Atuagagdliutit - 10.02.1994, Page 9

Nr. 11 • 1994
9
All: Inatsisartuni ilaasortaq Bendt
Frederiksen, Nuuk
Puisit amii pillugit pissusi-
viusut imaapput: Taama
qulequtserlugu KNAPK-ip
siulittaasua, KNAPK-ip tu-
saataani, januarip 27-ani
AG-ip iluanut ikillugu saq-
qummersumi allappoq. Al-
lakkamilu immikkoortua si-
ulleq atorsimallugu Inatsi-
sartuni ilaasortanut piniar-
toqarfinni qinigaasunut pi-
suutitsiniarnermut.
KNAPK-ip siulittaasua
ilaatigut ima allappoq. Issu-
arpara: »Taamaalilluni ilaa-
tigut inuiaqatigiit piniar-
tukkormiut atugaannut
tunngasunik paasisaqartin-
neqarnerummata minne-
runngitsumilli Inatsisartu-
nut ilaasortat ilaat, taak-
kuusullu Inatsisartut Ani-
ngaasanut Inatsisaannut
taasissutigigaangamikku pi-
niartukkormiut isertitaan-
nut aalajangiisartut, ilaati-
gut suut aalaj angiiffiginer-
lugit Inatsisartut ataatsi-
miittarfianni ulapinnermin-
ni pissutsinik piviusunik pi-
niartullu atugasisaat eqqar-
saatiginagit - puigorlugit aa-
lajangiisarmata«.
Isumaqarpunga
KNAPK-ip siulittaasua er-
seqqissaavigisariaqartoq In-
atsisartut Aningaasanut in-
atsisikkut aalajangersartar-
massuk Great Greenland-ip
ingerlatitaaneranut, ammil-
lu ammerivimmut tunine-
qartussat, ukiumoortumik
naatsorsuutigisaasut
annertussusiat tunngaviga-
lugu aningaasaliisarneq,
ammilli ataasiakkaarlutik
qanoq akeqarnissaat,
KNAPK-mit, Qallunaat
Naalagaaffiata Inatsisai
Tunngaviusut illersortiliul-
lugit soqutigisaqaqatigiit
peqatigiiffiliorlutillu kattuf-
filiorsinnaatitaanerata aq-
qani,isumaqatiginniuti-
gisartussanllugit. Inatsi-
sartuni ilaasortat ataasiak-
kaat tamanna toqqaannar-
tumik pisussaaffiginngim-
massuk.
Ukiuni kingullerni piniar-
tukkormiut, taakkualu atu-
garisaasa annertunerusu-
mik oqallisigineqarneranni
aallaaviuvoq KNAPK-ip
nammineq 1992-p naalerne-
rani ammit akissai pillugit
isumaqatigiissutaa, toq-
qaannartumik toqqaannan-
ngitsumillu piniartut ullu-
innarni inuuniarnerannut
oqimaannerulersitseqataa-
simasoq. Tamattali nalun-
ngisatsitut amemik tuni-
sassiornerup ajomartorsiu-
taanerata tunngavigaa, am-
mit avammut tuniniarne-
qartamerata ukiuni kingul-
liunerusuni ajornakusoor-
torujussuanngorsim anera.
Taamaattumik piniartutut
inuutissarsiornerup ajoma-
kusoornerulersimaneranut
Inatsisartuni ilaasortat toq-
qaannartumik pisuutinni-
arnerat ajornannginaaralu-
ni pineqartunik pisuutitsi-
niarneruvoq.
Ukiuni kingullerni mar-
lussunni, Inatsisartut, Nu-
natta Am mer i via ta aningaa-
saliissutaasartunik qaangii-
samersua oqallisigisarsima-
vaat. Tassanilu ersarissu-
mik oqaatigineqartarsima-
voq pingaartumik budget-ip
suliarineqarnerani ammit
avammut tunissangasatut
naatsorsuutaasimangaluit
tuninngitsoorneqartarneri-
ni isertitassaangaluit ikile-
riaataat ima annertutigisar-
simasut, allaat ilaatigut
Ilassutitut aningaasaliissu-
tissatut 8 million koruunit
sinnerlugit qinnutigineqar-
tarsimallutik. Taamaattu-
mik Nunatta Ammerivia In-
atsisartuniit sakkortuumik
piumaffigineqartarsimavoq
sapinngisamik aningaasa-
liissutit eqqortumik atortin-
neqarnissaannut.
Taamaattumik KNAPK-
ip siulittaasuata ilaatigut
oqaatiginninnera issuarpa-
ra: »Soormi taava nalunagit
amingartut sorsuutigisan-
ngilaat, naammattunik im-
mikkoortitsisoqarnissaa, ki-
ngusinnerusukkut tapit ila-
neqarnissaannik tusaqqu-
saaratik!« Issuaaneq naa-
voq. Taanna aamma isuma-
qarpunga inatsisartut sule-
riaasaannut tamakkiisuun-
■ 1 ■
GRØNLANDSPOSTEN
ngitsumik malinnaasima-
nermik pissuteqarsimasoq,
Aningaasanummi inatsisip
atuuffiini tamani ilassutitut
aningaasaliissuteqarnissaq
pisariaqartarmat, assersuu-
tigalugu soorlu ukiuni ki-
ngullerni ammit avammut
tunissangasaangaluit ilan-
nakoqisumik tunineqarsin-
naasimangaangata, taama-
lu isertitassatut naatsor-
suutigisaangaluit aminga-
rujussualertarlutik. Taa-
maattumik Ilassutitut ani-
ngaasaliissuteqartarneq tu-
saqqusaarnerinnarmik pis-
suteqartanngilaq.
Uagut inatsisartuni ilaa-
sortat piniartoqarfinnit qi-
nigaasugut suleqataafllge-
rusoqaarput Nunatta Am-
meriviata ingerlatsinermi
aningaasartuutiminik sa-
pinngisamik minnerpaan-
ngortitsisinnaanissaa. Taa-
maaliornikkut ammit nioq-
qutissiarineqarneranni ani-
ngaasaliissutaasartut amer-
lanerpaartaasa piniartunut
tunisisartuusunut tutsinne-
qartalernissaat siunertara-
lugu. Aamma tamanna qa-
ngarsuarli »gebyr-ip« min-
nerpaanngortinneqarsin-
naanera siunertaralugu su-
liniutigisarsimallugu. Taa-
maattumik KNAPK decem-
berimi oqaaseqaateqarluta
tapersersimallutigu.
Ammit tarajukkat tuni-
saanerisisa ajutoornerat
uannut assut pakatsinarsi-
mavoq. Uangami ilunger-
suutigisamangaluarakku pi-
niartukkormiut arnartaasa
suleruluttarnersuata oqin-
nerulersinneqarnissaa. Ua-
gut nammineq nalunngilar-
put angerlarsimafTinni am-
mit 500-niit qummut 850-it
tungaanut suliarineqaraa-
ngata qanoq inoqutigiinnut
suliassat annertutigisartut.
Taamaattumik piniartuk-
kormiut inuuniarnerat
oqinnerulersikkumallugu
periarfissaqartuni aningaa-
sarsiornikkut periarllssat
allat ilungersorluta ujartor-
tarsimavagut. Meeqqavum-
mi ernuttagullu uatsitut ilu-
ngersornartigisumik inuu-
niuteqaqqunngikkaluarlu-
git. Qujanartumillu piniar-
toqarfiit ilaanni ullumikkut
ineriartortoqarpoq nunatta
aningaasatigut nammassin-
naasai tunngavigalugit, pi-
niartunut nuliaannullu su-
liniarnikkut aamma oqUi-
saasseqataasunik. Nerius-
saagullu piniartoqarfiit sin-
neri aamma ukiuni qanin-
nerpaani taamatut periar-
fissaqaleriartussasut.
Allakkiap oqaaseqarfige-
rusutama ilaani aamma
KNAPK-ip siulittaasua al-
lassimavoq Ammeriviup ul-
luinnarni ingerlatsisua nali-
lerneqartariaqartoq avam-
mut tunisassiornermi qa-
noq naammassisaqartigisi-
manera tunngavigalugu.
Ammerivik Great Green-
land nammineq siulersuiso-
qarpoq, tassanilu KNAPK-
ip siulittaasua Kalaallit Aa-
lisartut Piniartullu sinner-
lugit ilaasortaavoq. Pisus-
saaqataallunilu Ammerivi-
up ulluinnami ingerlatitaa-
nerani sapinngisamik pit-
saanerpaamik ingerlatsiso-
qarsinnaanissaanut. Neri-
ussaagut Ammeriviup ullu-
innarni ingerlatitaanerani
aningaasartuutaasut min-
nerpaanngortinneqarnis-
saat tamaviaarluni anguni-
assagai, taamaaliornikkullu
ammit nioqqutissiarineqar-
neranni aningaasaliissutaa-
sartut amerlanerpaartaasa
piniartunut tuttalersinnaa-
nissaat angussallugu. Taa-
ma tu llu avammut tuniniaa-
nermi pitsaanerpaamik
ingerlatsisoqalernissaa
angusaqarfigissallugu.
Allakkiap naggataatu-
ngaani Uusaqqak Qujaukit-
soq sakkortuumik saassuta-
rineqarpoq KNAPK-ip atsi-
orumannginnerani isum-
mani ersarissumik nalunaa-
rutigisimammagu. Oqaat-
silluaasiit aninneqarsimap-
put Inatsisartuni ilaasortaa-
nermini Aningaasanut Inat-
simmi taaseqataasarnermi-
gut ammit tapiisa angissu-
sissaat aalajangereertaraa.
Siuliani oqaatigeriigara
oqaatigeqqillara, uagut am-
mit ataasiakkaarlutik qanoq
akilerlugit tunineqartarnis-
saat aalajangigassarin-
ngilarput, aalaj anger-
tamagulu. Kattuffeqar-
mat tamakku qanoq akeqar-
nissaannik isumaqatiginni-
artartussamik. 1993-illu
ukiaani Inatsisartut ataatsi-
miinneranni Uusaqqak Qu-
jaukitsoq nammineerluni
Inatsisartut oqaluttarfianni
oqaaseqarnikuuvoq Inuit
Naqisimaneqanngitsumik
ingerlatitaaneranni, demo-
krati tunngavigalugu aala-
»Siimuut takusimassa-
vat. Kiami Siimuut nalu-
aa«? Illarialaarlunilu na-
ngippoq: »Qalipaasartoq as-
silissanik uatsinnut paasis-
saanngitsunik. Tassagooq
muteernit«.
»Uagut qinnutiginngilar-
put illulioriartorlutik agger-
nissaat. Tassagooq aggersi-
tat! Aningaasarpassuit ator-
lugit illuborput kalaallinut
najugassaanngitsunik. Qa-
nga kalaaUit namminneq il-
luliortarput akeqanngitsu-
nik...«
Johannep sallaatsumik
akivaa: »Siimuunaa, nalun-
ngilat ullumikkut suna ta-
marmi taama akitsortigi-
soq, aammagooq nunatsinni
akeqanngitsumik. illuborto-
qarsinnaajunnaarpoq«. Sii-
muulli akinngilaa.
»Iluamik aallartikkkalu-
arpoq«, sanilima arnap saa-
masup ajuusaarluni oqarfi-
gaanga, »Uinniarnitsian-
nguani ingerlalluaraluarlu-
gu asoorukkamiuk. M assak-
kuut oqalunnerinnaq im-
maqa suliarilerpaa. Uaqutai
nalunngisarilluarakkit eq-
qaamasaqaakka. Takugalu-
arunikku qanoq oqassagalu-
arpat? Inuusuttut massak-
kut paasineq ajornaqaat«.
Siimuup gitaari iikkami
nivingasoq tigullugu erinaq
uteqattaalerpaa. Taamaal-
luni erinarsorluni ingiuler-
paa:
Asasara Danmark
»anaana Danmark«?
oqaluttuupparma
ajutuussasunga
Paradisi upperinngikkukku
qunneq Helvede upperin-
ngikkukku.
Paradisi Helvede-luunniit?
Paradisi qinerpara
toquguma eqqisserusukka-
ma.
jangiisamernut akerliusoq,
politikkerit toqqaannartu-
mik aalajangiisalissappata
piniartut aalisartullu tuni-
saasa qanoq akeqarnissaan-
nut. Tassa taamani Jakob
Sivertsen-ip Atassummeer-
sup piumasarimmagu am-
mit akiisa politikkerinit aa-
lajangerneqartalemissaat.
Uusaqqak Qujaukitsoq
uparuaanermini uuminnga
tunngaveqarpoq, tassa am-
mit akii pillugit 1992-ip uki-
aani isumaqatigiissutersi,
ammit 1993-mi qanoq ake-
qarumaarnerannut tunnga-
viusoq ima ajortigisoq, pi-
aarnerpaamik allamik pit-
saanerusumik taarserne-
qartariaqarluni, piniartut
naalliuinnassanngippa-
ta. Taanna imannarujussu-
aq anneralugu eqqunngit-
suunerarsinnaanngilarsi!
Amermummi pitsaasumut
400 kruunisisarnissaq ta-
matumap nalaani oqaatige-
reernikuuvarsi, kisiannili
piniartoq 180 kruuniinnar-
mik taamanikkut akissarsi-
sinnaasarluni. Atsioruman-
nginnissilu nalaani piniar-
tut pitsaanerusumik pine-
Eqqisserusukkama
inuunerup aappaani.
»Ajunngitsut tamarmik
Danmarkimit pisarput
»Anaana Danmark«-imit pi-
sarput!«
Upperaakka anaanaga,
ataataga
asallunga oqaammannga:
»Ajunngitsut tamarmik
Danmarkimit pisarput«.
Upperaakka anaanaga ataa-
taga
asallunga oqaammannga:
»Ajunngitsut tamarmik
Danmarkimit pisarput«.
Inerippunga
nalornilerpunga
Paradiseqarlunga.
Anaanaga, ataataga
paatsiveerupput
Paradis eqarlutik.
Anaana Danmarkimit pisut
imerlugit
silaarupput!
»Silaqarani nuanneqaaq
eqqarsarunnarluni.
Anaanap Danmarkip tunis-
sutai
nuanneqaat imerlugit«!
oqarput uppilerlutik.
Kamallunga qimaavunga
anaanaq Danmarki nunan-
nut.
Paaserusungaarlugu
Paradisiutit suusoq!
Tikillugu takuara
Paradisiutit suusoq!
Paatsiveeruppunga
Takullugu
Paradisiutit suusoq.
Imerpunga
Silaaruppunga
toqunnnanga pereerpunga
Helvede-mut nunanni!
»Siimuut, ata avaanngu-
nartut nipangiukkallarlu-
git. Ataguli Katrina eqqaa-
niarlugu nuannarisaanik
qarnissaminnik erinitsallu-
tik oqaaseqaateqartut tu-
sarsaalersimapput. Taak-
kuukua Uusaqqaap tusaa-
gamigit nalunagillu taper-
serlugit isumagisani anik-
Ullumikkut KNAPK-ip
siulersuisuunerini ilaasor-
tat oqaatigisassatuut, Ava-
nersuarmit, Upernaviup,
Uummannallu pigisaaneer-
sut Tunumeersullu nikagi-
nagit isumalluarfigeqaagut.
Pitsaanerpaamillu piniartu-
nut tunngatillugu angusa-
qarniarnerini suleqatigisas-
sallugit piareersimalluta.
Arfattassatsinnut tunnga-
sut, puisillu amiisa avam-
mut tuniniartarnerisa akii-
sa eqqornerlunneqarnivut
tamarmik Nunatta avataa-
niit kukkusumik sunniini-
arnikkut ajornartorsiutin-
ngorsimapput. Taamaattu-
mik nukissatuaraarput nu-
natta iluani ataatsimoorluta
immitsinnut nukittorsaqa-
tigiinnissarput, nammineq
ajorteqannginnitsinnik im-
mitsinnut uppertinnersuar-
put, aallanillu pisuutitsini-
arnersuit tunuaamisillugit.
appigit«! Amalia oqarpoq.
»Sorleq«? Siimuut ape-
raaq.
»Taanna siorna aasami
unnukkut atortagarput Ka-
trinap nuannarilluagaa
»Aasap unnugiaa« qaa,
taanna«! Amalia uteriisiler-
poq.
Aasap unnugiaa
kialaartoq
timip tarnillu qiimanaraat.
Seqineq aamma pukkilaar-
toq
isima alutorsaatigaat.
Inuk qiimasugit
pilluarneq
uummatinni pisuussuti-
gaat,
paariummi nukissaavoq
anneq
ulluni qiimananngitsuni.
Aasap unnugiaa
kialaartoq
timima oqilissutigaa
soorlu tummisara pavaniit-
toq
inuinnaasutut innanga.
Siimuup taanna gitaarer-
magu kalaaleqataasa ingial-
lorpaat tulleerlutik. Naaga-
miltku nipaatsiarput eqqaa-
saqartutut. Imeqqileramilli
nippaqqipput.
Erinarsoreerlutik taama
nipaatsiarnerat paasivara
inuusuttut taakku qanga
Katrine aasarsioqatigalugu
aliannaarsaarsim anertik
isumaliutigigaat.
Ole qaninnialerpara. Eq-
qaanut periarama aperaara
piffissaqarnersoq uannut
iseriartornissaminut, Katri-
na pillugu oqaloqatigeru-
sukkaluarakku. »UUumiun-
ngitsoq«, akivoq. »Sooruna-
mi, oqarpunga.
Qupp. tull. nang.
Bussimi naapinneq
»Bussimi naapinneq« arnap kalaallip Danmarkimi
inuunera pillugu atuakkiaavoq ilikkarfiulluarsinnaa-
soq. Maaliaaraq Vebæk atuakkiortuuvoq, ullumik-
kullu Danmarkimi najugaqarluni. AG-mi nangeqat-
taartunngorlugu saqqummertartoq sisamanngor-
nerit tamaasa malinnaaffigisinnaavat
-Kapital 11. Naggataa.
r