Atuagagdliutit - 04.09.1997, Blaðsíða 10

10
Nr. 68 • 1997
---—-------
GRØNLANDSPOSTEN
QAARTITERISARTOQ
AALISARTUNNGORTOQ
Christian Høy - Kalaallit Nunaanni nutaaliaasumik aalisartarnermi maiigassiuisoq
- Atuakkiaq pitsaalluinnartoq.
Frk. Smillap apummik malu-
ginninnera. Kisiannili atuffas-
sisup nipaa sapingaajalluin-
narpara. Taamaattumik båndi
akuttunngitsumik qamittaria-
qartarpara.
Altanip matua igalaallu
ammagaluartut sulialaamera-
ta kiassuaq millisissinnaan-
ngilaa inimi Guldbergs Have-
mi Østerbro-mi København-
imiittumi. Nunatut kiattutut
kiattuarnera Danmark-imi
sap. akunnerini arlalinni atu-
gaasimavoq, taamaattumik
Christian Høy kiagunnermit
kuualaartuinnaavoq, issiavis-
suarmi issiasoq qarleeraqarlu-
ni tungujortunik ilulleqarluni-
lu tungujortunik allalimmik.
Isai kisimik iluaallattutut isik-
koqartarput, nuliami Nathali-
neap uulialertakkanik qalipa-
gai Kalaallit Nunaannit issit-
tumeersut nunaqarfinnit a-
ngallatinillu saqqallit isigile-
raangagit.
Kiallu Christian Høy-ip
inuunerani malunnaateqan-
ngisaannarsimavoq. Eqqar-
sartarnermigut immaqa qallu-
naat illoqarfiisa pingaamer-
saanni inuuneq sungiussima-
vaa, timaali malinnaasinnaan-
ngitsutut ippoq, nunat kiattut
sungiukkuminaatsimmagit.
Tamatumalu nassuiaatissaa
ajornanngilluinnarpoq. Uki-
orpassuami Christian Høy-ip
sungiusimasimavai kiassutsit
allaalluinnartut, siullermik
qaartiterisartutut, kingorna
aalisartutut kingusinnerpaa-
millu Namminersomerullutik
Oqartussani aalisamermut si-
unnersortitut, tamatumani a-
kisussaaffigalugit misileraal-
luni siuarsaallunilu aalisartar-
nerit, ingerlattameranni issit-
tup nillemera timimigut ma-
lugilluartarsimagamiuk.
Nersornaat
Christian Høy-ip Kalaallit
Nunaanni nutaaliaasumik aa-
lisartalemermut sunniutaa ul-
lutsinni suli malugineqarsin-
naavoq - siunissamilumi.
Taamatut suliniuteqarsimani-
ni pissutigalugu sioma Ka-
laallit Nunaanni Aalisartut Pi-
niartullu Kattuffiannit (KNA-
PK) nersomaammik tunine-
qarpoq.
Kisiannili ukiorpassuarni
sulinikkut nungullarsarsima-
neq Christian Høy-imut 73-
inik ukiulimmut malunniullu-
arsimavoq. Isigiarsuttunngor-
simavoq, taamaattumik atu-
akkat taarserneqarsimapput
båndimik tusarnaarummik.
Gigteqarnini pissutigalugu
Kalaallit Nunaanni najuga-
qarsinnaanngilaq. Kisiannili
umiit qasertut kiinnallu tunu-
anni narrutsassimanermik ta-
kusassaqanngilaq. Imaluun-
niit inuunermi atugarisimasat
pillugit nalligeqqusaarner-
mik.
Inuusoq malugineqarsin-
naavoq anguniakkani angu-
jumallugit tamaviaartarsima-
soq. Inuk inuunermini tamar-
mi piumassuseqarluarsima-
soq, timimigut nukittuujusi-
masoq minnerunngitsumillu
ilaannikkut naalasseriittarsi-
masoq. Pissutsimi annersaa
suli tigumiarpaa, naak qaani
eqisaluttoq akuttunngitsumik
kakkissaammik tagiartaralu-
arlugu.
- Siusinnerusukkulli pilli-
ngajattut inuunerusimavunga.
Tamannali maannakkut katas-
simavara, aalisartutoqaq ma-
iigassiuisoq oqaluttuarpoq.
Allamut aallarusunneq
Christian Høy-ip inuunermi
annersaani Kalaallit Nunaan-
ni najugaqartariaqamera taa-
matut pisartut allat assigalugit
nalaatsomikkut pivoq.
Angutaa Ringkøbing-imi
inunngorsimasoq sanasutut
ilinniarsimavoq. Arna
Schweiz-imiuuvoq, nunamilu
tassani Christian peroriartor-
poq. Meeraanini nuannersutut
eqqaamanngilaa. Qatanngu-
taasa pingajuat inunngomiar-
tillugu amaa toquvoq, ukiuni-
lu tulliuttuni paarsisut suka-
ngasuut paarlagaattut peror-
sarneqarneranik aqutsisuup-
put.
- Inussiaataanissarali kis-
saatiginngilara. Mikisorsuul-
lungali allamut aallarusunneq
kissaatigisarsimavara, Chris-
tian Høy oqaluttuarpoq, ila-
qutariinni inukulugineqar-
nersaasutul imminut taasoq,
taamaallaallu 13-inik ukio-
qarluni Lausanne-mi anger-
larsimaffimminit qimaasima-
soq.
14-inik ukioqarluni qaarti-
terillutik immikkut sullorsua-
liortartuni ilinniartunngorpoq,
1950-illu tungaanut Schweiz-
imi, Belgiami Frankrig-imilu
aqqusinniortutut qaartiterillu-
nilu sullorsualiortartutut sulil-
luni, Norge-mi piffissami si-
visuumi sanasutut sulisimal-
luni, aammalu Sverige-mi u-
miartortutut svenskit niuffa-
giutaanni inuttaasimalluni.
Sorsunnersuup kingorna qal-
lunaat sakkutuuini sakkutuu-
juvoq, taamalu Den Danske
Brigade Tyskland-imeeqati-
galugu, tyskit sakkutuuisa i-
neqarfiini paarsisutut aamma
inunnik ujameqartunik ujaa-
sisartutut.
Ivittuuni orsugiassiorfik
Christian Høy meeraanermi-
nit eqqaamasaqarpoq puigor-
sinnaanngisaminik. Aqqani-
linnik ukioqarluni naapippaa
palasi katuuliusoq, Kalaallit
Nunaannut sulinngiffeqarluni
angalareerluni uteqqammer-
soq. Palasip takutippaa assili-
sanik qalipaatigissaarluin-
nartunik, oqaluttuullugulu nu-
namik tupinnartumik iluliar-
sualimmik. Palasilu palersi-
masorujussuuvoq, Christian
Høy-ip tamanna eqqaamavaa,
imminullu neriorsorluni nu-
nami tassani tupinnartumi ilu-
liarsuamik takunnikkumaar-
luni.
Takorluukkallu piviusun-
ngorsinnaapput, taamaattu-
mik 1947-miit 1950-imut
Christian Høy Ivittuuni orsu-
giassiorfimmi qaartiterisartu-
tut ukiut tamaasa qinnuteqar-
tarpoq. 1951-imi kiisami aku-
erineqarpoq. Ivittuuni orsugi-
assiorfimmi qaartiterisartutut
£ atorfitsinneqarpoq, ukiorlu
g taanna februarimi umiarsuan-
| nguaq qisuk ilaaffigalugu
o København-ip umiarsualivia-
| nit siullermeerluni Kalaallit
< Nunaannut aallarpoq. Imma-
6 qa eqqaasimassavai palasip
S palersimasup angalanerminik
i oqaluttuarisai. Kisiannili al-
larluinnamik eqqarsaatissaqa-
lerpoq. Angalanerammi ilu-
ngersunartorujussuuvoq, u-
miarsuannguaq assortuarluni
sermertaqalunilu. Christian
Høy-ip suli eqqaamavaa i-
kaamertik pillugu bådsman-
dip oqaasia: Sømilit pingasut
siumut, marlullu kingumut!
Asasatuaa
Sap. akunnerini arlalinni a-
ngalapiloreerlutik Qaqortumi
umiarsualivissipput, taamaa-
lillunilu Christian Høy-ip
siullermeerluni Kalaallit Nu-
naat tummarsinnaalerpaa.
- Nassuerutigissavara Ka-
laallit Nunaat ilisimanngillu-
innarakku. Ilaatigut eqqarsaa-
tigisimavara Qaqortumiit
Ivittuunut cykilersinnaallu-
nga. Kisiannili sineriak tikik-
kiartorlugu takugakku allarlu-
innarmik isumaqalerpunga,
Christian Høy illarluni oqa-
luttuarpoq.
- Kisiannili tassa omitannut
apuuppunga, ukiunilu arlaqar-
tuni orsugiassiorfimmi suli-
vunga, suliffigissaarlunga a-
kissarsiarissaarlungalu, Chris-
tian Høy oqaluttuarpoq, Ivit-
tuuniitilluni qamuuna aalater-
neqaatigisaminik misigisaqar-
simasoq:Inuunermi asajuaan-
nagassamik naapitsineq, kuja-
taamioq Nathaline naapikka-
miuk, Oslo-mi 1954-imi kati-
tani.
Katinnerallu pissutaavoq
Kalaallit Nunaanniit aallaru-
malemerannut. Christian
Høy-ip Europa Nathaline-mut
takutikkusuppaa, taamaattu-
mik orsugiassiorfimmi suli-
nerminit soraarpoq.
- Motorcykeli 750 ccm pi-
siareriarlugu qaammatini tul-
liuttuni pingasuni angalaffi-
gaavut Tyskland, Norge, Sve-
rige Danmark-ilu. Angala-
nitsinni aalajangerpugut Ca-
nada-mut nunasiumalluta,
pappiarallu pisariaqartinne-
qartut tamarmik piareermata
Nathaline naartulerpoq. Taa-
maattumik pilersaarutigut al-
lanngortippavut. Kalaallit
Nunaannut uterusulerpoq,
taamaattumik uanga aamma
orsugiassiorfimmi atorfeqaq-
qilerpunga, Christian Høy o-
qaluttuarpoq.
Nathaline qatanngummini
Nakskov-imi najugalimmi
najugaqartillugu Christian
Høy kisimiilluni Kalaallit
Nunaannut uterpoq - suliffim-
milu paarinerata nalaani -
Arsummi Ivittuunit 16 sømil-
inik ungasitsigisumi illulior-
luni - illumik type 24-mik
taaneqartartumik. Ukiakkut
1956-imi illu iserterfigineqar-
sinnaalerpoq, ilaqutariillu ta-
marmiullutik iserterput.
Allamut saanneq
1959-imi Christian Høy-ip
inuunera allamut saappoq.
Aalisameq pileritsatsitsivoq.
Qaartiterutit sulinermilu pif-
fissamik atuinemut allattuif-
fiit taarsemeqartariaqalerput
piniutinik, ullormillu sulif-
fimmik siumut ilisimaneqa-
reersinnaanngitsumik qanoq
sivisutigisinnaasumik.
Orsugiassiorfimmi inussi-
aatitut misigisimalersimavu-
nga. Aalisariummik 26 fod-
imik pisinissamut katersisi-
mavunga, kisiannili aalisar-
neq ajomaatsuinnaanngilaq.
Ukiuunera sivisusaqaaq, mi-
sigisimasarpungalu kalaallinit
terlinnit illaruaatigineqartar-
lunga, naak ajutoorluinnaraa-
ngama ikiorneqartaraluarlu-
nga. Kajumissaarpaannga pi-
niutinik eqqortunik piseqqul-
lunga, aalisarfigisartakkamin-
nillu pitsaasunik ilitsersuut-
tarlunga, Christian Høy oqa-
luttuarpoq, piffissap ingerla-
nerani imarsiomermik nuan-
narisaqarluinnalersoq, kalaal-
linillu aalisartoqatiminik sule-
qateqarnermik nuannarinni-
lersoq.
Aalisariut siulleq pisiani
1960-imi 30 fodimik taarser-
paa. Ingerlaannarlu isumaqa-
lerpoq Arsuup eqqaani aali-
sartarfiit nammineq angusa-
qarusunneranut mikivallaa-
lersut. Amigaatigai talittarfiit
nutaaliaasut innaallagissa-
moortunik amoortaatillit.
Aammattaaq Nathaline aam-
ma Christian kissaateqarput
meeqqat pitsaanerusumik atu-
artinneqartariaqartut. Taa-
maattumik Qaqortumut nuup-
put.
Illu kusertoq
- Illu pisoqaq attartorparput,
sulilu eqqaamavara qaliata
ataanut qillertuusamik ilisisa-
riaqartarluta, siallertillugu ku-
serfissamik. Aatsaallu 1964-
imi boligstøtte aqqutigalugu
type 24-mik sanasinnaaleratta
ajornartorsiutivut qaangiup-
put, Christian Høy oqaluttuar-
poq, ukiuni tulliuttuni angal-
latini 42 fod atorlugu aalisa-
garpassuaqarnerata nalaani
aalisamermik misigisaqarsi-
masoq.
- Aalisartutut Qaqortoq a-
ngerlarsimaffigissallugu na-
leqqulluarpoq. Nunap Isua
uiarlugu saarullinniarsinnaa-
vunga. Sikorsuillu akornu-
taassappatta Ilulissanut raa-
jamiarsinnaavunga. Piumas-
suseqaraannimi periarfissat
pitsaalluinnartuummata.
Kisiannili Christian Høy a-
taatsimik ajomartorsiuteqar-
poq. Angallammik taama a-
ngitigisumik ingerlatsinissa-
mut pappiaranik uppemarsaa-
tissanik amigaateqarpoq. Ta-
mannami tikillugu immikkut
akuerineqarluni angallammik
ingerlatsisinnaasimavoq. Ta-
mannalu ingerlaannarsin-
naanngimmat 1969-imi
Nuummi Umiarsuaaqqat
Naalagassaasa Uinniarfianni
sønæringsbevis-imik pissarsi-
niarluni atualerpoq.
Atuamermi nalaani Kalaal-
lit Nunaanni kilisaatit aqu-
mikkut amoorivillit siuller-
saanni Den Konglige Grøn-
landske Handel-imit pigine-
qartumi aalisartuinnartut inut-
taavoq. Savalimmiormiumit
ilinniartinneqarpoq, ukiorlu
ataasiinnaq qaangiuttoq
Christian Høy trawlbas-itut
sulisinnaalerpoq.
- Kisiannili paasigakku sa-
valimmiormiunit akissarsia-
kinnerullunga kamattorujus-
suuvunga. Tamatuma pissu-
taavoq KGH isumaqarsi-
mammat Kalaallit Nunaanni
nunaqavissuusunga, taamaat-
tumillu akissarsiakinnerullu-
nga aalisartuusinnaasunga.
Naammagittaalliorlunga piu-
masaraara suliat assigiit assi-
giimmik akilersorneqartaria-
qartut. KGH akivoq tamanna
politikikkul apeqqutaasoq.
Taava kilisaammiit niuvunga.
Ikiorneqarneq
Maannakkullu ilaqutariit
Høy-ikkut kujasinnerusumut
nuupput. Nathaline, Christian
meeqqallu Nakskov-imut
nuupput, taamalu qaartiteri-
sartuusimasoq aalisartuusi-
masorlu umiarsualiortutut i-
linnialerpoq. Kisiannili Ka-
laallit Nunaat aalisartuunerlu
puigorsinnaanngilai. Nak-
skov-imilu umiarsualiortuu-
nermi siunissaq qaamaval-
laanngitsutut isikkoqarmat,
KGH 1976-imi Qaqortumi
aalisameranik nangitseqqul-
lugu kajumissaarimmat, Chri-
stian Høy akuersivoq. Taa-
maaliussappat KGH-p piniu-
tit akilerumavai: Bundgamit
marluk.
Christian Høy nammineq
aningaasaatiminik 42 fodimik
angallatisivoq, ingerlaannarlu
aalisameq aallartillugu.
- Aalisameq iluatsilluartu-
mik ingerlavoq, malugisin-
naavarali tamanit tikilluaqqu-
neqarnanga. Taamatummi
misigisimavunga. Bundgamit
atorlugit aalisagarpallaartarsi-
magunarpunga. Aalisartut al-
lat nalinginnaasumik isuma-
qartarput bundgarnersorneq
pisariuallaartoq. Imaluunniit
aalisariutit ilaat bundgamer-
suutissatut mikivallaartarlu-
tik. Pissutsimmi taamanikkut
taamaapput, kisiannili piffis-
sap ingerlanerani bundgar-
nersortut amerlanemlerput.
- Aalisaqatikka pingasut-
sisamat akilersorpaicka. Ilaqu-
tariit aalisamermik ingerlatsi-
nerat tamatumani pineqanngi-
laq. Aalisarnermi pissutsit
aaqqissuussaapput, akissarsi-
arissaarfiuvorlu.
- Akerliuniamerli malun-
narpoq, naak aamma ajun-