Mánudagsblaðið - 20.07.1970, Blaðsíða 4

t
Mánudagsblaðið
Mánudagur 20. júlí 1970
BleubJynr alla
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: AGNAR BOGASON.
Sími ritstjórnar: 13496. — Auglýsingasími: 13496.
Verð í lausasölu kr. 25,00. — Áskriftir ekki teknar.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Hörmulegt áfall
Það má fullyrða, að fátt hafi snert næmustu strengi þjóðar-
innar en hið hörmulega lát dr. Bjarna Benediktssonar, forsæt-
isráðherra, konu hans og barnabarns. Menn setti hljóða er
fregnin barst og fæstir vildu trúa því, að þvílík voðatíðindi
gætu skeð á nútíma íslandi.
Fráfall dr. Bjarna er ekki aðeins persónulegur harmleikur
heldur reiðarslag íslenzkum stjórnmálum. Þótt menn deildi á
um pólitískar skoðanir dr. Bjarna, þá efaðist enginn um að
hið mikla áhrifavald hans, stjórn hans á helztu málefnum þjóð-
arinnar um áratug, myndu, við fráfall hans, skilja eftir djúpt
skarð á sviði þjóðmála, skarð sem seint yrði fyllt.
‘O'rlögin höguðu því svo, að þessi mæti stjórnmálamaður,
einn þekktasti maður Islands á alþjóðasviðinu, var hrifinn
burtu af sjónarsviðinu, ásamt konu og dóttursyni, fyrirvara-
laust og á hörmulegasta hátt.
Á íslandi, þar sem pólitískt ofstæki, sem hrjáir valdamenn
í ýmsum löndum, þekkist ekki, þurfti eldur að binda enda á
langan og tilþrifamikinn pólitískan starfsferil. Er þetta í senn
hörmuleg og lærdómsrík reynsla fyrir þá sem eftir lifa, að hafa
stöðugar gætur á öryggi þeirra, sem í hvert skipti skipa æðsta
sess í þjóðfélaginu.
Andstæðingar dr. Bjarna á sviði þjóðmála hafa allir lokið
upp einum munni um persónulegt ágæti hans, dugnað, kosti
og menntun. Engir munu draga í efa, að þar eru allir ein-
lægir og hreinskiptir í umsögnum sínum. Þjóðin hefur, utan
persónulegs harms, beðið mikinn skaða af fráfalli hans.
Um íeið og við tökum undir öll þau góðu orð, sem látin hafa
verið falla um hinn látna forsætisráðherra, viljum við færa öll-
um aðstandendum þeirra hjóna og litla drengsins innilegar
samúðaróskir.
lýl
I
H
AUSTURSTRÆTI 20, REYKIAVÍK
LJÓSMYNDAVÖRUVERZLUNIN
í HJARTA HÖFUÐBORGARINNAR
Höfum á boðstólum hvers konar Ijósmyndatæki og
Ijósmyndavörur. önnumst framköllun og kopieringu.
Lítið inn og reynið viðskiptin.
VERIÐ VELKOMIN.
T Ý L I — Austurstræti
Sími 14566.
Tökum að okkur
breytingar, viðgerðir, húsbyggingar. Endurnýjum
allan gamlan harðvið.
Upplýsingar í síma 18892.
VÖNDUÐ VINNA.
KAKALI SKRIFAR
í HREINSKILNI
Fráfalll dr. Bjama Bene-
diktssonar er, sennilega, eitt
mesta reiðarslag, sem kcimið
hefiur yfir Sjálfsitæðdsflokkinn.
Það má á margan hátt segja,
að dr. Bjarni hafi verið Sjálf-
staeðisfllokkurinn a.m.k. eins
og hainn hefur verið rekinn
undanfarinn áratug.
Þetta er ekki nýtt fyrir-
brigði í sögu íslenzkra stjórn-
mála, fremur en erlendra,
t.d. má segja að Jónas frá
Hrdfl'u hafi verið Fraimsóknar-
flokkurinn uim vist timabil,
Tryggivi Þórhalltlsson . Bænda-
flokkurinn. og mýmörg dæmi
eru þess erlendis, að einstak
lingar hafa verið svo mdklir
persónuleikar, að flokkar þeir
eða hreyfingar, seim þeir
veittu forustu urðu edns konar
saminefnarar persónulegu
nafni leiðtogans.
Hið skyndilega lát dr.
Bjama hefur þvi óumflýjan-
lega leitt almieinning till um-
hugsunar um framtíð Sjálf-
stæðisÆlokksins, hver tæki við
og hverjir yrðu framtíðarleið-
toigamir, sem skipuðu sæti
hins fallna formanns.
Þegar Ölafur Thors lézt
vcru aðstæður allar aðrar .01-
afur var síðari árin tiOtölulega
óvirkur leiðtogi flokksinsi sak-
ir sjúkleika, hafði dregið sig
mjög frá öllum flokksstörfum
og jafnvei stjómmálum yfir-
leitt. Hann var þá mest sam-
einingartákn flokksins, en á
herðum dr. Bjarna hvíldu ö’.l
veigaimiestu störfin, dagl’eg
umsivif og ákvarðanir voru
að heita mátti hans einar
saiman. Þessvegna vair svo þeg-
ar Ölafur lézt, að reyndur,
starfssamur, dugmikill eftir-
maður var fyrir hendi, sem
sjálfsagður þóttd til forustu.
Hinn vel smurði gangur
flokksvélarinnar raskaðist ekki
hót, stjómartaumamir voru
þegar í öruggum höndum.
Nú horfir öðruvísi við. Hið
skyndilega lát dr. Bjama
sviptir flokkinn ekikd aðeins
sterkas'ta forustuafllinu heldur
og skilur flokksstjómina eftir
höfuðlausa og hálfringlaða
einna helzt eins og fjöl-
skyldu, sem mdsst hefur hús-
bóndann frá konu og ungum
bömum.
Sú staðreynd blasir við, að
Sjálfstæðisflokkurinn er, eins
og stendur, algjörlega forustu
laus og enn benda engar lík-
ur til hver taki að sér hið
raunvemiega flokksforingja-
hlutverk, sem dr. Bjami
gegndi. Jóhann Hafstein er að
vísu forsætisráðherra og, að
nafni einu saman, formaður
flokksins. Stjórnmálalegur fer
ill Jóhanns er þó vart annað
en dæmigerður ferill Heim-
dallarpilts, sem skyndilega er
hrifinn úr tiltöiulega rólcgum
og öldulausum sæ „já“-
mennskunnar í skyldur á-
kvarðana og formennsku.
Hann á ekki lengur hina auð-
veldu lausn vandamálanna að
leita til leiðtogans um endan-
iegar ákvarðanir, eins og á
dögum þeirra Ólafs og Bjarna.
Fickksráðið var bundið þess-
um mönnum og þó að vanda-
málin, sem upp komu við og
við, væm, að nafninu til,
rædd innan flokksins, þá voru
endanleg ráð öli í höndurn
þessarra valdamanna og þótt
liðið kurraði oft illa, þá mátti
heita að engin tiltakanleg mis-
klíð eða óánægja yrði um þæv
ákvarðanir, sem þcir endan-
iega tóku, jafnvel þær, sem
Ólafur ekki síður en Bjarni
tóku, þvert ofaní yfiriýsta
stefnu fickksins. Persónuleiki
Ólafs, lipurð hans og glæsi-
mennska annarsvegar, dugn-
aður, einbeitni og skapfesta
dr. Bjarna hinsvegar. Báðir
gátu þeir og gerðu fylgt skoð-
unum sínum og ákvörðunum
meðfæddum hæfileikum, þótt
misjafnir væm, Báðum tókst
að ha’da saman flokki, sem
samrýmdi a.m.k. á yfirborð-
inu, hin ólíkustu og oft næst-
um ósamræmanlegustu sjón-
armið og hagsmuni.
Nú verður ekki um deilt,
að flokkurinn er, in facto,
fcrustulaus. Sterkustu aðilar
flokksins eru þeir Jóhann
Hafstein og Geir Hallgríms-
son. Það er mikið álitam-i!
hvort annaðhvor þessara
manna geti haldið stjórnar-
aumunum á borð við fyrir-
rennara sína. Jóhann hefur.
ekki til þessa, sýnt þá Ieið-
togahæfileika, sem æskilegt er
að flokksformaður búi yfir
Þótt hann hafi ýmsa hæfi-
leika, vissa reynslu af löngum
stjórnmálafcrii, þá þarf ann-
að og meira til að veita flokki,
eins og Sjálfstæðisflokknum
fomstu. Einurð og iipurð
blandast þar meira ofsa og
illa falinni mikilmennsku, en
góðu hófi gegnir, skapbrestir
eru margir. Jóhann er ekki
ástsæll maður og hefur hins-
vegar engan persónuleika né
hörku til að beygja menn und-
ir vald sitt.
Geir sótti öll ráð sín til
Bjarna, hvorki tók né gerði
ráðstafanir án þess að leita
álits hans. Hin einstæða en
pólitískt snjalla ráðstöfun
hans að hóta kjósendum af-
sögn í borgarstjórn ef hann
væri ekki kosinn af „hrein-
um“ meirihluta sem efsti
maður listans, var, að allra
kunnugra sögn, runninn und-
an rifjum Bjarna. Sjálfur er
Geir mildur maður og gæfur,
kemur vei fyrir og ber í cinu
og öllu hið rólynda fas
„mannsins frá góða heimii-
inu“, sem þakkar sér malbik-
un gatna, í metravís, hita-
veituþægindi, endurhæfinga-
heimili fyrir drykkjumcnn og
sællífi anda og gæsa á Tjörn
inni. Allt eru þetta góðir kost-
ir, mikil afrek, sem slík, en
nægja þau til foringjahlut-
verks í stærsta pólitíska flokki
landsins? Harka, ráðsnilld og
röggsemi á tímum mislyndis
og skoðanaskipta er cnn ekki
komnir í ljós í fari Geirs.
Flokksstjórn er annað en
svara forvitnilegum spurning-
um kvenmanna á hverfafund
um cða brosa góðlátlega í op
inberum hófum. Hver verða
öriög Geirs í viðskiptum við
harkleikna þaulreynda and-
stæðinga hvort heldur á þingi
eða mannfundum?
Sjálfstæðisflokkurinn á fáa
menn hæfa til forustuhlul-
verks. Magnús Jónsson er ó-
vinsæll, aðallega vegna em-
bættis þess sem hann skipar,
litlaus og lítt fallinn til for-
ingja, Ingólfur Jónsson, einn
starfsamasti og dugmesti land-
búnaðarmálaráðherra, sem við
höfum haft, ábyrgur, réttorður
og orðheldinn, er hlédrægur
maður, sem kunnugir segja,
að óski ekki eftir tyllistöðum
innan flokksins.
1 röðum flokksins á alþingi
cr ekki einn einasti maður.
'-|,r./l'i.nH
sem kalla má foringjaefni og
enn síður hæfur til að taka
að sér hið feiknamikla hlut-
verk Bjarna heitins bæði i
flokknum sjálfum og stjórn-
málum almennt.
Hér er um dálítið undarlcgt
mál að ræða. Flestir stjórn-
málaflokkar á Islandi hafa
næga menn til að taka við
ábyrgðarstöðum, ef einhver
fellur frá. Framsóknarflokkur-
inn á langan lista af efni-
legum mönnum, eitt mesta úr-
val í ísienzkum stjórnmálum,
cf þeir fá að láta ijós sitl
skína, Kratar ciga ýmsa hæfa
menn, Alþýðubandalagið á
auðvitað sína menn og jafn-
vel flokkskríiið hans Hanni-
bais er ekki I vanda ef illa
tekst «11.
Eini flokkurinn á landinu,
sem sýnilega á ekki til for-
ingja né foringjaefni, svo enn
sé vitað, er stærsti stjórnmála-
flokkur landsins, Sjálfstæðis-
flokkurinn. Það skal játað, að
það er erfitt fyrir hvern ein-
stakling sem cr, að feta í fót
spor þeirra Ólafs og dr,
Bjama. Báðir þessir menn
vom stjömur á ísienzkum
stjórnmálahimni, þótt þeir
væm ólíkir í nær öllu.
Það má því búast við, þegar
frá líður, að innan Sjálfstæð-
isflokksins verði háð hörð
barátta um forustuhlutverkið.
Keppendur virðast, að því
Fnaimihiald á 6. síðu
Sjálfstœðisflokkur - Hver tekur við - Ekki
á allra fœri - Forustuliðéð ekki sigurvœn-
legt - Þankar um framtíð
‘i