Atuagagdliutit - 13.05.1987, Qupperneq 16

Kulturimut politikeqameq
Inuiaqatigiit ineriartortut ineriartortuassagunik aningaasarsiornikkut, ilinniartitaanikkut,
inuuniarnikkut kulturikkullu pissutsit nammanneq oqartussaaffigalugit ingerlattariaqarpaat
AAPP\

t*4ajha
I NU il A TAQati6I/MNI
E-R-FATtuARPOQ SUL i
UA
Taamaattumik tamakku innuttaasut illui-
sa pilersiortomerisigut suliffissaannik periar-
fissiisoqassaaq suliffiillu tamakku ataavartuu-
sallutik. Taamaaliornikkut aatsaat kulturik-
kut sulinermik piginnaanillit aningaasarsior-
nikkut inissisimanerat pitsanngoriaallatsinne-
qarsinnaavoq, pingaartumik pisortatigoortu-
mik aningaasatigut aamma tapersersorneqar-
nikkut.
Kulturikkut
paarlaateqatigiittarneq
Kulturikkut nunatsinni avammullu paarlaa-
teqatigiittarnerit ineritikkiartuaarneqartari-
aqarput tamatumani nipilersortartut, isigin-
naartitsisartut eqqumiitsuliortullu eqqar-
saatigalugit. Taamaaliornikkut allat suliaat
suleqqinnissamut isumassarsiffigalugillu
qiimmassaatitut atorneqartarsinnaammata
tamanut iluaqutissanngorlugit.
Nipilersornermik ilinniartitsineq
nukittorsarlugu
Nipilersornermik ilinniartitsinermik ingerla-
tallit ilinniartitsissutissanik amigaateqartu-
pilussuupput, taamaattumillu atortussanik
inuusuttut meeqqallu nipilersornikkut soqu-
tigisaat tunngavigalugit suliaqarniartut ta-
persersortariaqarput, ullumikkornit suli an-
nertunerusumik nipilersornikkut soqutigisa-
qarneq annertuseqqullugu. Namminersorne-
rullutik Oqartussat kommunillu tamatumani
soqutiginninnerat ersarinnerusariaqarpoq i-
linniartitsinikkut inissaqartitsinikkut ilinni-
akkallu avammut atorsinnaanerisigut.
(Nipilersortartut, isiginnaartitsisartut eq-
qumiitsuliortullu eqqarsaatigalugit, atugari-
saasalu pitsanngorsarnissaat siunertaralugu
inatsisiliortoqartariaqarpoq, taamaaliornik-
kut pineqartut sulinissaminnut eqqissisima-
nissaat anguneqassammat.)
Aasivik
Ukiut kingulliit qulit sinnerlugit Aasiveqar-
tarnerit aqqutigalugit nunatsinni inuit ukiu-
mut ataasiarlutik piffinni pitsaanersiukkani
naapeqatigiinnissamut periarfissaqartarsi-
mapput. Aasiveqarnerni nunatsinni pissut-
sit assigiinngitsorpassuit isumasioqatigiis-
sutigineqartarput, tamatumani nalinginnaa-
sumik qaammarsaanerup annerulerneranik
kinguneqartumik.
Nipilersortartut, isiginnaartitsisartut, qi-
laatersortartut, qajartortartut, eqqumiitsu-
liortut allarpassuarnillu piginnaanillit pigin-
naanerminnik takutitsisarput, kulturikkut
annertungaartumik tunisisarlutik.
Aasiviup inuiaqatigiinnut kalaallinut pi-
ngaaruteqarnera uppernarsarneqareerpoq,
anguniartariaqarporlu suli annertunerujar-
tortumik kalaallit akornanni kulturikkut i-
nuusaatsikkullu saqqummertarfittut inuia-
qatigiit Inuit inuiaallu avatitsinnit eqqarsaa-
tigalugit.

Inuiattut kalaallisut siulitsinnit kingor-
nussavut suulluunniit eriagalugillu pi-
ngaartittuartariaqarpavut sukkulluun-
niillu nungusarneqarsinnaanissaat illua-
, j. tungilersimaartariaqarlugu, taakkuami
tassaammata inuiattut kinaassutsitta im-
mikkullu inuiaassutsitta ilisarnaataat.
Kulturikkuttaaq inuunitsinni pingaarner-
paatittuarparput inuiaat allat avataane-
ersut kulturiminnik nunatsinnut naleq-
quttumik tunniussaqarsinnaanerat naleq-
quffiisigullu atuussinnaassusiatigullu a-
taqqiuartariaqarlutik.
Nunarput, Namminersornerulluni Oqartus-
saanerup tigunissaata tungaanut tamatuma
kingorna, avatitsinnit kulturikkut sunnerne-
qartuarpoq sunnerneqaraluttuinnassallunilu
ersarissumik inuit akornannit qitiusumillu
*> naalakkersuinikkut iliuuseqartoqanngippat.
Oqaatsit
Kalaallisut oqaatsivut inuiattut ilisarnaatit-
ta kulturikkullu kingornussarsiatta maanna-
mut attassatta pingaarnersaraat, taamaat-
tumik attattuarnissaat, ineriartortittuarnis-
saat periarfissarittuarnissaallu anguniartua-
rumavagut. Kalaallisut oqaatsitta inuiaqati-
giit pissusiini suniluunniit atuuttuarnissaat
suliniutigiuarparput.
Ilinniarfinni suliffeqarfinnilu tamani o-
qaatsitta pingaarnerpaatittuarnissaat nu-
natta aqunneqarnerani qitiusunut ilaatit-
tuartariaqarput.
Saqqummersitsisarfiit
Kalaallit atuakkiortut, eqqumiitsuliortut ni-
pilersortartut allatigullu saqqummiussaqar-
tartut inuuniarnerminni inuutissarsiorner-
minnilu naammaginartunik naleqquttunillu
atugaqarnissaat INUIT ATAQATIGIIT pi-
ngaartittuarpaat suliniutigiuarusullugulu.
Suliniutit saqqummiisartunut assigiingit-
sunut tunngasut timitalerlugit qanoq iliuu-
sissat nuna tamakkerlugu kommunikkuu-
taartumillu aaqqiiviginiartariaqarput eqqu-
miitsuliortortatta inuuniarnermikkut inuu-
tissarsiornerminnilu atugaat pitsanngorsaa-
v viginiarlugit.
Tusagassiuutit
Innuttaasut kikkulluunniit pisinnaatitaaffi-
gaat sukumiisumik tamatigoortumillu inuia-
qatigiinni atukkaminnut tunngasunik paasis-
sutissinneqarlutillu tusagassaqartinneqartu-
arnissaq.
Tusagassiornermik suliaqartut kikkulluun-
niit sulinerminni atugarissaarnissaat inuiaqa-
taasut kikkulluunniit akisussaaqataaffigaat,
tusagassiisarfiit tassaagaluarpata radio, TV
imaluunniit naqitatigut tusagassiat.
Kulturikkut kingornussarsianut kinguaari-
innut assigiinngitsunut tamanut atorluarne-
qarsinnaaqqullugit tusagassioriaatsit nutaa-
nerusut kulturikkut ikorfartueqataalluarnis-
saat anguniarlugu pingaartipparput Kalaallit-
Nunaata Radiuata TV-atalu periarfissarinne-
runissaat taamaalilluni kulturikkut oqaatsi-
tigullu patajaallisaaneq isumannaannerusu-
mik ingerlasinnaaqqullugu.
Naggueqativut
Kalaaliusugut inuiaqatitsitut qaninnerusa-
vut ingerlaavartumik suleqatigilereerpavut
Inuit Issittormiut Kattuffiat aqqutigalugu.
Misilittakkat suleqatigiinnermi tassani pigi-
leriikkavut isumalluarnartuupput aalluttu-
artariaqarlutillu. Inuiattut kulturerput a-
taatsimut ataavartinniarlugu assigiingitsu-
tigut suleqatigiissutissavut annertusartuar-
tariaqarpavut, tamatumanilu naalakkersui-
nermik suliaqartut inuutissarsiutitigullu su-
liaqartut soqutigisaqaqatigiittut suleqati-
giinniartariaqarput attaveqatigiinnerit assi-
giinngitsut annertusarniarlugit.
Kulturikkut suliniuteqarneq ICC peqatiga-
lugu ingerlanneqartariaqarpoq kiisalu tas-
suunakkut Nordisk Råd-i aammattaaq sule-
qatigineqartariaqarluni.
Upperisarsiorneq
Nunatsinni upperisarsiornermik nammineq
toqqakkamik ingerlassaqarsinnaaneq inuin-
nartut pisinnaatitaaffiuvoq ataqqineqartari-
aqarlunilu. Pisinnaatitaanerup tamatuma ta-
manit paasisimaneqarnissaa pingaartuuvoq
naleqquttumillu ilinniartitsissutigisariaqar-
luni.
Kulturikkut suliniarnerit —
Innuttaasut illui
INUIT ATAQATIGIIT pingaartilluinnarpaat
inuinnaat akornannit pisumik kulturikkut pi-
ngaartitanik aallartitsisarnerit suliniuteqar-
tarnerillu, inuimmi akornannit pisartut tamak-
ku tassaammata ataavartumik ineriartortin-
neqarsinnaasut pingaartumik pisortatigoortu-
mik tapersersorneqarnikkut.
Suliniutaasartut tamakku eqqumiitsulior-
nikkut — atuakkiornikkut — taalliornikkut —
nipilersornikkut isiginnaartitsinikkullu pin-
ngortinneqartarput, ullumikkornit suli anner-
tunerusumik pisortanit aningaasatigut taper-
sersorneqartariaqartut, taakkumi tassaamma-
ta inuianni anersaakkut nukittunerujartornis-
samut aqqutissavut, aamma nunanut allanut
pingaartitatsinnik takutitsisarnissat eqqar-
saatigalugit.
Pingaaruteqarluinnarpoq innuttaasut illui-
sa imigassanut illuatungiliullugit ingerlanne-
qarnissaat, ullumikkummi imigassartorpal-
laamermik oqartarneq aamma annertuutigut
piorsarsimassutsikkut amigartumik periarfis-
saqartitsinermik patsiseqarmat.
Ullumikkut kulturikkut assigiinngitsutigut
suliniartut aningaasarsiornikkut periarfissaat
suungilluinnarput, allaallu nunatsinni suliffis-
saqanngitsorpassuit akornanni procenti anner-
tooq eqqumiitsuliortuupput — nipilersortar-
tut allatigullu piginnaanilissuullutik.