Tíminn - 16.02.1977, Blaðsíða 9

Miövikudagur 16. febrúar 1977
9
**
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson <ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur Glslason.Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
við Lindargötu, símar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðal-
stræti 7, simi 26500 — afgreiðsluslmi 12323 — auglýsinga-
simi 19523.. Verð I lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaðaprenth.f.
Sefasýki
1 gamalli bók, nefnilega helgri skrift, eru menn
varaðir við þvi að byggja hús sitt á sandi. Stormar
koma og steypiregn, og húsið skolast burt.
Þetta er dæmisaga i bibliunni, og út af þeirri dæmi-
sögu hafa margar kynslóðir kennimanna lagt á
ýmsa vegu. Hún á viða við, bæði i andlegum og
veraldlegum efnum. Samt sem áður eru menn si-
fellt að rogast með byggingarefni sitt út á sandinn
til þess að hrófa þar upp fljóttimbruðum húsum.
Að slikri kastalagerð hefur mikið kveðið i sumum
blöðum landsins á siðustu misserum. Markmiðið
hefur verið tviþætt: Annars vegar að koma höggi á
andstæðinga, hins vegar að búa til söluvarning til að
kitla misjafnar hvatir, sem blunda kynnu með fólki.
Nú hafa þessir kastalar riðað til falls, eins og ann-
að sem á sandi er reist. Grunnurinn var ótraustur,
og það hefur gerzt hljótt við rústirnar i seinni tið. En
jafnskjótt er fitjað upp á öðrum æsiskrifum, sem
eiga að fylla eyðuna og breiða yfir það, að hin inn-
lendu rógsmál hafa fallið um sjálf sig. Nú er það
njósnahræðsla, sem magna skal, og þykir upplögð
leið til þess að valda sefasýki.
Þetta er þvi tengt, að kvenmaður i Noregi hefur
orðið uppvis að njósnum i þágu Sovétrikjanna, og i
framhaldi af þvi á að ala eins og verða má á ótta
meðal íslendinga. Og ekki nóg með það, heldur hef-
ur einnig verið lagt til harðrar atlögu i þvi skyni að
gera verzlunarviðskipti við Rússa tortryggileg og
nánast heimta, að þau séu felld niður, alveg án til-
lits til þess, hvaða efni við höfum á að fórna
mörkuðum okkar á altari sefasýkinnar — jafnvel
helztu voninni um að geta selt sumar afurðir okkar.
Nú er það svo, að óttinn er jafnan slæmur ráðgjafi
og hrein og bein sefasýki þaðan af verri. Það ráð
hefur jafnan gefizt bezt, bæði þjóðum og einstakl-
ingum, að halda vöku sinni, og meta hvert mál af
ýkjulausri og óbrenglaðri skynsemi. Að sjálfsögðu
efast enginn um, að ýmsar þjóðir hafa hér uppi
margs konar eftirgrennslanir. Þannig er það um
allar jarðir. Vitaskuld hafa bæði Rússar og Banda-
rikjamenn auga á hverjum fingri, svo að mestu
stórveldin séu nefnd til dæmis, og ekki þarf að efast
um, að Bretar hafa svipazt hér um bekki i þorska-
striðinu og gera eflaust enn. Þeir hafa áreiðanlega
lagt við hlustirnar og gefið þvi nánar gætur hvort
bilbugur væri á Islendingum i þeim sviptingum,
sem fylgdu útfærslu fiskveiðilögsögunnar.
En þar kemur að þvi, sem mestu máli varðar, að
við sjálf kunnum fótum okkar forráð, og á það jafnt
við, hvern sem við er að skipta. Æsiskrif stuðla aft-
ur á móti ekki að skynsamlegu mati og ihuguðum
viðbrögðum. Þau eru ekki hollt veganesti. Þau eru
ekki haldgóð til leiðsagnar.
Þessi nýju æsiskrif kunna að vera söluvara. En
þess konar bakþanki hæfir illa, að minnsta kosti hjá
blöðum, sem vilja láta lita svo á, að þau skilji,
hvaða ábyrgð hvilir á þeim, hvað sem segja á um
hin, sem ekki er iþyngt af þess konar sjónarmiðum.
Fáryrði eiga hér ekki heima. Ofstopa er ofaukið.
Hávaðaminni aðgæzla er farsælli og hún er sjálf-
sagður þáttur i stjórnkerfinu — við hvern sem er að
eiga.
Úr Nationen og fleiri Norðurlandablöðum:
Gerast Japanir
herveldi á ný?
Geishurnar dansa fyrir iðjuhölda og kaupsýslumenn japansks
Margir hafa haldið þvi fram
I seinni tið, þar á meðal hinir
þekktustu menn, að Japanir
muni innan tiðar gerast þriðja
stórveldi heimsins, er haldi til
jafns viö Bandarikjamenn og
Sovétmenn. Sumir spá þvi
jafnvel, að 21. öldin verði öld
Japana. Þaö sé aðeins tima-
spursmál, hvenær þeim finnst
henta að efla á ný mikinn og
öflugan her og búa hann
kjarnorkuvopnum. Enginn ef-
ast um, að Japanir hafa nú
þegar allar tæknilegar for-
sendur til slikrar hervæðing-
ar.
Við lok heimsstyrjaldarinn-
ar siðari lá Japan i rústum.
Þar ríkti eymd, og þjóðin var
einnig i sárum andlega. En á
örskömmum tima tókst þeim
að rétta úr kútnum, að nokkru
leyti með nær ómennskum
kröfum á hendur einstakling-
um og stéttum, og nú eru þeir
eitt mesta stórveldi heims
efnahagslega. Flest er skipu-
lagt út i æsar, lif aragrúa
manna rigskoröað frá vöggu
til grafar, og hagvöxturinn
æðsta boðorð samfélagsins.
Með þessum hætti hefur
Japönum tekizt að klifra upp
eftir efnahagsstiganum, svo
að þeir eru orönir þriðja þjdö
heims i þjóöartekjum talið, og
öll tæknileg og efnahagsleg
skilyröi eru með þeim hætti,
að þenslan mun halda áfram.
Þessi fjárhagslega sigur-
ganga hefur opnað Japönum
leiö til þess aö verða stórveldi
á stjórnmálasviöinu i heimin-
um. Japanskir valdamenn
hafa þó streitzt gegn þvi.
Hingað til hafa þeir ekki kært
sig um, að Japan yrði slikt
störveldi með þeirri ábyrgð og
þeirri áhættu, sem þvi fylgir.
En allt i kring um þá eru hafö-
ar uppi háværar kröfur um
þaö, að Japanir marki sér
sjálfstæða utanrikisstefnu og
búi sig undir þaö að fara sina
leið.
Japan er mitt á milli mikilla
hervelda — Bandarlkjanna,
Sovétrikjanna og alþýðulýð-
veldisins kinverska. Búsetu
þjóðarinnar er þannig háttað,
að landiö er afar viökvæmt, ef
illt ber aö höndum. 1 veröld,
sem haldið er grárri fyrir
járnum, þykjast Japanir aö-
eins eiga um tvo kosti að
velja: Oflugan her i rlki, sem
stendur eitt og heldur sig utan
hernaöarbandalaga, sem það
ekki ræður sjálft, eða náið
samstarf við herveldi, þar
sem Bandarikin eru. Frönsk
lausn, þar sem farið væri bil
beggja, á sér fáa formælend-
ur. Nú hneigjast æ fleiri
áhrifamenn aö þvi, að Japanir
eigi að gerast sjálfstæðari en
þeir hafá veriö, en þaö þýðir
aö sjálfsögðu, aö þeir segðu
upp þeim samningum, er I
gildi eru viö Bandarikjamenn.
Margt myndi vitaskuld
raskast, ef Japanir breyta um
stefnu. Hvorki munu Sovét-
menn né Kinverjar lita þaö
hýru auga, ef nýtt herveldi
skyti rótum viö strönd megin-
lands Asiu. Spenna i Austur-
Asíu myndi aukast, og beizkar
endurminningar frá fjórða og
fimmta áratug aldarinnar
magnast á ný. Það var ekkiað
tilefnislausu, að i stjórn-
skipunarlög Japana að siðari
styrjöldinni lokinni voru sett
þau ákvæöi, aö Japan mætti
aldrei framar gerast herveldi.
Þaö var meira að segja ein-
ungis af þvi, að Bandarikin
töldu sér þaö hagfelldara, aö
Japan fékk að vera sérstakt
riki áfram. En nú hafa Banda-
rikjamenn ekki lengur sömu
tök á' þessum bandamönnum
sinum og áöur. Þeir geta ekki
streituþjóðfélags.
þröngvað Japönum til eins eða
neins, er þeim finnst andstætt
hagsmunum sinum, með við-
lika hætti og áður.
Samt sem áður gætu þeir
beitt Japani efnahagslegum
refsingum. Japan er snautt að
hráefnum. 70% allra hráefna,
sem Japanir nota, verða þeir
að flytja inn, og mikiö af þessu
kemur frá Bandarikjunum.
Orkulindir eru fáar, og Japan-
irfengu áþreifaniega að kenna
á þvl, þegar olluverðið hækk-
aði áriö 1973. Þess vegna gætu
Bandarikin og þau lönd, er
Bandarikjastjórn hefur tök á,
lamaö stórlega japanskan iön-
að, sem er grundvöllur allrar
afkomu i Japan. Og horfast
verðuri augu við það, að þetta
er aðferð, sem kynni að verða
beitt, ef Japanir fara inn á
sömu braut og þeir geröu á
árunum upp úr 1930.
Eins og stendur verja
Japanir aöeins 0,8% af þjóöar-
tekjum sinum til hermála. Fá
riki eru jafnnaum á fé til
slikra mála. Þetta léttir mjög
þær byröar, sem á herðum
þjóðarinnar hvila, en það reis-
ir lika skoröur við hugsanleg-
um stórveldisdraumum utan
þess valds, sem fylgir miklum
fjárráöum og viöskiptum.
Sýnt er og, að þessi hlutfalls-
tala verður ekki hækkuð næstu
árin — ekki fyrir 1981. Það
byggist á ákvæöum i samning-
um Japana og Bandarikja-
manna.
1 japanska hernum eru nú
um eitt hundrað og fimmtlu
þúsund menn. Japanir eiga
fimmtiu freigátur og tundur-
skeytabáta, sextán kafbáta,
talsveröan flota varðbáta tií
strandgæzlu og fjögur hundr-
uö og fimmtiu orrustuflugvél-
ar. Miöað við önnur fjölmenn
lönd, þá er þessi herstyrkur
lágmark þess, sem gerist.
Japanir eru 113 milljónir tals-
ins, og þegnar Sovétrikjanna
eöa Bandarikjanna eru ekki
nema tvöfalt fleiri, gróft
reiknað.
Þess vegna fer þvi fjarri, að
nein hernaöarógnun standi af
Japönum eins og nú er. En
veöur getur skipazt I lofti. 1
efnahagsmálum veraldarinn-
ar er Japan aftur á móti óum-
deilanlegt stórveldi. Og á þvl
sviði geta Japanir jafnvel látið
enn meira að sér kveða á
næstu árum. Slikt stórveldi
eru Japanir efnahagslega, að
mönnum á Vesturlöndum
stendur stuggur af, og þar eru
nú þegar haföar uppi harðar
kröfur um það, að Japanir
dragi af sér I samkeppninni.
Hið heilaga boðorð samtiðar-
innar um frjálst framtak er
ekki lengur gott og gilt gagn-
vart Japönum— aö sjálfsögðu
einfaldlega vegna þess, að
japanskur iðnaðurerfarinn að
ógna vestrænni stóriðju.
Litlar líkur eru aftur á móti
til þess, að Japanir láti bregða
fyrir sig fæti á þvi sviði.
Japanir munu framvegis
verða eitt mesta efnahags-
veldi heimsins, og verða öllum
öörum skæöir keppinautar,
hvort sem Vesturlandabúum
llkar betur eöa verr. Sá timi er
liöinn, að Vesturlandaþjóðir
séubeturí stakk búnar en aðr-
ar, tækni þeirra fullkomnari
og yfirráð þeirra ótviræð. Þær
geta ekki iengur hrammsaö til
sinhráefniflestra landa heims
fyrir það gjald, er þær sjálfar
ákveða. Þeir dagar eru liðnir,
og þessi aðstaöa til þess að lifa
á öðrum þokast fjær á sviði
sögunnar, enda þótt nýrra
bragða sé sifellt leitað i skipt- I
um viðnýfrjáls riki til þess að |
bæta upp þá spæni, sem tapazt
hafa úr askinum. 1
Og Japan mun halda áfram
að verða efnahagslegt stór-
veldi, kannski enn tröllaukn- {
ara en þaö er nú. Það þýðir
ekki endilega, að Japan gerist
einnig stórveldi i stjórnmálum
eða herveldi, sem vekur ógn.
Það getur aö minnsta kosti
ekki gerzt án þess, aö iþyngja
fjárhag Japana, þvi að æði
kostnaðarsamt er að koma
upp miklum her meö full-
komnasta búnaði. Kannski
heldur það aftur af Japönum,
þótt þá kunni að kitla i lófana.
Japanir eru mjög háðir al-
þjóölegum skuldbindingum og
viöskiptasamningum, og þess
vegna er þeim mikils vert að
hafa samvinnu og greið sam-
skipti við mikinn fjölda þjóða.
Þess vegna er það ef til vill
óþörf tortryggni, að Japanir
ryöjisér til rúms á þeim bekk,
þar sem vopnin eru þyngsta
röksemdin, um það bil, er
tuttugasta og fyrsta öldin
gengur 1 garð.
Þó getur þar haft áhrif,
hversu hart hin iðnþróuðu riki
á Vesturlöndum ganga fram I
þvi aö hamla gegn japanskri
samkeppni. Það myndi hafa
sin áhrif á Japana, þegar til
lengdar lætur, ef þeim fyndist
þeir ekki njóta sin á heims-
markaðnum. Þá gæti sú hugs-
un eflzt, aö þeir yröu að fara
aðrar leiðir til þess að fá sitt
fram.
— JH