumångilaK.
tamåna uvanga erKortusoråra. uvanga-
me niuvertoruseKarfingnut asimiOKar-
fingnutdlo angalaornivne pigissator-
taimåitumik handelip nålagkersui-
ssut kajumigsårpai tuluit Grønlands-
havime puissiniarnermik kigdlilersui-
niamerat tapersersorKuvdlugo, malig-
tarissagssiagssatdle kalåtdlit piniarne-
rånut ajoKutaulinginigssåt sianiginiar-
Kuvdlugo.
akissutiane tamåko indenrigsminis-
teriep udenrigsministeriemut agdlag-
kamine tiingavigai, udenrigsministeri-
evdlo tuluit ilisimatipai imåinarme
puissinik piniarnerup kigdlilersugau-
nigssånik sujunersutåt tapersersorig-
tik, kisiénile islandimiut kalåtdlitdlo
kigdligerKUSsat iluine piniarnermlkut
kigdlilivfigissaunigssåt ilalersinauna-
go. atautsiméKataussugssamik aut-
dlartitaKarnigssartik pissariaKarsori-
ngilå. soKutigissatik taerigkamigtut i-
måinarme puissiniarnermut tungå-
ngingmata.
tamatuma kingoma KanoK pissoKar-
simanersoK påsissutigssaKångilaK. nu-
nat sågfigineKartut avdlat imaKa pe-
Kataujumasimångitdlat sujunersåtip
puissiniarnermut KanoK pingårutig-
ssaKartigisinaunera takusinausimångi-
nerdlugo. tuluitdlo atautsimititsinia-
rungnaiginarsimåput imaKa Grøn-
landshavime puissiniamerup pigssar-
(Kup. 14-me nangisaoK)
Kanik piumassåvnik tamangajagdlui-
narnik pisisinautitdlunga isumaKéngi-
langa Kalåtdlit-nunåta katerssugausi-
via Københavnimut pisiniartåsassoK.
kuk ikårdlugo ungatånut imertartaria-
KångilaK ..
Avangnåne pisiagssaicaKaoK.
avdlauvordle ilisimassara maligdlu-
go Nationalmuseumip Kalåtdlit-nunå-
ta katerssugausivia neriorssorsimang-
mago katerssugautigssanik måna pi-
neK ajornarsisimassunik åssigingnik
ardlalingnik peKarångame ardlait pi-
titarumavdlugit.
— sulile nunaKarfingne mingneru-
ssune pisiagssaKaKaoK. Nup erKå ima-
Ka pisiagssaKarpatdlångikaluarpoK, a-
vangnamutdle ingerdlaoråine pisiag-
ssarpagssuaKarpoK .. —ps.
Kalatdlit-nunåta katerssugausivia
Danmarkimut pisiniartariaKangilaK —
— kalåtdlit atortutOKait sule amerdlauissut nunaKarférKanit
sule pineKarsinåuput, George Nellemann, kalåtdlit pinik Århus-
ime itsarnitsanik katerssugausivigssuamut pisiortortoK inatsisit
nutåt Kal.-nunåne KanoK suniuteKarsimanerinik påsiniaissut
ilåt itsarnitsanigdlo atortunik atissanigdlo ilisimassalik OKarpoK
etnologime — inuiait itsarnitsanik pigissåinik misigssuinerme magisteriussoK
George Nellemann inatsisit nutåt KanoK suniuteKarsimanerinik Kanordlo issigi-
neKamerinik påsiniaititaussut ilåt Avangnåne angalaortoK angalanermine aper-
ssuinerinarmik ingerdlataKångilaK, nunaKarfitdle tikitane tamaisa kalåtdlit
atortuinik pisorKanik ujardlerfigiuarpai. Danmarkime katerssugausivigssuit
angnerssåne suleKatigisimassaminit måna Århusip katerssugausiviane atorfe-
Kartunit kajumigsårneKarsimavoK kalåtdlit atortuinik pisissarKuvdlugo pisiai
autdlarKåumut Århusime katerssugausivingmitineKaratdlåsåput, tamatumalo
kingoma Jyllandime igdloKarfit angnerssåne Kanganitsanik katerssugausivig-
ssamitineKalerumårdlutik.
6