Atuagagdliutit

Árgangur
Tölublað

Atuagagdliutit - 28.11.1990, Blaðsíða 5

Atuagagdliutit - 28.11.1990, Blaðsíða 5
NR. 1 1990 AALISAAT/INUIT HUNTERS 5 Aalisarnerliorneqajornartorsiortitsivoq Arsummi, Paamiuni Qeqertarsuatsiaanilu saarulliisannera kapisiliisanneranilu aalisartut taamalu nunaqqatigiit tamarmik aningaasatigut mikinngitsumik ajornartorsiuteqalernerannik kinguneqarput Kalaallit Nunaata qeq- qani kujataanilu illoqar- fiit nunaqarfiillu aali- sartoqarfiusut ilaat 1990 atupiloorsimannguatsi- arpaat. Arsuinnarmimi »Arsuk Amba«mut tu- laassukkat manna tikil- lugu 12 millioner kronit sinnerlugit nalilinnik kinguariareersimapput. Saarulliit Paamiuni su- liffissuarmut tulaassuk- kat ikinnerpaamik 35 millioner kroninik nali- linnik kinguariaateqar- simapput. Qeqertarsuat- siaanullu tulaassat 1990-imi kinguariaataat ataatsimut katillutik 6 millioner kronit sinner- lugit amerlassuseqarsi- mapput. Tulaassukkat tamarmik taama atsigisumik kinguari- aateqarsimanerat aalisartut aningaasatigut malugipilo- orsimasorujussuuaat. Sulif- fissuarnubu pineqartunut tulaassukkat taama kingua- riartigisimanerat suliffissu- ami sulisartut isertitakille- riarujussuarnerannik kin- guneqarsimavoq taamalu aamma minnerunngitsumik Paamiut kommuniata akile- raarutitigut isertittagaasa ikilerujussuarnerannik kin- guneqarsimalluni. Pisat taama ikileriartigisimane- rannut kilisallutik aalisar- tut 1988imi 1989imilu miki- nikunik eqqaasarsimaneru- jussuat pissutaanerpaasori- neqarpoq, tamakkununnga- lu ilasaatasorineqarpoq im- map nillerteriarsimanera aammalu puiserpassuaqar- lunilu arferpassuaqarnera. Arsummi, Paamiuni Qe- qertarsuatsiaanilu bund- garnersorlutik kapisilinni- arlutillu aalisartut ilarpas- sui ullumikkut saarubeeru- tilernerata kapisiliisannera- talu kingunerisaanik nalor- ninartorsiortorujussuann- gorsimapput. - Pingaartumik 1990ip in- gerlanerani kapisillit saa- rulliillu ajornangajabuin- narsimapput, Arsummi, Paamiuni Qeqertarsuatsi- aanilu aalisartut piniartullu peqatigiiffiini ilaasortat oqaluttuarpoq. Pissutsit taama ilunger- sunarsitigisimanerat pissu- tigalugu pineqartuni aali- sartut KNAPKip siulersui- suini sinniisigisatik aqquti- galugit KNAPKip siubttaa- suanut Pavia Nielsenimut Nuummi abaffeqartumut saaffiginnissimapput siun- nersoqqullutik qinnuigalu- gu. KNAPK-lli siulittaasua immikkoortortanut pine- qartunut tikeraarnissami- nut periarfissaqarsimanngi- laq, taarsiullugulu siuler- suisuunerni ilaasortat Kuja- taaneersut Peter Davidsen, Nikolaj Knudsen siunner- sortilu Alfred Jakobsen an- galatinneqarsimapput. Arsummi pissutsit Siunnersorti Alfred Jakobs- en »Aalisaat«mut oqaluttu- arpoq kapisilinniarlutik, qa- leralinniarlutik saarulbnni- arlutillu aalisartut aningaa- saataaruttuungajassimasu- tut oqaatigisariaqartut. - Arsummi aalisartut pini- artullu peqatigblfianni siu- lersuisut ilaasortallu ataat- simeeqatigigakkit maan- nakkut pissusiusut erseq- qissumik paasisaqarfigaak- ka, paasivaralu pissutsit ajorsilluinnarsimasut, Al- fred Jakobsen oqarpoq. - Aalisartut oqaluttuar- put ukiut appaat qiteqqubu- gu Arsummi iluamik kapisi- littoqaranilu saarubittoqar- simanngitsoq, »Arsuk Am- ba«mullu tulaassat 1989imi taamaalineranut sanibiubu- gu 12 milboner kronit sin- nerlugit nalikinneroriarsi- masut. Aabsartut angineru- sunik angabatillit aasaane- rani Kujataanut saarullin- niariartorsimapput, taama- tubi aabsarnerup ingerlatsi- nikkut aningaasartuuteqar- narnerunera pissutigalugu aabsartut imatorsuaq iserti- taqartarsimanngillat, allaat ESU-miit taarsigassarsia- minnut akdersugassatik il- loqarnerminnnullu akiligas- satik akissaqartittarsima- nagit aammalu ukiornissaa- nut isumabuutissaminnik toqqorterisinnaasimanatik, Alfred Jakobsen oqaluttuar- poq. - Aabsartut mikinerusu- nik angabatillit umiatsiaa- rarsortubu sub atugarbor- nerupput, taakkumi bloqar- nermut abanubu akilersu- gassamik aalajangersimasut akbersornissaannut abanik periarfissaqanngibuinnar- put. - Arsummi aabsartut ilaat sub saarubinnik, qeeqqanik qalerabnnibu aabsarniarsa- rigaluarput. Naammattu- nibi amerlassusilinnik pisa- qarneq ajoramik aabsarne- rigaluartik asub aningaa- saajaatigiinnarpaat, Alfred Jakobsen oqaluttuarpoq. - Ukiunbu 3-4-ni kingul- lerni pisaasartutigut taku- neqarsinnaammat ukiuune- rani tulaassisoqarpallaar- tanngitsoq, taava paasine- qarsinnaavoq maannakkut ukiornissaa nunaqarfim- mut ajorluinnartumik nas- sataqaratarsinnaasoq. Puisit amii - periarfissat - Taam aakkalu ar to q aab- sartut sub neriuutaarutivis- simanngblat, Alfred Jakobs- en nangibuni oqaluttuar- poq. Puisit amiinik tarajuk- kanik qerititanibuunnut tu- nisisinnaatitaanissartik siunnersuutigaat, ubutsin- nimi puisit Kalaabit Nu- naanni amigaataanngiiluaa- sarput. Taamaattumik KNAPKmut aallartitat »Ar- suk Amba«p siulersuisui pe- qatigalugit ammerivimmut Qaqortumnttumut Inuutis- sarsiornermullu Pisortaqar- fimmut saaffiginnissimap- put puisit amiinik tarajuk- kanik qerititanilluunniit »Arsuk Amba«-mut sapinn- gisamik piaarnerpaamik tu- Paamiuni ataatsimiinnermi paasissutissat aalisartut ullumikkut atugaannut tunngasut saqqummiunneqarpoq, taakkunatigullu takuneqarsinnaavoq 1989-imi taamaalineranut sa- nilliullugu saarullinniarneq 8.000 tonsit missiliorlugit kinguariarfiusimasoq. At the meeting in Paamiut information was submitted about tbe present condilion in fishery, which compared to sameperiodin 1989 shows a decrease in the cod fishing of about 8.000 tons. (Photo: Alfred Jakobsen). nisisoqarsinnaalernissaa qinnutigalugu. Aabsartut maannakkut neriuutigaat puisit amiinik tarajortikkanik qerititanb- luunniit sapinngisamik pi- aartumik tunisisinnaatitaa- lerumaarlutik, tamannami kisiat isertitaqalaartarnis- saminnut periarfissariga- mikku. - KNAPK-mut aabartitat aabsartut oqaluttuuppaat, ammeriviup direktørertaa- vata puisit amiinik qerisu- nik tunisoqartalernissaa so- qutigisorujussuugaa, p>aasi- simagamikku ammit qerisut tarajortikkanit passukku- minarnerusartut, Alfred Ja- kobsen oqarpoq. - Aalisakkanik abanik aa- bsar iagas saqann ginnatta periarfissanik nutaanik nas- saarsiortuartariaqarpugut. Eqqatsinnbu puiserpassua- qarmat taakkuttaaq buaqu- tiginiartariaqarpagut, aab- sartut oqarput. Taasinnaa- varputtaq apparpassuit mi- terpassuillu aamma nioqqu- tissiarerusukkaluaratsigit. Aabsarnermibi nakkutilbi- sup aabsakkat neqibu ataat- sikkut nioqqutissiarine- qannginnissaat piumasa- rimmagu taava timmissat tamakku siusinnerusukkut nioqqutissiarisinnaasarsi- manngilagut, aabsartut oqaluttuarput. Neqimmi? - Soorunabmi aamma puisit neqaat suliffissuarmi nioq- qutissiarerusukkaluarpa- gut. Nunatsinnib tunitsivis- saqarpabaanngimmat neqi- nik asiutitsiinnarsinnaaneq annbaanngatigineqarsin- naavoq. Taamaattumik naa- lakkersuisut puisit amiinik niuerfiusinnaasunik abanik pissarsiortariaqaraluar pu t. Takorloorneqarsinnaagalu- arpoq sbarsuup ilaani inuit kaattorpassuit puisit neqi- torsinnaassasut, - puisimmi neqaat peqqinnartuupput inuussutissanillu ulikkaar- lutik, aalisartut peqatigiiffi- ata siulersuini Uaasortat baat taamatut siunnersuu- teqarpoq. Timmissat uuliarasattut Arsummi aabsartut peqati- guffianni baasortat ataatsi- meeqatigineqarnerminni oqaluttuarisaasa ilagaat, ilaanneeriarlutik pisaqar- tarlutik timmissanik uuba- rasattorujussuarnik. Uuba- lu tamanna tyskit umiarsu- aannit, 1960ikkut aabartisi- malerneranni Arsuup ava- taani umiusimasumit pi- suusorineqarpoq. - Maluginiarsimavarput anorersuareeraangat tim- missanik uubaarluerniku- nik pisaqamerusartugut, tasami anorersuareerneri tamaasa timmiarpassuit uu- liaarluersimalersarput, aab- sartut ilaat Niels Peter Mi- kaelsen oqaluttuarpoq nan- gibunbu: - Nalunngbarput umiar- suarmik kivinikumik Ar- suup pulammagiaani Qeqer- takasut eqqaannuttoqartoq. Ilimagaarput anorersua- raangat umiarsuaq aalas- sattarsimassasoq taamalu uubaasiviinut uubamik ani- asoqartarsimassasoq. Umiarsuaq kivinikoq 1989imi ukiakkut aqqartar- tunit misissorneqarnikuu- voq, tamatumabkingornati- gulli qanoq biuuseqarfigine- qaqqinnikuunngilaq. Paamiuni pissutsit Arsummituulb siulersui- suunerni baasortap Nikolaj Knudsenip Paamiuni aali- sartut piniartubu peqatigiif- fianni ilaasortat ataatsimee- qatigai Paamiuni aabsar- nikkut maannakkut pissu- siusut oqaluuseriniarlugit. Ataatsimugiat umiatsiaa- rarsorlutik aabsartuinnan- gajaasut oqaluttuarput, saa- rubittatik kapisibttatblu 1989imut naleqqiubutik iki- leriarsimaqisut. Tamakkulu pissutaabutik mikinerusu- nik angabatibit, pingaartu- mibumi umiatsiaararsor- tut, ubumikkut ajornartor- siorluinnalersimapput. Inuutissarsiornikkut siun- nersortip Poul Møberip naatsorsorsimavaa saarul- bit tulaassat siorna taamaa- lineranut sanibiubugu 8.000 tonsit aningaasann- gorlugit 35 milboner kronit misssiborlugit naleqartut missinginik inorneroriarsi- masut. Pisabu taama kingu- ariartigisimanerat pissu- taalluni aabsartut piniartul- lu amerlanersaat nammi- nersornerubutik oqartussa- nut kommunimubu ESU- miit taarsigassarsiaminnut, ineqarnermut akibgassa- minnut, akberaarutinut akibgassaminnut aalajan- gersimasumibu akbigassa- minnut allanut malinnaa- sinnaajunnaarluinnarsi- mapput. - Aabsartut anginerusu- nik angabatbbt baat Paa- miut eqqaanni qaleralinni- arlutibu suluppaagarniar- put, allabu aamma kingup- panniarput. Taakku tulaat- tagaat Uuaqutigalugit subf- fissuaq nioqqutissiupalaar- sinnaavoq taamalu aamma sinerissap qanittuani aab- sartunik subassaqartitsi- laarsinnaabuni. Taamaak- kaluartorb tamanna sooru- nabmi inuiaqatigiinnut amigartoorutaannaabuni ingerlavoq, Alfred Jakobsen »Aalisaat«mut oqarpoq. Paamiuni aabsartut mis- issorpaat puisit amiinik ta- rajartikkanik qerisunul- luuunniit aammalumi ui- luinnik suliffissuarmut tu- laassisalersinnaanerlu tik. Qeqertarsuatsiaani pissutsit Piginneqatigiiffik »Ervnga« Qeqertarsuartsiaanuttoq, ullumikkut Nuummi Aab- sakkanik Subffissuup im- mikkoortortaatut ingerla- soq pingaartumik saarubin- nik, kapisilinnik, qeeqqanik uukkanillu nioqqutissior- fiusarpoq. Subffissuup ul- luinnarni aqutsisuata Finn Frederiksenip nalunaarsuu- siaasigut takuneqarsinnaa- voq, aabsakkat 1989imi »Ervnga«nut tulaassat ka- tibutik 9,4 millioner kronit sinnerlugit naleqarsimasut. 1990imib tulaassat kisitsisi- taasigut takuneqarsinnaa- voq manna tikibugu tulas- sat taamaabaat 3,5 mibion- er kronit sinnbaaginnarlu- git naleqarsimasut - imaap- poq nunaqarfimmi aabsar- tut isertitaat katibugit 5,9 milboner kroninik ikderiar- simapput. Nalunaarsuutitiguttaaq takuneqarsinnaavoq saarul- linniarneq kinguariarfiu- nerpaasimasoq, 6,2 mbbon- er kroninik nablinnik kin- guariarfiusimagami. 1990imi suliffissuarmut tu- laassat 3,1 milboner kronit sinnerlugit naleqarsimap- put. »Ernga«ni ingerlatsiner- mut pisortaq Finn Frederik- sen »Aabsaat«mut oqaluttu- arpoq maannakkorpiaq aab- sakkat assigiinngitsut 5 ton- sit missaannbttut sapaatip akunneranut tulaanneqar- tartut. Maannakkorpiaq isuma- qatiginninniutigaat puisit amunik tarajukkanik qeriti- tanblu »Ervnga«nut tunisi- soqarsinnaalernissaa. Piaartumik ikiorserneqarumapput KNAPKip immikkoortor- taani pingasuni taakkunani baasortat kajumissaarne- qarsimapput »Ikiorsusar- nermut Aningaasaateqar- fimmut«, naalakkersuisuni baasortap Kaj Egedep siubt- taasuuffigisaanut qinnute- qaateqaqqubugit. »Ikiorsusarnermut Anin- gaasaateqarfimmut« qinnu- teqaatit saniatigut aammat- taaq aabsartut arlallit qin- nuteqarsimapput pingaar- tumik ESU-mut akbtsutik isumakkeerneqaqqubugit, sublu amerlanerusunut kis- saatigaat ESU-mit, BSU- mit, aningaaserivimmit kommunblu ESU-anit taar- sigassarsiarisimasatik aki- lersunngikkabarumabugit, Alfred Jakobsen »Aaki- saat«mut oqarpoq nangibu- nbu: Amerlanerpaatigut imaattarpoq aabsartut pini- artubu pisortaniit aningaa- satigut tapiiffigeqqunissa- minnut aammalu akibgas- saminnik isumakkeerfigine- qarnissaminnik taarsigas- sarsiaminnubuunniit aki- binngikkabarnissaminnik qinnuteqarnissaminnut as- sut tunuarsimaartarlutik. Ilaat isumaginninnermi al- laffinnut saaffiginnittarsi- magaluarput, SIKmib baa- sortat kisimik ikiorserne- qarsinnaasarmata taakku tamarmik itigartinneqar- tarsimapput. Aabsartut an- ingaasatigut tapiiffigineqar- nissaminnut abamik periar- fissaqanngimmata abatut ajornartumik »Ikiorsusar- nermut Aningaasaateqar- fimmut« qinnuteqaqqubu- git kajumissaartariaqarsi- mavagut, tassanbu 1990imi decemberip arfineq aap- paanni ataatsimbttoqartus- saavoq. Inuutissarsiornermut Pi- sortaqarfimmeersoq Susan Ness »Aalisaat«mut oqar- poq, »Ikiorsusarnermut An- ingaasaateqarfik« maan- nakkorpiaq 1,5 milboner kronit missaannuttunik ag- guaassinnaasaqartoq. Ilimagineqarpoq aabsar- tut piniartubu ikioqqubutik qinnuteqaataannik amer- langaatsiartunik ubuni ag- gersuni »Ikiorsusarnermut Aningaasaateqarfimmut« takkuttoqartarumaartoq.

x

Atuagagdliutit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.