Atuagagdliutit - 16.12.1987, Blaðsíða 13

I
NR. 53 1987
juletillæg tH ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN-imit juullimi atuagassat
13

Naneruusiortoq Saaraq
Allattoq Albert Nuka
Unnukkut kissartunik nerillua-
reernerup kingornna eqqissillu-
ta unnussiomerput puigunaa-
qaaq, ima puigunaatsigaluni
ukiut 30-it qaangiutérianngual-
lartut allaatiginialerakku pisi-
masoq erseqqingaarmat soorlu-
luunniit oqaluttuartut oqaasii
tamaasa tusaagikka. Massami,
taamani oqaluttuartussaale-
qinnguarata unnusseratta nuan-
nerluinnartumik. Ilaalluni nu-
annequtaavoq juullip naneruu-
taasa sisamat ilaat ataaseq aat-
saat siullermik ikumasoq sapaas-
suup unnukkuani, qivialaagin-
narparpullu alutorinermit.
Ajaaraa Emma ikinngutaalu
Saaraq unnuk taanna inussuari-
gatsigik qujanaqateqanngilaq,
inuit asialuitsut, illaruttut, asu-
lu eqqaajortuillutik nipangerfee-
rummata susut uagut issiavit-
sinni ingilluartitertartugut, me-
erartannnguatsinnut allaat.
Isinngikkallarmata meeran-
nguavut kisiisa ilagalugit nulia-
ralu nuannaamiaraluarluta
akunnattuungavugut, tassali ila-
gisannguavut Nuummiittut eq-
qaamagaluamermit. Qitomavut
qiimapput, juullip qallinera misi-
gisimallugu pisussanik erinitsat-
tutut iliorlutik aperillattaagin-
naleramik: Juullip tungaanut ul-
lut qassiinnanngorpat?
Valbyp avataa’tungaani Vi-
gerslewejimi ineqarpugut illor-
suit portusuut ilaata isuani init
quleriit qullerpaartaanni. Inikit-
sunnguugaluarluni uagutsinnut
ajunngilaq. Ataatsimit amerla-
nerusunik isertoqaraangatta is-
siavikilliomartaraluartoq nateq
saligaatsuusarmat natiinnarmut
ingikkumasoqariartoq qujanaal-
lattaraaq.
Issiavissaqaraluartoq Saaraq
allamiikkumanngilaq, nateq ki-
siat issiavigiumavaa. Aamma
naqqup qeqqa natersuaqarami
ajunngilaq. Saaqqap iluarusun-
nera meerartatta soorlumi aku-
ersoraat, allami issiajumanngil-
lat Saaraq qanillillugu natermi
issiapput, inuusannguatik pak-
kullugit, ilami inequnat! Aamma
taama isumaqarpoq Saaraq,
inunnguaq meeqqanut pitsaa-
soq, aqaleraangami annuffiun-
ngitsoq.
Naneruusiortoq Saaraq, taan-
naanerluni unnuk inna sapaas-
suarmi unnukkut Veger slevveji-
mi illunnguatsinni pulaartor-
put? Tassamigooq! Ajaaraa Em-
ma uagutsinnut utertartuum-
mat pulaartutut pinnagu illut-
sinni inoqutitsitut isigaarput, uf-
fa Københavnip ilaani ungasiar-
torsuarmi najugaqarami ilaanni
ullut arlertaraluarai takkunna-
ni. Tassaana Emmaminngaan-
niit ilaanni oqaluttuarsiarigip-
put Saaqqap naneruuteeraliorsi-
manera.
Kiisami Saaraq uagutsinnut
iserpoq, ilalu oqaluttuamissaa
qilanaamaq. Nunatsinni naala-
gaasimasup Knud Oldendowip
nuliatalu Saaraq qangalili kiffa-
raat, imalu imminnut sungiutsi-
gisimapput Oldendowikkut Dan-
markimut angerlalutik avalaler-
mata Saaraq ilaasariaqarsimal-
luni, tamannalu pissusissamiso- tarpugut, assut tassa isigaarsi-
ortuusoq tamarmiullutik misigi- ngaartaratta! Kissarsuussuaq
simavaat. Kiisa tassa ukiut 32-is- aamaannaveqqissaarsuaq, uagut
saat ingerlavoq suli taakkuna- atuarfinnguakasitsinni uuliku-
niissaqqaarluni, natermi issia- laarneq ataaseq. Tassami! - Oqa-
nerminit allanngorani taamak luttuani taamatut aallaqqaaseri-
oqaluttuuppaatigut. arlugu Saaraq qitutsilluinnar-
Tamatuma kingorna ukiut ar- poq. Naneruuteeraliornini kiisa-
lal lit qaangiummata Saaraq to- mi tikilemerpaa. Nangipporlu:
quvoq, suli najukkaminiilluni, Soorunami taamaaqaaq matu
ilagisamisorluinnaq pisamini, ilorleq ammaraangatsigu pinga-
taakkualumi taamatut pimman- sunik allorlutalu silarlermut ani-
ni tupinnanngitsumik taamatut sarpugut, tassa taamaakkami
misigisimajuarsimavoq. qiianarpallaartaqaaq.
Ukiut 30-it matuma siornati- Taamaakkaluariarluta nuan-
gut Saaraq uagutsinni pulaarto- naaleraraagut uunnassaataalu
rigatsigu uissuumminissamik nukappiaqqat ilagalugit arsaat-
aamma kina isumava... Marluul- tarluta, taamaanngippat jaajatsi-
lutami Nuummiuuvugut, ukiut- aartarluta, aamma attortaalissa-
sigulli assigiinngeqaluta taa- qaagut. Ilami uagut meeraanitta
maattumillu immitsinnut ilisari- nalaani nunarput isseqigami.
simanata. SunaalTaana Saaraq Taamaalluniaasiit juullile-
oqaluttuallaqqissorsuup Jaaku- qaaq. Juulli tikileriarmat pisima-
aqqap Nuummiup pania! Jaaku- voq, atuaqatitta ilaat angajoq-
araq nalunngisaaqaaq, allaat as- qaaminnit tusarsimallutik piler-
seqarpoq John Møllerip assili- put: Palasikkunngooq kaageera-
saanik, asserlu taanna oqaluttu- hussapput! Niuertukkunnigooq
arisaanitsinni quppemerit ilaan- ifiiaararsissuugut! Nakorsak-
nut ilanngussaavoq kingulliar- kunnigooq sukkuararsilluta!
sunnut ilisarineqarsinnaanngor- Naalakkakkunnigooq aamma
lugu. kaageerarsissaasugut oqartaq-
Jaakuaqqap oqaluttuai naqi- qooqisut ... Qiimmattaakkaa-
taatillugit pigigatsigik nuannari- ngatta, taamanikkut kaagi juulli-
sarpavut. Pania Saaraq oqalut- mi aatsaat takusaratsigu.
tuartoq tusarnaarlugu allamut Aammagooq palasikkut angu-
saaffiunngilaq. Angutigigaluami teralaassuat toqussooq juulliler-
pissusia tamaat atisimavaa, pat! Takussagaluarparsi, qiim-
ikinngutaa Emma taamatut oqa- mattaakkatta, anguteralaap to-
misoq tusaavara. qunissaa soorlu kisimi! Tusarfip-
Meeraamlersaarluni pikkut- put nukappiaqqat ilaat aperillat-
salluariarami ussersortuatsi- taarlugu »qaqugugooq«, taa-
anngorpoq. Ilaanni imunga se- maalluni oqaratarpoq »aqagu-
qunngingaleraraaq. Taamaallu- gooq ualikkut«.
ni uittaraaq isai ammallorissillu- Anguteralaap toqufiissaani ul-
tik, uerujussuarluni naarisaler- laakkut iteriallaratta sila pujuin-
sarluta. Taamaalisimasoq isiga- naveqqissaavoq, nigersuaq, er-
lugu kiap misissunngikkaluar- sinngi! Taamaattormiaasiit atu-
tuUuunniit Saaqqap isaani saa- ariartorpugut. Alla eqqarsaati-
masuni takusinnaavaa nuan- ginngilarput soraarnissarpulliu-
naameq ikinngu tinner tup pia. na kisiat!
Naneruuteeraliorsimavormi, Pigallaratta soraarlutalu, a-
qanga, ila-ila qanga, juullilersoq, ngerlallatsiaannarluta taaka ar-
taamani ukioq 1900-uunerarpaa. paannaq anguteralaap toqutaaf-
Taamanemiit ukiut 57-it qaangi- fissaanukarpugut, soorunami
ussimapput Vigerslewejimi ini- ikittuarannguulluta, ilassaralua-
gisannguatsinni isersimalluta gut tujormisut nalunanngeree-
oqaluttuuteqimmatigut. Nane- ramik, ilami sila immuttut ikka-
ruuteeraliornermi ukiua taaga- mi, persorersuarmik. Savaasaa-
miuk sequnngingalluni imunga siviip oqquanut pilluta taanna-
nipangersimagallarujoq, naluna- qami utaqqilerpugut, qiuliveq-
rani una takorluuisoq taamane- qissaarluta, kakJkissuagut uniar-
rujussuaq misigisaminik. lugit! Kalaallisoortuugattalu ati-
Uikkami naasiartorlutalu isi- sakasiigut apummit suujunnaar-
geriarluta illariarpoq, nipaa qa- lutik, qiulerluta, allerulaarluta
manngasilluni, piflingatsissup qeqqerarsimagaat soorlu imma-
kiinaanik kiinnerluni. Uagut qa allaanngilagut apummit inuu-
inersimasut sumiitilernerpaati- saliakasiit.
gut. Meerannguit saappai, soor- Taama utaqqiuarluta, assaa-
lumi kisimeeqatimisut pigai. lerluta, aarimmi persorsuarmi
Oqaluttuallaqqissusiata pui- qemaallaqaaq, piniariarlugit a-
guikkertimmanga ukiut 30-it nguteralaap erlavissuit taava-
qaangiuteriannguallartut oqa- miuku igikkaat, kissangaaramik
luttuaa allappara, nuannarisama pujortuinnaat!
ilaattut eqqaqjuartarakku, pui- Isumaqarpisi anguteralaap er-
guttortinnanga allassimasuuti- lavii nerissallugit utaqqigigut?
gilemiassagakku. Anersapilukasik! - Saaraq taama
— oqarluni illalaapilussuarmat
Taamani meerarpaaluulluta meegannguit saniani issiallutik
atuarfigaarput inikasik, ataasi- tusarnaartut uippalliisannguat-
palaaq. Kissarsuutaa aamaanna- siaraluarput illarniaraluarlutil-
veqqissaasarpoq, tamaviaarti- lu, kisianni akunnattuungallu-
taagaluarnermit. Ukorsii, aaju- tik. Taamaattut takullugit ine-
nami kissarsuut qanissusia, ua- qussuuteriarlugit Saaqqap na-
gut atuartunnguakasiit issiania- tiermi issianini iluarsaappaa,
raluarluta uninnganeq sapivit- nangipporlu:
Anguteralaap erlavikoomis- mut naammattut pigilereerpa-
saq utaqqivarput naneruuteera- vut.
liassamik pissarsiviginissaat ki- Taannaqami amuullarnerit
siat isumagalugu. Taamanik- itummatsinni assalilerpavut. As-
kummi naneruuteeqqamilluun- salillugit, assalillugit aarimmi
niit takuneq ajorpugut, illunngu- takuat, iperassaqaleratannguar-
atsinni naneruut kisiat takusar- pugut kusanavimmik. Taava
parput. tunnoq tamuallugu qitulisagar-
put ilanngarsivigillattaarlugu
Uku erlaviit kissartorsuusima- iperaliatsinnut nipititaalerpar-
gamik pujortuinnaallutik apus- put taamaaseriarlugulu assalik-
sarinnermut tuttullu upakkatsi- kas uartar lu gu. Taamaasiorlugu,
gik, allaagunanngilagut soorlu taamaasiorlugu kiisa naneruute-
qimmit nerrerillutik upaannaka- eravinnguanngorparput, kullut-
sillartut! Assaarsigaluaratta kis- smnullu uuttoratsigu aminne-
s arneran nit assavut qitulisut runngilaq. Qujanassusia, juulli-
taannaqa tassani tunnuiaalerpu- mut naneruuteerassaqaleqaa-
gut, pualavallaarsimanngimmal- gut!
li pissarsiavut annertunatik Ki- Anaanarpununa qulleqartoq
sianni tassa immitsinnut kaasar- ukkusissarsuarmik itsartut sa-
fimmiusseqaluta naammatsik- naamik. Orsoqarluarmat tassun-
katta angerlamut aallaavugut. ga naneruuteeraliara misuppara
Isertugullu angajoqqaavut al- iperaa orsuterluarlugu. Ataata
lamik oqanngillat »Ila, ukorsiiaa oqarfigaara »innemik uaalu«.
sumiikkassiuna?« Oqarnerluun- Tunimmanga ikitseriarlunga na-
niit ajornaqaaq allerulaangaa- neruuteeraliama iperaanut in-
ratta. neq aatsaammi qanilligaluarpa-
Qiiakulaarneq qaangiuttoq ra, naneruuteeraq ikummarin-
uunnassimaalerlutalu tassani gaalerami! Nuannaajummerlun-
lsumaliulerpugut »Qanomguna ga aatsaat qungujussama tike-
llillutik naneruuteeraliortar- ruttoraanga una sulersornguna,
pat?« Ilatta kiaanerpornguna eq- nutaraaluleriannguarluni qa-
qaalerpaa tuttup tunnua niller- mippoq! Taannaqa tassani ikik-
tumut pigaangami manngertit- kalualerpara. Iperaa ikumalaa-
tartoq. Tassami taamaassooq, al- raluarlunilu qamittaraaq. Ila,
laanavianngilaq. Tunnunnattaa- qassissaa pinerpoq ikikkaluarlu-
ra nillertumiitillugu pigaluarak- gulu aasiit qamimmat allatut sa-
ku manngertinneq ajormat ilak- pilerlunga naneruuteeraliara
ka pivakka »tamuassaqaara« taanna tamaat oqummiutiinnar-
ilaanillu oqummersillunga. Ta- para. Mamakulassuaqaaq!
muallugu, aasserlugu, oriartar- _______
lugu tamussiuteqqittarlugulu Taama oqarlunilu Saaraq ma-
aarimmi qitulivoq. laannarluni ilaarunnavissumik
Taava eqqasunneq tulleq: »Su- illartoq soorunami illaqasiuppar-
naana iperaliunniassavarput?« put. Saararnguna illarutsillua-
Tassalu ujalussiaateqarnata, pe- raangami qatitujaamik, kipeqat-
qajuitsuugattami. Anaanap ilul- taartumik illartartoq. Aasiit taa-
liliorluta imaluunniit annorassil- matut uiartoq meerartatta isik-
luta mersoraangami ilernikumi- kusersimavaat qungujulaniara-
nit amooraalluni ujallertarnera luarlutik tupigusunnertilli anne-
eqqaalerpara. Annoraamineq rutillugu. Immaqaluunniinuna
ilemikoq nane riar lugu pnaaler- gu li aammaarluni oqaluttuussi-
pugut amuullarnernik, asulu nissaa utaqqigaluaraat. Saaqqal-
piuminaqalutik qangali iperassa- li oqaluttuani tassunga naavaa.