Tíminn - 25.09.1976, Qupperneq 8

8
TÍMINN
Laugardagur 25. september 1976.
Laugardagur 25. september 1976.
ALLT frá fyrstu tfö hefur
stam valdiö mörgum mannin-
um kvöl og pinu. Fyrir þá, sem
þetta hrjáir geta einföldustu
samskipti viö aöra menn, s.s. aö
kynna sig, tala á mannamótum,
svara I sima eöa bara panta
máltið á veitingahúsi, oröiö
hrein martröö.
Fram til þessa hafa allar til-
raunir til aö vinna bug á stami
verið árangurslausar, ef undan
er skilin aöferö Demosþenesar.
En sagan segir okkur, aö hann
hafi stamaö svo ógurlega, aö
hann hafi ekki komiö ó-
brengluöu oröi út úr sér. Honum
datt þvi þaö ráö i hug, aö ganga
niöur aö sjónum, stinga upp i sig
steinvölu og kalla I kapp viö
brimiö. Þetta gaf góöa raun, og
varö hann siöar einn mesti
ræöusnillingur fornaldar. Sér-
fræöingar hafa eytt árum og
áratugum i aö reyna aö leysa
tilfinningabrenglin, sem þeir
segja vera orsökina fyrir stami.
Og I þeim tilgangi aö losa þenn-
an kviöa og spennu úr sálarlifi
manna, hafa sumir læknar meö-
al annars reynt aö nota róandi
lyf, dáleiöslu og jafnvel raflost.
Aörir læknar hafa einbeitt sér
aömálnotkuninni sjálfri og hafa
ráðlagt sjúklingunum aö syngja
eöa hvisla fyrstu oröin i setning-
unum eöa aö byrja áttund hærra
og siðan lækka róminn niöur i
eölilega tónhæö. Þetta hljómar
oft hjákátlega og gerir viö-
komandi enn vandræöalegri en
ella.
Núna hafa þó veriö fundnar
upp tvær aöferöir, sem eiga al-
gjörlega aö lækna stam, meira
aö segja hjá þeim, sem þjáöst
hafa vegna þess ævilangt. Sú
fyrri byggist á notkun litilla
taktmæla, sem stamarar bera á
sér eins og heyrnartæki.
Læknar höföu veitt þvi at-
hygli, aö ef stamarar töluöu
taktfast, þá jókst mállipurö
þeirra. Þvi var fariö aö láta þá
nota taktmæla þeim til aöstoö-
ar. En þetta leysti ekki vand-
ann, þvi aö þó aö þeir gætu
heima fyrir og hjá lækninum
lært að tala reiprennandi i takt
viö mælinn, stömuöu þeir eftir
sem áöur, þegar þeir komu út og
höföu engan mæli viö höndina.
Þá var þaö fyrir nokkrum ár-
um, aö John Paul Brady, doktor
viö háskólann i Pennsylvaniu,
hugkvæmdist aö búa til litla
taktmæla, knúna rafmagni, sem
hægt var að bera viö eyraö. 1
skýrslu, sem hann sendi frá sér
áriö 1971 kemur fram aö i litlum
hópi sem hann haföi til meöferö-
ar, varö framför hjá 80% sjúkl-
inganna. Og siðan hefur þessi
aöferö verið notuð i sivaxandi
mæli. Læknismeöferöinni er
þannigháttaö, aö I fjóra og hálf-
an mánuö veröur sjúkl-
ingurinn aö mæta vikulega
hjá lækni. Þar lærir hann fyrst
aö tala i takt viö taktmæli, eöli-
legan aö stærö, sem stilltur er á
litinn hraöa, eöa um þaö bil sex-
tiu orö á minútu. Smám saman
er hraðinn aukinn þar til oröin
eru komin upp I 112 á minútu,
sem er nokkurn veginn eölilegur
talhraöi. Þegar þvi marki er
náö, byrjar sjúklingurinn aö
nota litla mælinn.
Fyrst i staö er hann aöeins
notaöur heima, siöan meöal
kunningja og aö lokum hvar og
hvenær sem er. Sjúklingurinn
venur sig svo af notkun hans
meö þvi aö stytta þann tlma
sem hann notar hann dag frá
degi, og á sex til tólf mánuöum
hefur hann vaniö sig af honum.
Þeir, sem gangast undir þessa
meöferö, stama yfirleitt mjög
mikiö og hafa reynt fjölmargar
aöferöir til úrbóta, en allar án
árangurs. Sumir eru svo illa
haldnir, aö i fyrstu heimsókn
sinni til læknisins geta þeir ekki
einu sinni gefiö munnlega
skýrslu. Meö hjálp mælisins er
fljótlega vart einhverra fram-
fara I öllum tilfellum, og innan
nokkurra mánaöa geta 75% af
sjúklingurinn talaö hikstalaust.
Hin aðferðin var þróuö af dr.
Martin F. Schwartz viö lækna-
stööina viö háskólann I New
York. Eftir þvi sem Schwartz
segir, þá er stam þriskipt keöja
áunninna venja. Fyrsti hlekkur-
inn er ótti — ótti viö viss orö,
visst fólk og vissar aöstæöur,
sem oft á rætur aö rekja til at-
buröa i æsku. Þar getur veriö
um aö ræöa sjúkdóm, slys,
kviöa fyrir aö byrja I skóla eöa
flytjast til annars bæjar. Annar
hlekkurinn sem jafnframt er
mest afgerandi, er þaö ástand
aö raddböndin læsast, krampi
myndast I barkakýlinu sem bein
afleiðing af fyrsta hlekknum.
Siöan er þriöji hlekkurinn,
stamiö sjálft, tilraun til aö losa
raddböndin.
Til aö reyna aö hindra aö
raddböndin læsist, nota sumir
aðferð, sem er fólgin i þvi aö
mynda t.d. ,,uh” á undan hverri
setningu. Winston Churchill,
sem stamaöi á sinum yngri ár-
um, fann upp á þvl aö setja „m”
á undan sumum setningum sin-
um. Þetta varö siöar ein-
kennandi fyrir ræöustil hans. Til
aö mynda sagöi hann
„mmmmmm, England mun
aldrei gefast upp.” Emmiö hélt
raddböndum hans titrandi
þannig, aö hann gat talaö án
þess aö krampi myndaöist i
harkakylinu.
Þaö sem þarf aö gera, segir
Schwartz, er aö koma i veg fyrir
aö raddböndin læsist. Hægt er
að koma i veg fyrir þaö á mjög
einfaldan hátt. Þaö á aö anda
frá sér meö munninum, án á-
reynslu eöa fyrirhafnar, og láta
loftið streyma beint inn I fyrsta
oröið, setninguna eöa máls-
greinina. Loftiö frá munninum
sér þá um aö halda titringi i
raddböndunum. Þá er komiö aö
vandamáli, sem er mjög al-
gengt meöal stamara, en þarf
aö vinna bug á. Þeir hafa til-
hneigingu til aö flýta sér aö
segja fyrstu oröin i staö þess aö
ævinlega á aö segja fyrsta at-
kvæöiö hægt. Sé loftiö látið
streyma út áreynslulaust en
ekki brýst út. og siöan andaö ró-
lega án þess aö hika, þarf eng-
inn aö óttast, aö hann stami.
Þegar svo fyrsta atkvæöið er
komiö, er hægt aö halda áfram á
hvaöa hraöa sem æskt er. Þessi
aöferð er svo einföld, aö flestir
læra aö nota hana á innan viö
tveim klukkustundum.
Aö sögn Schwartz, er þaö ekk-
ert vandamál að stööva stam,
verra er aö halda þvi niöri. 1
þeim tilgangi tekur hann sjúkl-
inga I vikumeðferö átta klukku-
stundir á dag. Þaö þýöir þó ekki,
aö sjúklingarnir séu undir
læknishendi I átta tima, heldur
lætur hann þá fara út og nota
aðferðina meöal fólks, fara I
búöir, veitingahús, tala viö ó-
kunnuga og þess háttar. Allt
næsta ár eru þeir svo hvattir til
aö æfa sig i klukkutima á dag.
Klukkutimanum er skipt I fjóra
hluta og tekur sjúklingurinn æf-
ingarnar upp á segulband, sem
hann sendir vikulega á skrif-
stofu Schwartz.
Hugmyndin á bak við þetta er
aö æfa þetta svo oft, aö þaö
veröi ósjálfrátt undir öllum
kringumstæöum. Rúmlega sjö
hundruö sjúklingar, nokkrir aö-
eins fjögurra ára aö aldri, hafa
gengizt undir þessa meöferö
meö góöum árangri. 1 89% til-
fella ná sjúklingarnir bata, en
það þýöir aö 89 af hverjum
hundraö sjúklingum, sem
Schwartz hefur haft til meöferö-
ar, stama ekki aö ári liönu.
mm
Dr. Martin F. Schwartz hefur þróaö einfalda aöferð, sem hann segir binda enda á stam. Aöferðin hefur hjálpaö 700 sjúklingum og er notuö I allmörgum skólum og
stofnunum.
Skdkmótið í Bremen
Árangur Guðlaugar
mjög glæsilegur
Dagana 13.-17. sept. s.l. var
hin árlega „Sex landakeppni” i
skák háð iBremen i Þýzkalandi.
Þátttakendur i keppninni voru
Noröurlöndin og V-Þýzkaland.
I islenzku sveitinni voru:
Ingvar Ásmundsson, Jón
Kristinsson, Július Friðjónsson,
Magnús Sólmundsson, Omar
Jónsson, (unglingur) og Guð-
laug Þorsteinsdóttir.
Þegar til Bremen kom var
það tilkynnt, aö Finnar heföu á
seinustu stundu hætt viö þátt-
töku — væntanlega af fjárhags-
ástæðum.
Þar sem Bremenbúar eiga
góðu skákliði á að skipa var
ákveðið aö táka þá inn i keppn-
ina, svo að ekki þyrfti aö „sitja
yfir”. Þaö voru þvi aðeins fimm
þjóöir i hinni eiginlegu lands-
keppni aö þessu sinni.
Arangur Islendinga i keppn-
inni var þessi:
tsland — Noregur 3-3
tsland — Þýzkaland 3-3
tsland — Danmörk 2 1/2-3 1/2
Island — Sviþjóö 3 1/2-2 1/2
tslendingar töpuöu einni
keppni, unnu eina en skildu tvis-
var jafnir og hlutu 12 vinninga.
t keppninni viö Bremen gekk
islenzku skáksveitinni illa, hlaut
aöeins 1 vinning, þau Guölaug
og Ingvar gerðu jafntefli, en
hinir töpuöu. Sveit Bremen tap-
aði annars stórt fyrir hinum,
svo að tap þetta var næsta
slysalegt.
Úrslit keppninnar milli land-
anna fimm uröu:
1,- 2. Noregur og Danmörk 12
1/2 v
3. tsland 12 v.
4. -5. Sviþjóö og V-Þýzkaland 11
1/2 v
Séu vinningar Bremen reikn-
aðir meö hlaut Noregur flesta
vinninga eöa 16 1/2, en ts-
lendingar fæsta eöa 13 v.
A kvennaboröinu hlaut Guö-
laug Þorsteinsdóttir flesta vinn-
inga eða 4 af 5 mögulegum. Hún
vann 3 skákir og gerði 2 jafntefli
og var mjög vinsæl meðal
áhorfenda. I lokahófinu hlaut
hún verðlaun fyrir frammistööu
sina.
Magnús Sólmundsson fékk
flesta vinninga á 4. borði eða 3
af 5.
Móttökur allar voru hinar
beztu og ferðin öll hin ánægju-
legasta.
\
Lýsing 76
Byggingaþjónusta arkitekta
hefur opnaö sýningu i sal sinum
aö Grensásvegi 11 og ber sýningin
heitiö Lýsing 76.
Á þessari sérsýningu eru sýnd
loftljós, veggljós, útiljós, tenglar,
perur o.fl. og sýna bæöi innlendir
framleiöendur og innflytjendur.
I tilefni af sýningunni hefur
Daði Agústsson, rafmagnstækni-
fræöingur veriö fenginn til að
halda erindi um ljóstækni.
Þing
Bridge-
sarrt-
bandsins
um helgina
Þing Bridgesambands ts-
lands veröur haldiö um helg-
ina og hefst i dag, laugardag-
inn 25. september kl. 13:30 i
Hreyfilshúsinu viö Grensás-
veg. Tuttugu og sjö aöildarfé-
lög, viðs vegar af landinu,
sækja þingiö.
A dagskrá eru venjuleg
aðalfundarstörf, laga-
breytingar og önnur fram-
faramál bridgeiþróttarinnar.
TÍMINN
List
að
láni
Gsal-Reykjavik. — Þaöeróhætt
aö fullyröa, aö listlánadeildinni
hafi veriö tekiö mjög vel, sagöi
Þóra Kristjánsdóttir hjá Nor-
ræna húsinu i samtali viö Tim-
ann, en sJ. vor tók Norræna
húsiö upp þá nýbreytni, sem
jafnframt var nýjung hér á
landi, aö lána listaverk út tii al-
mennings, á sama hátt og bæk-
Opnuö hefur veriö sýning á þeim tistaverkum, sem til útlána eru, i anddyri og bókasafni Norræna
hússins. Myndirnar hér á siöunni eru af nokkrum þeim listaverkum, sem fólk getur fengiö aö láni
hjá listlánadeildinni. Timamyndir: Róbert.
ur.
— Þaö hefur veriö mikil eftir-
spurn eftir listaverkum, meiri
en viö höfum getaö sinnt, sagöi
Þóra. — Mjög mikiö hefur boriö
á þvi, aö stúdentar, sem búa á
stúdentagaröinum, fái myndir
aö láni. Þeir hafa flestir tóma
veggi og koma þvi hingað á
mánaöarfresti og fá myndir aö
láni. Auk stúdentanna er mikiö
um þaö, aö aörir einstaklingar
fái lánaöar myndir, og talsvert
er um þaö, aö stofnanir vilji fá
myndir. Þá má einnig nefna, aö
myndir hafa verið sendar út á
land, t.d. fékk bókasafniö á ísa-
firöi sendar myndir ekki alls
fyrir löngu til þess aö dreifa þar.
Um 180 norrænar grafik-
myndir eru til útlána i Norræna
húsinu, að sögn Þóru, en þaö var
Norræna-grafíkbandalagið,
sem gaf húsinu myndirnar, eftir
að hafa fengið styrkveitingu til
kaupa á þeim frá Norræna
menningarmálasjóönum.
Myndirnar 180 voru valdar á
stórri norrænni yfirlitssýningu á
grafik, sem haldin var i Bergen
i Noregi fyrir u.þ.b. hálfu öðru
ári, en sérstök dómnefnd, skip-
uð fulltrúum frá öllum Noröur-
löndunum valdi myndirnar. Aö
sögn Þóru eru svo til jafn
margar myndir frá hverju
landi, og eiga 12 tslendingar
myndiri safni Norræna hússins.
Af tslendinga hálfu áttu þeir
Þórður Hall og Jón Reykdal sæti
i dómnefndinni.
Þóra sagöi, aö þrjár myndir
hefðu bætzt viö þetta safn, en
þaö eru grænlenzkar grafik-
myndir, sem Norræna húsiö
festi kaup á.
Timinn innti Þóru eftir þvi,
hvernig þetta safn yrði end-
urnýjað, og sagði hún, að
enn væri óljóst, hvernig þvi yrði
háttaö, en Þóröur Hall og Jón
Reykdal, sem báðir eru I stjórn
Norræna grafikbandalagsins
munu ræöa um þaö mál á næsta
stjórnarfundi, en leyfi banda-
lagsins þarf til þess aö selja t.d.
þessar myndir og kaupa aörar I
staöinn.
Hjá listlánadeildinni hafa
þegar verið skráö yfir 300 útlán,
og hefur hingaö til ekki veriö
hægt að anna öllu meira, eins og
áöur segir, þar eö rammaeign
listlánadeildarinnar var af
mjög skornum skammti. Nú
hefur verið bætt úr þvi, og hafa
nú verið settar upp til sýnis,
bæöi i anddyri hússins og I bóka-
safni, flestar þær myndir, sem
enn hafa ekki farið i umferö.
Myndirnar eru lánaðar út
með sömu kjörum og bækurnar
i bókasafni hússins, og er öllum
heimilt aö fá mynd til láns, eigi
þeir útlánskort. Kostar útláns-
kort 50 kr. og gildir i eitt ár.
Lánstimi myndar er aö ööru
jöfnu 30 dagar.
£Mit, ’KHtls&'t.*