Atuagagdliutit - 24.02.1994, Page 3

Nr. 15 • 1994
3
GRØNLANDSPOSTEN
Aappariittutnalunaarsomeqarsinnaalerput
Akaariinnginneq aappariittut nalunaarsuisalemissaq pillugu inatsisartut oqallinnerani erserpoq
NUUK(KK) - Inatsisartut
ataasinngormat februarip
21-iani anguteqatigiit arna-
qatigiillu aappariittut nalu-
naarsorneqartalernissaat
pillugu siunnersuut oqallisi-
gimmassuk akaariikkun-
naarneq aallartippoq.
Nikolaj Heinrich-ip Issit-
tup Partiianeersup arnaqa-
tigiit anguteqatigiillu atoqa-
tigiittarnermikkut pissusis-
samisuunngitsumik iliuuse-
qartarnerat mitallerpaa:
- Nunarsuarmi uumasut
suulluunniit inuunermin-
nik ingerlatitseqqinnissar-
tik nalunngilaat, taamaam-
mallu suliamik taamaattu-
mik inatsisartut oqalliseqa-
lermata illaatigisimassa-
vaat, Nikolaj Heinrich oqar-
poq, inatsisartullu oqalut-
tarfianniit oqaatigaa angu-
teqatiminnik arnaqatimin-
nilluunniit atoqateqartar-
tut nalinginnaasumik ato-
qateqartartunit kinguaassi-
utitigut nappaatinik anner-
tunerusumik tunillaasar-
tuusut.
Nikolaj Heinrich-ip aap-
pariittut nalunaarsuisaler-
nissamut akerliunera ima-
tut sakkortutigaaq, allaat
inatsisartut oqallinnissaat
sioqqullugu oqallinnermut
peqataanissani nalornissu-
tigisimallugu. Siunner-
suummi qallunaat inatsi-
saat aallaavigineqarpoq,
taassumalu Kalaallit Nu-
naanni atuutsinneqalernis-
saa pillugu inatsisartut qal-
NUUK(KK) - Anguteqati-
giit arnaqatigiilluunniit
inuttut immikkoorruteqar-
nerat taamaattuunertillu
tunngavigaluguinooqatigii-
lersinnaasarnerat ilagiinnit
assuarnartuutinneqanngit-
soq, taamaattumillu ilagiit
soorunami piareersimajuar-
tariaqartut taakkuattaaq
tarnikkut isumaginninner-
mi, tamatumunnngalu eq-
qaanartutigut kiffartuun-
nissaannut.
Kalaallit Nunaanni bi-
skoppi Kristian Mørch inat-
sisartut anguteqatigiit ar-
naqatigiilluunniit inooqati-
giittut allagarserneqarlutik
uppernarsaaserneqartaler-
simanerannik inatsit Dan-
markimi 1989-imi atuutiler-
simasoq nunatsinnuttaat
atuutilersinnaanersoq paa-
siniarlugu saaffiginninnis-
saq pillugu taamatut oqar-
poq. Biskoppip suliamut tas-
sunga isummemermi allak-
katigut februarip arfineq
aappaanneersunik isuma-
ginninnermut pisortaqar-
fimmut saaffiginnissutaani
tamanna takuneqarsinnaa-
voq, suliallu saqqummiun-
neqannginnerani inatsisar-
tut siunnersuut pillugu
oqaaseqaatissanik pissarsi-
niarsimapput.
Biskoppit
ataatsimiinnerat
Amaqatigiit anguteqatigiil-
lu aappariittut nalunaarsor-
neqartarnerat pilllugu inat-
sit Danmarkimi 1. oktober
1989-imi atuutilermat nu-
lunaat naalagaaffiannut
qinnuteqarsinnaapput.
- Taanna qallunaat inatsi-
sigaat, kalaallillu eqqarsar-
taasiannut tulluutinngilaq,
Nikolaj Heinrich oqarpoq.
Apeqqutit ilaat Danmark
Kalaallillu Nunaat tamar-
mik immikkut kulturikkut
tunuliaqutaqamerat pissu-
tigalugu imminnut ungasis-
sorujussuupput. Kalaallit
Nunaanni ilaqutariit angu-
tip amallu katinnerisigut
pinngortarput, tamannalu
aalajangiusimasariaqarpar-
put.
Mianernartoq
Inatsisartut mianerisassaa-
sumik oqalliseqarnerat arla-
leriarluni ersersinneqarpoq.
Allaammi naalakkersui-
sunut siuhttaasup Lars
Emil Johansen-ip oqallin-
neq aallarteruttortoq unik-
kallarnissaq piumasarisari-
aqarpaa, tassami partiit im-
mikkuutaarlutik Kalaallit
Nunaanni aappariittut na-
lunaarsuisalernissaq pillu-
gu siunnersuut oqalhsigeq-
qissinnaaniassammassuk.
Pilersaarutaariinngikka-
luartumik partiit ataatsi-
miinnerisa inernerisaanik
Siumut Inuit Ataqatigiillu
inatsisartuni ilaasortat
nammineerlutik taasinis-
saat ammaanneqarpoq, taa-
maalilllunilu Siumukkormi-
ut apeqqummit tassannga
avissaartinneqarlutik.
Aappariittut nalunaar-
nami biskoppit ataatsimiip-
put, ataatsimiinnerminni
oqallisigalugu inatsisip qal-
lunaat ilageeqarnerannut
qanoq kinguneqarsinnaane-
ra.
Ataatsimiinnerup inerne-
risaanik taamatut taamatut
inooqatigiinneq ilagiinnit
assuarineqanngitsoq, kisi-
annili inuit inatsimmik
taassuminnga atuisut tarni-
mikkkut isumagineqamis-
saannik neqeroorfigineqas-
sasut.
Kisiannili biskoppit inoo-
qatigiinniarlutik nalunaar-
sortissimasut pilluaqqune-
qarnissaannut malittarisas-
siorumanatilluunniit taa-
maattoqalernissaa (malitta-
risassaqalernissaa akueri-
sinnaanngilaat, taamatullu
aappariinneq appariivinner-
tut isiginagu taamaallaat
aningaasaqarnermut/inatsi-
sinut tunngaveqartutut isi-
galugu.
- Arnaqatigiit anguteqati-
giilluunniit aappariittut na-
lunaarsorneqamerat innut-
taasunut tunngassuteqaan-
narpoq, taamaalillunilu
aappariittut nalunaarsorne-
qarnermi oqaluffimmi kati-
tinneqartussattut inatsisiti-
gut tunngavilerneqarsima-
nani.
Apeqqut taanna januarip
aallartilaarnerani oqaluuse-
rineqaqqimmat biskoppit
1989-imi isummiussimasa-
tik allanngortissimanngi-
laat, kiisalu aprilimi majimi-
luunniit oqaluuserisaq uter-
figeqqinniarlugu.
sorneqarsinnaaneq pillugu
inatsit, anguteqatigiit arna-
qatigiilluunniit aappariittut
nalunaarsorneqarnissaan-
nut periarfissiisoq Dan-
markimi 1. oktober 1989-imi
atortuulersinneqarpoq.
Inatsit taanna Savalim-
miunut aamma Kalaallit
Nunaannut atuutinngitsoq
inatsimmi tassani allassi-
mavoq, kisiannili nunani
taakkunani kunngip peq-
qussutaa naapertorlugu ta-
makkiisumik ilaannaasu-
milluunniit atuutsitsisoqa-
lersinnaasoq, tassani Sava-
limmiuni Kalaallillu Nu-
naanni pissutsit immikkut
ittut eqqarsaatigineqassal-
lutik.
Savalimmiuni suli inat-
simmik tassannga atuutsit-
silernissamik kissaateqarsi-
manngillat, kisiannili isu-
maginninnermut naalak-
kersuisup Henriette Ras-
mussen-ip ataasinngormat
siunnersuutigaa inatsisip
taassuma Kalaallit Nunaan-
nut atortuulersinneqarnis-
saa pillugu qallunaat naa-
lakkersuisui qinnuteqarfigi-
neqassasasut.
Inunnnit
oqallisineqamissaa
Siumumiit Peter Grønvold
Samuelsen, Inuit Ataqati-
giinniit Johan Lund Olsen
aamma Akulliit Partiianniit
Bjarne Kreutzmann isuma-
qarput aappariittut nalu-
naarsuisarnerup Kalaallit
Biskoppit ataatsimiinne-
ranni qallunaat biskoppii
quliusut tamakkerlutik kii-
salu Savalimmiuni biskoppi
Kalaallillu Nunaanni bi-
skoppi peqataapput.
Kalaallit Nunaata biskop-
piata Krisian Mørch-ip bi-
skoppeqatini allat isumaqa-
tigilluinnarpai, taamaalillu-
nilu anguteqatigiit arnaqa-
tigiilluunniit aappariittut
nalunaarsorneqartarnerisa
Kalaallit Nunaanni atuutsi-
lernissaa pillugu oqaaseqaa-
tigisaa biskoppit tamarmi-
uUutik oqaaseqaatigisima-
saannut assiguttuulluni.
Naak akissutit?
Inatsisartut ataasinngor-
nermi februarip 21-iani aap-
pariittut nalunaarsuisarne-
rup Kalallit Nunaanni ator-
tuulersinneqarnissaa pillu-
gu oqaluuserinninneranni
isumaginninnermut naalak-
kersuisoq Henriette Ras-
mussen ilisimatitsissute-
qarpoq siunnersuutip inat-
sisartut ataatsimiittarfiani
saqqummiunneqannginne-
rani Naalagaaffiup Sinniiso-
qarfia, Naalakkersuisut all-
lattoqarfiat, Akileraartar-
nermi pisortaqarfik Ilagiillu
sinniisoqarfiat tusarniaaffi-
gisimallugit, taamatullu In-
atsisartut Isumaginninner-
mut Ataatsimiititaliaat In-
atsisUlu Atortinneqarne-
rannut Ataatsimiisitaliaq
ataatsimeeqatigineqarsi-
mallutik.
- Aap, ajunngeqaaq, Atas-
summiit Otto Steenholdt
Nunaannut eqqunneqarnis-
saa pifllssanngortoq.
- Qanorluunniit nuanna-
rinngitsigigaluarutsigu Ka-
laallit Nunaanni arnanik ar-
naqatiminnik aammalu
angutinik anguteqatimin-
nik atoqateqartartunik pe-
qarpoq, taakkulu sooruna-
mi allatullli inatsisitigut ill-
lersortariaqarput, Bjarne
Kreutzmann erseqqissaa-
voq.
- Atassummiit isumaqar-
pugut aappariittut nalu-
naarsuisalernissaq pillugu
siunnersuut kalaallinit pivi-
usunngorteqqulllugu inas-
sutigineqarsimanngitsoq,
Otto Steenholdt oqarpoq.
Inatsisissatut siunnersuuti-
gineqartoq manna atortuu-
lersinneqaqqullugu saaffi-
ginnissummik ilisimasaqan-
ngilagut, taamaattorli ullut
qassissuit matuma siornati-
gut allakkanik pineqartu-
mut akerliliiniutinik inatsi-
sartut alllagarsitinneqar-
put, allakkanilu naatsumik
erseqqissarneqarpoq biibilip
inooriaaseq taamaattoq
ajortuliornertut isigigaa.
- Taamaammallu Atassut
isumaqarpoq aappareeriaa-
seq taamaattoq nunatsinni
atortuulersinneqartinnagu
inuiaqatigiit kalaaliusut
oqallinnissaannut periarfis-
seqqaartariaqartut, Otto
Steenholdt oqarpoq, ernger-
lunilu erseqqissaatigalugu
Atassut inatsisissatut siun-
nersuummut akerliunn-
oqarpoq, kisiannili pineqar-
tut apeqqummut tassunga
qanoq akissuteqarpat? Suli-
ap taassuma iluamik inger-
lanneqarnissaanut akissu-
taasut Atassutip isummer-
nissaanut pingaaruteqarlu-
arput.
Otto Steenholdt-ip ilisi-
matitsissutigaa inatsisartu-
ni ataatsimiititaliat pine-
qartut marluullutik ataatsi-
miikkamik isumaqarsiman-
ngitsut inatsisip taassuma
Kalaallit Nunaanni atortuu-
lersinneqarnissaanut suli
pifiissanngunngitsoq, kisi-
annili taamatut isumaqar-
neq Henriette Rasmussen-
ip nassuiaammini taanngik-
kaa.
Taamatullu Otto Steen-
holdt-ip ilagiit apeqqummut
tassunga qanoq isumaqar-
nerat ujartorpaa, apeqquti-
gaalu sinerissami ilagiit sin-
nersaat tusamiaaffigineqar-
simanersut.
Henriette Rasmussen
akissuteqarluni oqarpoq su-
liaq taanna ilagiit sinner-
saannit oqallisigilluarne-
qarsimasoq, kisiannih
ataatsimut oqaaseqaatissa-
min nik sananissartik angu-
merisinnaasimanngikkaat.
Taamaakkaluartorli ilagiit
siulersuisuisa siunnersuut
taperseraat.
Henriette Rasmussen ne-
riorsuivoq akissutaasut in-
atsisartut ataatsimiittarfia-
ni oqallinnerup nalaani ag-
guaanneqarumaartut, taa-
maaliortoqanngilarli.
Biskop Kristian Mørch
ngitsoq.
Otto Steenholdt AG-mut
oqarpoq inatsit Folketingi-
mi taasissutigineqarmat ta-
persersuilluni taaseqataasi-
malluni:
- Inatsisip taassuma Dan-
markimi atuutsilernissaa si-
oqqullugu inuit oqallitsin-
neqarput, tamannalu tun-
ngavigalugu siunnersuut
akuersaarlugu taaseqataa-
vunga. Folketingimi partiit
nammineq isumartik naa-
pertorlugu taasitinneqar-
put.
Naalakkersuisunut ilaa-
sortap Henriette Rasmus-
sen-ip inatsisissatut siun-
nersuut taanna inuit pisin-
naatitaaffiinut nalinginnaa-
sunut atasuutippaa:
- Inuit tamarmik nam-
minneerlutik inuuneqarnis-
saminnut pisinnaatitaap-
put, inuillu atoqatigiittarne-
ri pissutigiinnarlugit im-
mikkoortittariaqanngila-
gut.
Tamatumalu saniatigut
Henriette Rasmussen-ip nu-
annaarutigaa inuiaqatigiit
kalaallit oqallisigineqartu-
mut ammammata akaarin-
nimmatalu aammalu uppe-
risarsioqatigiit ilagiit kalaal-
lit sammisaasa assiginngi-
saannik sammisaqartut Ka-
laallit Nunaanni atuussin-
naammata...
Taasineq
Nalunaaquttap akunnerani
ataatsimi inatsisartuni
AG-mut oqarpoq arnaqati-
giit anguteqatigiilluunniit
aappariittut nalunaarsorne-
qartalernissaat pillugu suli-
aq ilagiit sinnersaannit
oqallisigineqarsimanngit-
soq aammalu Isumaginnin-
nermi Pisortaqarfik ilagiit
siulersuisui sinnernagit, ki-
siannili Kalaallit Nunaanni
biskoppitut akissuteqarfigi-
simallugu.
Aammattaaq Kristian
Mørch-ip inatsit pillugu
oqaaseqaatini siullermik
Isumaginninnermi Pisorta-
qarfimmut tulliatullu Ka-
laallit Nunaanni palasinut
tamanut nassiussimavaa.
Nuummi upperisarsioqati-
giit anguteqatigiinnik ama-
qatigiinnUlu atoqateqartar-
tunik assuarlerlutik aallar-
timmata taamaaliorsima-
voq. Biskoppip nammineer-
luni kissaatigisimavaa
anguteqatiminnik arnaqati-
minnilluunniit atoqateqar-
tartut pillugu isummani pil-
lugit palasit paasitinneqas-
sasut.
Soqutigineqanngilaq
Naalakkersuisunut ilaasor-
tap Henriette Rasmussen-ip
ilagiit sinnersaannik tusar-
niaasimalluni oqarnerata
kujataani provsti Magnus
Larsen, Qaqortumiittoq
ilanngullugu qisuariartip-
paa.
Atuartartutut allagaani
AG-p massakkut saqqum-
mertup oqallinnermut qup-
pernerini oqaatigaa angute-
qatigiit arnaqatigiilluunniit
oqallittoqareersoq inatsisis-
sap inuiaqatigiinnut kalaal-
linut oqallisissanngorlugu
ingerlateqqinnissaa pillugu
Atassutip siunnersuutaa
taasissutigineqarpoq.
Atassummi ilaasortaasut
arfineq pingasut aamma Is-
sittup Partiiata ilaasortaati-
tatuaa siunnersuummut
isumaqataallutik taasipput.
Siumumiit, Inuit Ataqati-
giinniit Akulliit Partiian-
niillu ilaasortat 15-iusut
akerliullutik taasipput. Pi-
niartoqarfinnit isorhuneru-
sunit ilaasortat pingasut,
tassa Uummannamiit Pavia
Nielsen, Upemavimmiit
Bendt Frederiksen aamma
Avanersuarmiit Uusaqqaq
Qujaukitsoq, tamarmik Siu-
mumeersut taasinngitsoor-
put.
Tamatuma kingornagut
aappatiittut nalunaarsui-
sarneq pillugu inatsisip Ka-
laallit Nunaanni atortuuler-
sinneqarnissaa pillugu siun-
nersuut taasissutigineqar-
poq. Siumumiit, Inuit Ata-
qatigiinniit Akulliit Partii-
anniillu ilaasortat 15-iusut
isumaqataallutik tasipput,
kiisalu Siumumiit pingasut
Atassutikkormiut Issittup
Partiianeersorlu taasinngit-
soorput.
Tamatuma kingunerisaa-
nik inatsisip Kalaallit Nu-
naanni atuutsinneqalernis-
saanut qallunaat naalakker-
suisui kisimik apeqqutaaler-
put.
aappariittut nalunaarsorne
qartarnerat ilaagiinni oqal
lisigineqarsimanngitsoq.
Aammalu Otto Steen-
holdt-ip inatsisartut ataatsi-
miittarfianni oqaatigaa
angutaannaat arnaannaal-
luunniit aappariivittutut al-
lagartalerlutik pineqartari-
aqarnerat ilungersuunne-
qarluni inuiaqatigiinnit ka-
laallinit piviusunngorteq-
qullugu inassutigineqarsi-
manngitsoq.
NaalagaaJffiup sinniisuata
Steen Spore-p Isumaginnin-
nermi Pisortaqarfimmut
akissutimini oqaatigaa Ka-
laallit Nunaanni aappariit-
tut nalunaarsorneqarniar-
lutik kissaateqartunit ataat-
similluunniit saaffigineqar-
simanatik. Sinerissami poli-
tiit naalagaaffiup sinniisua
sinnerlugu ilaqutariit pillu-
git inatsisinik suliaqartuu-
sarput, aammattaarlu sine-
rissami politiit apeqqut ta-
manna pillugu saafiigine-
qarsimanngillat.
Qularisariaqanngilarli.
Inatsisartuni amerlanerus-
suteqartut, tassa ilaasortat
15-it Inuit Ataqatigiinner-
sut, Akulliit Partiianneer-
sut aammalu Siumukkormi-
ut ilaannaat piumasaqarput
aappariittut nalunaarsui-
sarneq pillugu inatsisip Ka-
laallit Nunaannut atortuu-
lersinneqamissaanik qallu-
naat naalagaaffianut paasi-
niaasoqassasoq.
Ilagiit assuarliinngillat
- Aappariittut nalunaarsuineq inatsisinik tunngaveqarpoq, ilagiinnulli tunngassuteqanngilaq