Atuagagdliutit - 04.09.1997, Qupperneq 9

Nr. 68 • 1997
9
GRØNLANDSPOSTEN
i>«»gnuissen

Aatsitassat pillugit Ingerlatseqatigiiffiup Kalaallit
Nunaannut nuunneqamissaa oqaluttuarisaanermut
pingaaruteqarpoq, uannullu suli uppeniarsaasuulluni
tatigeqatigiinnermut suleqatigiinnitta tunngavigisimasaanut,
Poul Nyrup Rasmussen Lars Emik Johansen-imut allappoq.
- Aftalen om Råstojfon’altningens overflytning til Grønland
er historisk, og for mig er det endnu et bevis på den
gensidige tillid og respekt, som jeg føler, vort samarbejde
altid har bygget på, skriver Poul Nyrup Rasmussen til Lars
Emil Johansen.
Ministeriuneq kinguarsaavoq
- Siunnersuut Poul Nyrup Rasmussen-ip misissorumanngimmagu
uggornarpoq, naalakkersuisut siulittaasuat ugguarluni oqarpoq
NUUK(KK) - Isumaqarpu-
nga uggornartoq, qaartar-
torsuit qaartitsissutaannik
Mestersvigimi aqerlumik
zink-imillu piiaavikumi pis-
saanilissuit piffissami aalia-
ngersimasumi toqqorsiveqa-
lernissaannik siunnersuutin-
nut atatillugu sillimaniamer-
mut pinngortitamullu sunniu-
taasinnaasut ministeriunerup
Poul Nyrup Rasmussen-ip
misissomeqamissaat pissutis-
saqartinngimmagu.
Taama naalakkersuisut siu-
littaasuat Lars Emil Johansen
oqarpoq tallimanngormat a-
viisiliortunik katersoititsilluni
politikkimik tunutsiniarnini
nalunaarutigimmagu.
Naalakkersuisut siulittaa-
suujunnaalersoq tamanna ilu-
at-sillugu aperineqarpoq,
Mestersvig-imi piiaavikup
qaartartorsuit qaartitsissu-
taannik toqqorsivinngorlugu
amerikkarmiunut neqeroorut-
si ministeriunerup Poul Ny-
rup Rasmussen-ip ilaliinngin-
nera qanoq isumaqarfigine-
raa.
Lars Emil Johansen-ip pa-
katsissutigiinnarpaa »nunar-
suarmi eqqissineqarnissaa
pillugu kalaallit peqataanis-
saanik eqqarsaataa« isumaqa-
tigineqanngimmat.
Atagu takoriartigu
Tunup avannaarsuani qaar-
tartorsuit qaartitsissutaannik
toqqorsiveqalerneranik silli-
maniarnermut pinngortita-
mullu sunniutaasinnaasut im-
mikkut ilisimasalinnit misis-
suisoqamissaannik Lars Emil
Johansen-ip siunnersuutaa
ministeriunermit itigartitsis-
sutigivinneqanngilaq. Pi-
ngasunngornermi augustip
27-ani Lars Emil Johansen-
imut allakkamini Poul Nyrup
Rasmussen-ip isertunngilaa
emumagigamiuk pissaanilis-
suit qaartartorsuit qaartitsis-
sutaannik tunup avannaarsua-
nut mianemartumik inissiine-
rat kingunipiloqarsinnaasoq.
Taamaammat ministeriu-
neq isumaqarpoq Kalaallit
Nunaat Danmarkilu peqatigi-
illutik otaqqimaartariaqartut
sakkussakillisamerlu pillugit
isumaqatiginninniamerit qa-
noq ingerlanersut malinnaavi-
geqqissaarlugit. Poul Nyrup
Rasmussen isumaqarpoq tu-
aviuussaavallaartoq nunanit
tamalaaneersunik immikkut
ilisimasalinnik suleqatigiissi-
taliortoqamissaa.
Amerikkarmiut russilluun-
niit naalakkersuisui maan-
namut kissaateqarsimanngil-
lat Kalaallit Nunaat qaartar-
torsuit qaartitsissutaannik
toqqorsivinngussasoq, ilima-
narporlu ilisimatusarfiup
RAND-ip toqqorsiveqalemis-
samik isumassarsiaa pivi-
usunngussanngitsoq.
Ministeriunerulli siunner-
suutigaa danskit/kalaallillu
atorfilittatigoortumik ataatsi-
miititaliaata - Thule Air Base-
mi qanga qaartartorsuaqarsi-
maneranut atatillugu 1995-mi
pilersinneqartup - Kalaallit
Nunaata qaartartorsuit qaarti-
tsissutaannik toqqorsivin-
ngortinneqarnissaanik siun-
nersuut malinnaavigeqqissaa-
gaa.
Ataatsimiititaliap ilaatigut
ilaasortarai Namminersome-
rusut direktøriat Kaj Kleist
aamma Nunanut allanut mini-
stereqarfiup direktøria Friis
Arne Petersen, ataatsimiitita-
liarlu ukiumut marloriarluni
ataatsimiittarpoq.
Ataatsimiinneq tulleq pis-
saaq oktoberimi.
Killissarititaasut
kalluarlugit
Lars Emil Johansen-ili utaq-
qiinnartuujumanngilaq.
- Arsaq natermut tutsin-
nagu isimminngikkaanni
sapanginneqaratarsinnaavoq,
Lars Emil Johansen oqarpoq.
Lars Emil Johansen isuma-
qanngilaq Mestersvig-imi
qaartartorsuit qaartitsissu-
taannik toqqorsiveqalemissa-
mik siunnersuunni asuliinnar-
nerusoq.
- Isumaqarpunga siunner-
suutiga nunanut allanut silli-
maniamermullu politikkikkut
tunngasutigut sunniuteqar-
nitsinni killissarititaasunik
kalluaasoq.
Soorlu taaneqareersoq ilisi-
matusarfik namminersortoq
RAND amerikkamiut nukis-
siuuteqarnermut ministere-
qarfianut siunnersuuteqarsi-
mavoq qaartartorsuit qaartit-
sissutaannik toqqarsivilior-
toqassasoq.
Eqqarsaatit taamaattut saq-
qummeqqaarmata Lars Emil
Johansen februarip 19-ani
ima oqarpoq: Aarleritsanner-
poq Amerikkarmiut naalak-
kersuisui taama sullerlutigip-
pata pilersaarusiomerlutsigip-
patalu.
Allatut isumaqalerneq
Qaammatit sisamat qaangi-
ummata Lars Emil Johansen
allatut oqaaseqarpoq.
Junip naalemerani isumali-
oqatini ataatsimeeqatigereer-
lugit RAND-ip siunnersuu-
taanut akuersaarsinnarluni
nanuanut allanut ministeri
Niels Helveg-Petersen pasil-
lerpaa.
Lars Emil Johansen malil-
lugu nunanut allanut ministe-
ri »qanga nunasiaatillit eqqar-
sartaasiattut pissusilersor-
poq«, Niels Helveg-Petersen
Kalaallit Nunaata isumaatut
qaartartorsuit qaartitsissu-
taannik toqqorsiveqalemissa-
mik eqqarsaat isumaqataaffi-
ginagu oqaaseqarmat.
Ministeriunerulli Poul Ny-
rup Rasmussen-ip nunanut al-
lanut ministerini taperserpaa,
Lars Emil Johansen-imullu
allakkamini (quppernermi
matumani tamakkiisumik is-
suameqartumi) itigartitsissu-
tigalugu nunanit tamalaaneer-
sunik immikkut ilisimasalin-
nik suleqatigiissitaliortoqar-
nissaa, qaartartorsuit qaartit-
sissutaannik kalaallit nunaan-
ni toqqorsiveqalerneratigut
pinngortitamut sillimaniar-
nermullu sunniutaasinnaasu-
nik misissueqqissaartussa-
mik.
Lars Emil Johansen-ip
Niels Helveg-Petersen-imut
sakkortuuliornera tunngavi-
galugu Kalaallit Nunaat eq-
qartorneqaleraangat danskit
naalakkersuisui siunissami
eqqarsarluartarumaarnissaat
ilimanarpoq. llluatungaatigut
oqaatigisariaqarpoq Lars
Emil Johansen-ip eqqarsaati-
gilluagaanngitsumik RAND-
ip siunnersuutaanut isummer-
nera tassaassanngitsoq Dan-
markip Kalaallillu Nunaata
akornanni oqaasissaqaqati-
giinnermut aqqutissaq. Mini-
steriuneq Poul Nyrup Ras-
mussen malillugu suleqatigi-
inneq tatigeqatigiinnermik
ataqqeqatigiinnermillu ima-
lik.
Inuit Ataqatigiit Atassullu
Lars Emil Johansen-ip eq-
qarsaataanut isumaqataan-
ngillat, Kalaallillu Nunaata
qaartartorsuit qaartitsissu-
taannik toqqorsivinngornis-
saanik eqqarsaatit Siumup
iluani aalassatsissimaqalutik.
Ukiulli 100-ut qaangiuppa-
ta suut tamarmik puigome-
qarumaarput, sapaatillu akun-
neri marluk qaangiuppata Ka-
laallit Nunaat nutaamik naa-
lakkersuisut siulittaasortaas-
saaq.
Nyrup Rasmussen-ip allagai
Lars Emil Johansen-imut
itigartitsissutip oqaasertai
tamakiisut
Asasara Lars Emil.
Siullermik oqaatigilara naammagisimaarutigil-
luarakku Kalaallit Nunaanni aatsitassanik i-
ngerlatsineq pillugu Naalakkersuisut aamma
danskit naalakkersuisuisa akornanni nutaamik
isumaqatigiissuteqarsinnaasimanerput.
Isumaqatigiissut oqaluttuarisaanermi pi-
ngaaruteqarpoq, tatigeqatigiinnermut ataqqe-
qatigiinnermullu uannut uppernarsaataasoq,
suleqatigiinnitsinni tunngaviujuaannarsimasoq.
Tullissaanik, allakkatit 25. juni 1997-meersut
qutsatigaakka, tassani siunnersuutigigakku
Danmarki Kalaallillu Nunaat peqatigiillutik
nunat tamalaaneersunik immikkut ilisimasalin-
nik suleqatigiissitaliussasut, Kalaallit Nunaanni
qaartartorsuit qaartitsissutaannik toqqorsiso-
qassagaluarpat pinngortitamut sillimaniarner-
mullu sunniutaasinnaasunik misissueqqissaar-
tussanik.
Qaartartorsuit qaartitsissutaannik imaluun-
niit taakkua ilaannaannik toqqorsisinnaanermik
apeqqut imaannaanngitsorujussuuvoq, taa-
maaliortoqassappallu eqqarsaatigilluagassaq.
Isertorsinnaanngilara kingunerisinnaasaasa
ilaasa, - soorlu Tunup avannaarsuani pinngor-
titarsuaq minguitsoq mianernaqisorli nunarsu-
arlu tamakkerlu isumannaallisaanermut politik-
kikkut tunngaviatigut ajornartorsiutit eqqar-
saatigalugit - aamma annertuumik isumaalut-
sillungalu qulartimmanga.
Kisianni soorunami pilersaarummik anner-
toorujussuarmik sunniuteqalersinnaasumik aa-
liangiinnginnermi - illersoraanniluunniit akerle-
rigaanniluunniit - ilisimasassanik uppernarsaa-
tissanillu pissarsiniartariaqarpoq.
Qaquguugaluarnersoq pisortatigoortumik a-
merikkamiunit russinillu saaffiginnittoqassap-
pat isumaqatigaakkit pinngortitamut sillimani-
arnermullu kiisalu isumannaallisaanermi poli-
tikkikkut kingunerusinnaasut peqqissaartumik
misissussagatsigit.
Maannakkuugallartoq paasisara tassaavoq
ilisimatusarfik RAND nalunaarusiamut missi-
ngersuusiorsimammat. Taamaammat amerik-
kamiut nukissiuteqarnermut ministereqarfia,
nalunaarusiamik inniminniisimasoq, suli isum-
mersimanngilaq. Aamma amerikkamiut naalak-
kersuisui isummersimanngillat. Taamaammat
amerikkamiut naalakkersuisi saaffiginnissute-
qarsimanngillat.
Tamanna attuumassuteqarunarpoq RAND-ip
pingaamertut eqqarsaatersuutigimmagu sakkus-
sianik nakkutilliineq nutaarluinnaq, SMART (Stra-
tegic Accelerated Removal Talks), pissaanilissu-
amik pinngitsoorani isumaqatiginninniutigine-
qartussaq. Isumaqatiginninniamerit taamaattut
immikkut isiginiameqarsinnaanngillat pissaani-
lissuit sakkussianik nakkutilliineq pillugu isuma-
qatiginninniamerini. START El-mik isumaqatigin-
ninnialemissaq utaqqimaameqarpoq mssit inat-
sisartuisa DUMA-p START II suli atsiunngimma-
gu. RAND-ip nalunaarusiaani aamma oqaatigine-
qarpoq SMART »within a decade«-ilerlugu piviu-
sunngortinneqarsinnaasoq.
Taamaammat SMART sivisuumik isumaqatigin-
ninniutigineqartussaavoq. Qaartartorsuit qaartit-
sissutaannik imaluunniit ilaannik toqqorsinnaasut
RAND-ip siunnersuutaanut suli isummersimatin-
nagit sulilu SMART pillugu isumaqatiginninnia-
lersinnagit isumaqanngilanga misissueqqissaar-
nissamik aallartitsisariaqartugut.
Taamaammat utaqqimaarta peqatigiillutalu
susoqarnera malinnaavigalugu. Tamanna pi-
sinnaavoq danskit kalaallillu nunanut allanut
sillimaniarnermullu atorfilittatigut ataatsimiiti-
taliaanni ataavartumillu suleqatigiinneranni.
Tamannarpiaq pissutigalugu 1995-ip ukiaa-
nerani danskit/kalaallillu nunanut allanut silli-
maniamermullu politikkikkut atorfilittatigut a-
taatsimiititaliorput. Ataatsimiititaliaq taanna
nunanut allanut sillimaniarnermullu politikkik-
kut apeqqutinik suugaluartunilluunniit oqallif-
fiusarpoq, Kalaallit Nunaannut attuumassutil-
innik, danskinit kalaallinilluunniit oqaluuseri-
tikkusutanik.
Sakkussakillisaanerup isumaqatiginninniuti-
gineqarnera pillugu Nunanut allanut minister-
eqarfiup allagaqaataa ilannguppara ilinnut ili-
simatitsissutitut.
Kalaalllit Nunaanni naalakkersuisut Danmar-
kimilu naalakkersuisut tatigeqatigiillutik sule-
qatigiittuarnissaat qularutiginagu
Ajunnginnerpaamik inuulluaqqusivunga
Poul Nyrup Rasmussen.