Mánudagsblaðið - 07.03.1966, Qupperneq 3

Mámidagur 7. marz 1966
Mánudagsblaðið
3
Stríðsglæpir
Kemur út á mánudögum. Verð kr. 10.00 í lausasölu. Áskrifenda-
gjald kx. 325,00. Sími ritstjómar: 13496 og 13975.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason.
Auglýsingasími 13496. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Lokaþáttur. Guðbjörg, Rúrik og Gunnar.
Þjóðleikhúsið:
Gullna hl
Höf: Davíð Stefánsson. Leikstjóri Lárus Pálsson.
Vinsælt leikrit veldur imklum
vonbrigðum
Gnlna hliðið á 25 ára af-
Framhald af 6. síðu.
20.000 talsins. Gifurlegt mann-
tjón hafði dregið kjarkinn úr
Marokkó-mönnunum — þeir
höfðu misst yfir 8.000 fallna á
fáum vikum. Baráttuþrek
þeirra andspænis hinum styrktu
vömum Þjóðverja við Gustav-
línuna, var alveg á þrotum.
50 „FÍSNARSTUNDIR“
Þegar því Juin barst undir
þessum kringumstæðum sú skil
yrðislausa fyrirskipun „með öll-
um ráðum og hvað sem það
kostar“ að brjótast í gegnum
varnir Þjóðverja, hikaði hann
ekki við að krefjast sórstakra
ívilnana fyrir hermenn sína:
Frjálsar hendui- í þrjá sólar-
hringa gegn íbúunum! Yfirher-
stjóm Bandamanna lót ekki
standa á samþykki sínu, en
taldi samt að 50 fýsnarstundir
nægðu.
TRYLLAST
Og hin djöfullega dagskipun
Juins bar tilætlaðan árangur. 1
krafti fyrirheits hans um að
mega óhengt svala hinum dýrs-
legu girndum sínum að unnum
sigri, börðust Marokkó-her-
mennirnir eins og óðir væru.
Þjóðverjar höfðu ekki fyrr ver-
ið hraktir úr vamarstöðvum
sínum en að hinir snarvilltu
Afríkumenn sneru sókn sinni
gegn hinu „ný-frelsuðu“ kven-
þjóð. Upphófst nú einhver hin
trylltasta hópnauðgun annarar
heimsstyrjaldarinnar.
NAUÐGAÐ FRÁ 12-80 ÁRA
1 greinargerð Covelli f yrir
fmmvarpinu segir m.a.: „Mar-
okkó-hermennirnir steyptu sór
nú yfir íbúana, sem voru fyrir
löngu orðnir örvinglaðir vegna
langvarandi stríðshörmunga,
eins og óðir hundar. Þeir nauðg
uðu stúlkum og konum frá 12
ára til 80 ára aldurs, þeir tóku
ekkert tillit til heilsufars eða
lfkamsástands viðkomandi, og
þeir nauðgðu m.a.s. konum, sem
komnar voru að barnsburði, svo
og geðsjúklingum."
VIÐBJÓDURINN
NÆR HÁMARKI
Aðeins örfáar stúlkur sluppu
við endurteknar nauðganir, því
hinar lýðræðislegu hersveitir
leituðu alstaðar vandlega, frá
kjöllumm upp á þök húsanna:
gripahús, hellar, skógar og önn
ur fylgsni voru yfirfarin hvað
eftir annað . Elzta konan í
Ausonia, er var 84 ára, lézt í
einni nauðguninni. 1 öðru þorpi
var tveimur ellefu ára stúlku-
börnum nauðgað til bana. Tvær
systur, er hafði tekizt að flýja
heiman frásér féllu í hendur
hermanna Bandamanna í skóg-
arrjóðri einu. 200 Marokkómenn
steyptu sér yfir þær. Önnur
stúlkan dó af meðferðinni, hin
varð vitstola og flutt á geð-
veikrahæli. Karlmenn þeir í
bæjunum, er reyndu að vernda
konurnar, voru umsvifalaust
skornir á háls, skotnir eða
kyrktir, eftir að hinir „þel-
dökku“ höfðu skorið af þeim
kynfærin. Oft voru þeir áður
bundnir við rúmstokkana og
neyddir til þess að verða áhorf
endur að Marokkómönnum
svala fýsnum sínum. Prestinn í
Esperia, er hafði falið nokkrar
konur í kirkjunni, tóku hermenn
Alphonse Júins og dróu út á
markaðstorg staðarins, þar sem
þeir slitu hann í sundur á milli
sín.
GANDARÍKJAMENN
KOMA
Þegar hinar 50 ógnarstundir
voru loks liðnar, komu Banda-
ríkjamenn og tóku við yfir-
stjórn héraðsins. Þeir höfðu
meðferðis skriðdreka, hjúkrun-
arkonur, kornmat og niðursuðu
vörur og — það sem var nauð-
synlegast af öllu — varnarlyf
gegn kynsjúkdómum. En mót-
tökur hemámsliðsins voru ekki-
sérlega hjartanlegar af hálfu
íbúanna eins og nærri má geta.
— KVIKMYND —
SOPHIA LOREN
Níu mánuðum siðar fæddist
mörgum hinna svívirtu kvenna
(en örlög þeirra hafa verið tek
in til meðferðar í kvikmyndinni
„La Chociaria“, sem gerð var
árið 1960 og Sophia Loren m.a.
leikur í) múlattaböm, er mörg
hver vorui útsteypt í sýfilis.
LITLAR BÆTUR
Löngu seinna greiddi fransk-
ur herdeildarforingi 5.000 hinna
„marokkóseruðu" kvenna 60.000
lírur. 55.000 hinna svívirtu var
hins vegar neitað um nokkra
greiðslu.
Með vopnahléssamningunum
skuldbatt ítalska stjórnin sig til
að annast konurnar. En enda
þótt ítalska stjórnin fengi sér-
staka eftirgjöf á stríðsskaðabót-
um til bandamanna í þessu
augnamiði, hefir hún fram á
þennan dag ekki hirt um fórnar
dýr hinnar lýðræðislegu dag-
skipunar.
Við þetta er svo ekki öðru
að bæta en því, að ef þama
hefðu átt Þjóðverjar hlut að
máli, myndu þeir umsvifalaust
hafa orðið að gjalda glæpsins
og trúlega myndu þeir útvarps-
kommarnir Hcndrik Ottósson
og efnilegustu nemendur hans,
þeir Thorolf Smith og Ævar
Kvaran, hafa smja:'' að á ósóm-
anum ekki ófáar útvarpsmínút-
ur.
Gnýr.
mæli þessa dagana og þótti
Þjóðleikhúsinu hlýta að hefja
sýningar á þessu snotra en vin-
sæla verki, látnum höfundi og
því sjálfu til heiðurs. Það mun
vera staðreynd, að þegar ein-
hverjum eða einhverju er gert
eithvað til heiðurs, er vel til
alls vandað og áherzla lögð á
sem mesta fullkomnun svo að
allir hafi ánægju af, sá eða það
sem heiðrað er og þeir, sem að
því vinna.
Allt þetta mistókst Þjóðleik-
húsinu nú, og áttu þar hlut að
máli leikstjórinn, sem teljast
verður aðal ábyrgðarmaðurinn,
leikararnir og leiktjaldamálar-
ar. Frumsýning Þjóðleikhússins
á þessu verki varð stofnuninni
til mikillar vansæmdar og verk
inu til váfasams heiðurs.
Brölt kerlingarinnar hans
Jóns með sálina hans til himna
ríkis byggist á gamalli þjóð-
sögu, sem unnið hefur sig í
hjarta þjóðarinnar. Höfundi
leikritsins fannst hér tilvalið
sviðsefni og vann ýmislegt
skemmtilegt úr því. Sjálft er
verkið veigalítið, stórgallað og
oft ákaflega þurrt. Hinsvegar
tekst snillingnum að gefa því
„yndisþokka" og naive sjarma,
sem hlaut að finna hljómgrunn
hjá þjóðinni. Davíð „spilar“ hér
á alþýðuna eins og listamanni
einum er fært. Hann otar sam-
an andstæðingunum, lygna, ill-
yrta karlinum Jóni, hranaleg-
um og orðsnjöllum, kvennabósa
fullum af sjálfhælni, og kerl-
ingunni einföldu og trúföstu,
sem skal koma sálinni hans inn
í himnaríki hvað sem tautar.
Og ekki sleppir hann tækifær-
inu þegar þau leggja af stað.
Hvert atriði nýtir Davið til að
kitla eftirlætháþrótt þjóðarinn-
ar — það að lasta yfirmenn,
sýslumenn — hefna sín á þjóf-
um og öðrum illræðismönnum
— bera uppi hróður hins undir-
gefna og fátæfea. Hér er skó
ekkert smáræði í matinn fyrir
alþýðuna, og víðast hvar vel
nýtt.
Gallinn er sá, að Davíð kast-
ar oft höndum til einstakra at-
vika, sum virðast. jafnvel vera
í andstöðu við allra rökrétta
hugsun. Hann tekur ekki efnið
nógu sterkum og föstum tök-
um, vinnur ekki eins vel og
hann vissulega gat samanber
önnur sviðsverkefni. Sízt bætir
svo úr skák þegar leikstjóriíin
bæði fellir úr og bætir inn í at-
riðum, sem koma hvergi að
gagni, bæta í engu um galla né
eru nokkurs listræns virði
hvemig sem á er litið. Ætla
mætti að þaulvanur leikstjóri,
sem vissulega mun hafa ein-
hver kynni af óskum skáldsins
hefði kosið heillavænlegri og
sannari uppsetningu en þá, sem
við sáum. Jafnvel sviðið sjálft,
sem orðið var hefð minnir nú
mest á glansmynd utan á nið-
ui-suðudós, og víða er svo ó-
haganlega fyrirkomið sviðs-
byggingunni, að leikarar, eink-
um helvítisfararnir, virðastbein
línis vera í vandræðum að
finna heimili og óðal Óvinarins.
Eftir að leikstjórinn hefur
þannig kastað höndum til leik-
tjalda, sem hann hlítur að ráða,
iðið
tekst honum sízt betur um val
í hlutverk. Nú er það máska
ekki á hvers manns færi að
fara í fótspor þeirra Arndísar
og Brynjólfs, scm skópu eftir-
minnilegan dúett í hlutverkum
Jóns og kerlingar. Hitt er full-
víst, að mistökin verða strax
augljós þegar Guðbjörg Þor-
bjarnardóttir fær í hendur túlk
unina. Guðbjörg er yfirleitt stíf
og köld leikkona, sem eiginlega
fer ekki úr miðaldragerfi sínu.
Mýktin hennar er ekki á um-
hyggjusviði kerlingarinnar,
raddblærinn nær ekki mæðunni,
hinum standandi kerlingarstun-
um, sem Arndís náði bezt, á-
samt þeim trúarótta og djöfla-
hræðslu, sem höfundur lætur
Gullna hliðið —
Guðbjörg og Valmr.
skína gegnum persónuna. Hreyf
ingar voru ekki eðlilegar og of
vel var hún klædd til að falla
inn í þau klæði og skæði, sem
Jón bóndi hafði efni á að veita.
Með þessum mistökum innsigl-
ar leikstjórinn raunverulega ör-
lög leikritsins. Rúrik Haralds-
syni lekst þó mun betur og oft
ágætlega í hlutverki Jóns. Allt
byggist þar á röddinni í pok-
anum, og rödd Rúriks nýtur sín
nú býsna vel, er viða óvenju-
lega skýr og raddblærinn marg-
breytilegur. Anna Guðmunds-
dóttir er heldur tilþrifalítíl í
Vilborgu, sviplaus leikur, en út
yfir tekur Valdimar Lárusson í
prestshlutverkinu. Davíð hrúg-
ar inn í verk sitt svipmyndum,
likum prestinum. Flestar ern á-
gætlega gerðar og nær allar ©ru
þær nauðsynlegar til að ná upp
heildarmyndinni. Leikstjórina
ætti að sjá, að þetta eru ekki
statistahlutverk, eins og hann
Framhald á 5. síðu.
*
t
1